Bjeduğca
Bjeduğca ya da Bjeduğ Çerkesçesi (Batı Çerkesçesi Бжъэдыгъубзэ) (Doğu Çerkesçesi Бжьэдыгъубзэ), Rusya Federasyonuna bağlı Adigey Cumhuriyetinin Kuban Nehri boyunda ve Türkiye'de Çanakkale ilinin Biga ilçesinde yaşayan Bjeduğlar tarafından konuşulan Çerkesçe lehçe grubundan Batı Çerkesçesi kolunun bozkır lehçeleri öbeğine giren ince[1] bir şivesi.
Sesbilim
Çemguy diyalektindeki цу *[tsʷ] Bjeduğ, Şapsığ ve Abzeh diyalektlerinde чу *[tɕʷ] sesine dönüşmüştür. Kabardey diyalektinde ise в *[v] sesine dönüşmüştür.
- Bjeduğ diyalektindeki шъ *[ʃsʷ] diğer diyalektlerde с *[s] olmuştur:
- Bjeduğ diyalektindeki шъу *[ʃsʷ] diğer diyalektlerde шъу *[ɕʷ] olmuştur:
- Bjeduğ diyalektindeki й *[j] diğer diyalektlerde щ *[ɕ] veya жь *[ʑ] olmuştur:
Dilbilgisel farklılıklar
İsmin araç durumu
Bjeduğ diyalektinde ismin araç durumu için kullanılan sonek -мджэ (-md͡ʒa) or -джэ (-d͡ʒa)'dir. Fakat çoğu diyalekte -мкӏэ (-mt͡ʃa) or -кӏэ (-t͡ʃa) olarak kullanılır. (Örnek: Abzeh, Kabardey) Şapsığ diyalekti ve bazı Kabardey diyalektlerinde ise -мгьэ (-mɡʲa) or -гьэ (-gʲa). (Örnek: Uzunyayla Kabardey diyalekti, Kahramanmaraş Kabardey diyalekti)
| Anlamı |
Şapsığ |
Çoğu diyalektte |
Bjeduğ |
| Kiril |
IPA |
Kiril |
IPA |
Kiril |
IPA |
| Çerkesçe ile (onu kullanarak) |
адыгэбзэгьэ |
aːdəɣabzagʲa |
адыгэбзэкӀэ |
aːdəɣabzat͡ʃa |
адыгэбзэджэ |
aːdəɣabzad͡ʒa |
| kalem ile (onu kullanarak) |
къэлэмымгьэ |
qalaməmgʲa |
къэлэмымкIэ |
qalaməmt͡ʃa |
къэлэмымджэ |
qalaməmd͡ʒa |
Gelecek zaman soneki ~эщт (~aɕt)
Gelecek zaman eki ~эщт (~aɕt)'tir ve bazı durumlarda ~ыщт (~əɕt) olarak kullanılır. Bjeduğ ve Şağsığ diyalekterinde gelecek zaman soneki ~т (~t) olarak kullanılır.
| Kelime |
Batı Çerkesçesi |
Doğu Çerkesçesi |
|---|
| Standart Batı Çerkesçesi |
Bjeduğ and Şapsığ |
| IPA |
Kiril |
IPA |
Kiril |
IPA |
Kiril |
| gideceğim | səkʷaɕt | сыкIощт | səkʷat | сыкIот | səkʷʼanəwɕ | сыкIуэнущ |
| gideceksin | wəkʷaɕt | укIощт | wəkʷat | укIот | wəkʷʼanəwɕ | укIуэнущ |
| gidecek | makʷaɕt | мэкIощт | makʷat | мэкIот | makʷʼanəwɕ | мэкIуэнущ |
| gideceğiz | tʷəkʷaɕt | тыкIощт | ʂʷəkʷat | тыкIот | dəkʷʼanəwɕ | дыкIуэнущ |
| gideceksiniz | ʂʷəkʷaɕt | шъукIощт | ʂʷəkʷat | шъукIот | fəkʷʼanəwɕ | фыкIуэнущ |
| gidecekler | maːkʷatəɕx | макIощтых | maːkʷatəx | макIотых | maːkʷʼanəwɕ | якIуэнущ |
|
Örnek metin
Зэгорэм тыгъэжьымрэ тыгъэмрэ зынэкъокъугъэх анахь лъэшыр язэрымгъашIэу. А лъэхъан дэдэм тефэу зекIогорэ кIакIо техъуагъэу гъогум къэрыкIоу алъэгъугъ ыкIи рахъухьагъ тIумэ язэу гъогурыкIом икIакIо зыщэзгъэхэрыр анахь лъэшэу алъытэнэу. Ай дэй тыгъэжьым зэрыфэлъэкIэу къэпщэу къыригъэжьагъ. Ау ар нахь лъэшэу къепщы къэсми, гъогурыкIом кIакIом нахь зыкIоцIищахьытыгъэ. Ыужыпкъэм тыгъежьыр иморад ыужы икIыжьын фае хъугъэ.ЕтIуанэ тыгъэр къэпсыгъ, гъогурыкIор фабэ къэпагъ, ыкIи ай лъэпэтэу кIакIор зыщихыгъ. Аущтэу тыгъэжьым тыгъэр ей нахьыри нахьы зэрылъэшыр къэгурымэIомэ мэхъонэу хъугъэ.[2]
Ayrıca bakınız
Harici linkler
Kaynakça