Arthur Wellesley

Arthur Wellesley
Birleşik Krallık Başbakanı
Görev süresi 14 Kasım 1834 - 10 Aralık 1834
Hükümdar	IV. William
Yerine geldiği	William Lamb
Yerine gelen	Robert Peel
Görev süresi 28 Ocak 1828 - 16 Kasım 1830
Hükümdar	IV. George IV. William
Yerine geldiği	Frederick John Robinson
Yerine gelen	Charles Grey
Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı
Görev süresi 14 Kasım 1834 - 18 Nisan 1835
Başbakan	Kendisi
Yerine geldiği	Henry John Temple
Yerine gelen	Henry John Temple
Birleşik Krallık İçişleri Bakanı
Görev süresi 17 Kasım 1834 - 15 Aralık 1834
Başbakan	Kendisi
Yerine geldiği	Henry John Temple
Yerine gelen	Henry John Temple
Kişisel bilgiler
Doğum	1 Mayıs 1769 6 Merrion Street, Dublin, İrlanda
Ölüm	14 Eylül 1852 (83 yaşında) Walmer, Kent, İngiltere
İmzası
Askerî hizmeti
Bağlılığı	Birleşik Krallık
Branşı	Britanya Ordusu
Hizmet yılları	1787–1852
Rütbesi	Mareşal

Arthur Wellesley lakabı Demir Dük (1 Mayıs 1769 - 14 Eylül 1852), Napolyon Savaşları sırasında Britanya ordusu komutanlığı ve sonradan başbakanlık (1828-1830) yapan asker ve devlet adamı. İlk askeri başarılarını Hindistan'da ve İspanya'daki Yarımada Savaşı'nda (1808-1814) kazanmış ve Napolyon'un Waterloo Savaşı'nda kesin yenilgiye uğratılmasında belirleyici rol oynamıştır (1815).

Mornington 1. kontu Garret Wesley'nin beşinci oğluydu. Eton'da ve Angers'deki askeri akademide öğrenim gördü. 1787'de orduya katıldı ve hızla yükselerek İrlanda kral vekilinin yaverliğine atandı. Daha sonra İrlanda Avam Kamarası'na girdi. 1796'da, Hindistan'a gönderildi. IV. Mysore Savaşı'nda (1799) tümen komutanı olarak deneyim kazandı. II. Maratha Savaşı (1803-1805) arasında Assaye ve Argaon'da önemli zaferler elde etti. Sindhia ailesini ve Berar racasını barışa zorladı. Bu başarılarından dolayo sir unvanı aldı (1804). Hindistan'dan döndükten sonra Kopenhag'a karşı düzenlenen bir seferde (1807) görev aldı ve Kioge'de Danimarka birliklerini yenilgiye uğrattı. 1808'de başlayan Yarımada Savaşı'na katılmak üzere küçük bir kuvvetle gittiği Portekiz'de Lizbon yakınlarında General A. Junot'yu yenilgiye uğrattı. Ertesi yıl bir kez daha Portekiz'e geçerek Fransızları bu ülkeden çıkardı. Başarısından dolayı Wellington vikontu unvanıyla ödüllendirildi. Madrid'e doğru ilerlediği Şubat 1812'de, kont unvanı aldı. Salamanca'da Mareşal Marmont'u yenerek Madrid'i ele geçirdi. Ekim 1812'de marki unvanını aldıktan sonra Vitoria'da Fransızları bozguna uğrattı. Harekat sona ermeden, sınırı aşarak Fransa'yı girdi. Yarımada Savaşı'nın son çarpışması Napolyon'un çekilme haberinin henüz ulaşmadığı Güney Fransa'da Nisan 1814'te yapıldı.

1813'te mareşalliğe yükseltilmiş olan Wellington, ülkesine döndüğünde dük unvanıyla ödüllendirildi. Paris Antlaşması'nın (1814) imzalanmasının ardından Fransa'ya Briton büyükelçisi olarak atandı.Bir süre bu görevi yürüttükten sonra İngiltere adına Viyana Kongresi'ne (1814-1815) katılmak üzere Paris'ten ayrıldı. Viyana'da bulunduğu sırada, Napolyon'un Elba'dan kaçtığı haberini aldı. Müttefiklerin Napolyon'a karşı düzenledikleri yeni harekat çerçevesinde Mareşal von Blücher ile birlikte Belçika üzerinden Fransa'ya karşı harekete geçti. Kısa sürede zaferle sonuçlanan harekatın getiridği saygınlıkla Avrupa'nın önde gelen kişilikleri arasına girdi. Müttefikler tarafından oybirliğiyle Fransa'nın kuzeyindeki işgal ordusunun komutanlığına seçildi ve üç yıl bu görevde kaldı. İngiltere dışişleri bakanı Lord Castlereagh'ın da yardımıyla Fransa'nın Yüz Gün'den sonra parçalanmasını önledi.

Wellington İngiltere'nin siyasi karışıklıklar içinde olduğu 1828'de başbakan oldu. Ama Katoliklere özgürlük tanınmasını öngören yasa tasarısını benimsemesi ve seçim reformuna karşı çıkması yüzünden 1830'da hükümeti düştü. Öldükten sonra Saint Paul Katedrali'nde Lord Nelson'un yanına gömüldü.

Kaynakça

Siyasi görevi
Önce gelen: Frederick John Robinson	Birleşik Krallık Başbakanı 1828–1830	Sonra gelen: Charles Grey
Önce gelen: William Lamb	Birleşik Krallık Başbakanı 1834	Sonra gelen: Robert Peel
Önce gelen: Henry John Temple	Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı 1834–1835	Sonra gelen: Henry John Temple
Önce gelen: John Ponsonby	Birleşik Krallık İçişleri Bakanı 1834	Sonra gelen: George Hamilton-Gordon