Birinci Kanal Harekâtı
| Birinci Süveyş Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I. Dünya Savaşı'nda Sina ve Filistin Cephesi | |||||||
 Birinci Kanal Harekâtı'nda Beerşeba'ya hareket eden Osmanlı deve kervanı | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Büyük Britanya |
 Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Sir John Maxwell |
Cemal Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
| 30,000 | 20,000 | ||||||
| ||||||
Birinci Kanal Harekâtı, veya Birinci Süveyş Savaşı, Osmanlı'nın 1. Dünya Savaşı sırasında Süveyş Kanalı'na düzenlediği ilk harekâttır.
Harekâtın amacı, Büyük Britanya'yı Mısır'da tutarak, Batı Cephesi'ne kuvvet göndermelerini engellemekti. Ayrıca mümkün olursa, Mısır'ı kurtarmaktı. Eğer kanal geçilebilirse, Mısırlı yurtseverlerin Osmanlı ordusunun yanında, Büyük Britanya'ya karşı ayaklanacağı umuluyordu. Harekât, 4. Ordu komutanı ve Bahriye Nazırı Cemal Paşa'nın komutasında gerçekleştirilecekti.
25 bin kişilik Osmanlı kuvve-i seferiyesi 14 Ocak'ı 15 Ocak'a bağlayan gece yarısı, toplanma bölgesi olan Gazze - Birüssebi (Beerşeba, günümüzde İsrail) hattından ileri yürüyüşe başladı. Sağ kol müfrezesi (Sv.Bnb.İzmitli Mümtaz Bey komutasında) El-Ariş-Düeydar, sol kol müfrezesi (Kuşçubaşı Eşref Bey komutasında) ise Kal'eltül Nakhl üzerinden kanala yürürken Mersinli Cemal Paşa komutasındaki 8. Kolordu'ya bağlı 25 ve 10. Tümenler çölün ortasından batıya ilerledi.
Büyük güçlüklerle Tih Sahrasını aşan Osmanlı birlikleri 2-3 Şubat gecesi Timsah Gölü ile Acı Göl arasındaki bölgeden kanala taarruza geçtiler. 25. Fırka'dan beş tabur kıyıya indikten sonra dumbaz denilen çelik kaplı teknelerle karşı kıyıya doğru ilerlemeye başlandı. Ancak, İngiliz kuvvetleri kıyının bir ucundan diğer ucuna kadar raylı sistem döşediler ve bu raylı sistemin üzerindeki mitralyözler şiddetli bir ateşle karşı koydu; dumbazların çoğu battı; kıyıya ulaşmayı başaran 600 kişi öldü ya da esir oldu. 3 Şubat 1915 sabahı gün ağırdıktan sonra harekât sahasında bulunan Cemal Paşa, verilen ağır kayıp karşısında kanalı ele geçirmenin imkânsızlığını anlamış ve kuvvetlerini geri çekmeye karar vermişti. Geri çekilen Osmanlı kuvvetleri 15 Şubat'ta Gazze - Birüssebi hattında mevzilendi.
Bu harekâtta Beerşeba'ya gönderilen dört Osmanlı uçağı hiçbir faaliyet göstermemiş buna karşılık Fransız ve İngiliz uçakları keşif, gözetleme ve topçu ateş tanzimi yapmak suretiyle Osmanlı kuvvetlerinin kanala karşı taarruzlarını ateş altına aldırmış, kendi kuvvetlerine hava destek hizmeti yapmışlardı