CIA'in Usame bin Ladin'i desteklediği iddiaları

Bazı kesimler, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin Afganistan'a askerî müdahalesi sırasında Sovyet güçlerine karşı savaşan Afgan mücahitlere Siklon Operasyonu kapsamında eğitim, para ve silah desteği veren CIA'in, Usame bin Ladin'in de aralarında bulunduğu gönüllü Arap mücahitleri de destekleyerek bin Ladin'in liderliğindeki el-Kaide'nin kurulmasına zemin hazırladığını iddia etmektedir.

Arka plan

Nisan 1978'de gerçekleşen ve Sevr Devrimi adı verilen askerî darbeyle var olan Afganistan Cumhuriyeti yıkıldı ve Afganistan Demokratik Halk Partisi yönetiminde oluşturulan hükûmetle Afganistan Demokratik Cumhuriyeti kuruldu.^[1][2] Yeni hükûmete karşı olan bazı kesimler, mevcut hükûmete karşı ayaklanma başlattı.^[2] Afganistan hükûmetinin isteği sonrasında, 1979 Aralık'ında, Sovyetler Birliği'nin ülkeye askerî müdahalede bulundu.^[2] Sovyet güçlerine karşı mücadeleye girişen mücahitler, Amerika Birleşik Devletleri'nin Merkezi İstihbarat Teşkilatı (kısaca CIA) tarafından 1979 ile 1989 yılları arasında yürütülen ve Siklon Operasyonu kod adını taşıyan program çerçevesinde, Pakistan'ın Servislerarası İstihbarat (kısaca ISI) teşkilatı ve Pakistan Silahlı Kuvvetleri tarafından eğitilmiş, para ve silah desteği almıştı.^[3][4] Mayıs 1988 itibarıyla Sovyet güçlerinin ülkeden çekiliş süreci başlarken,^[5] Sovyet kuvvetlerinin ülkeden ayrılmasının ardından, Afganlara destek amacıyla ülkeye gelen Arap mücahitler cihada devam edilmesini kararlaştırılarak Ağustos 1988'de Usame bin Ladin'in liderliğinde el-Kaide'nin kuruluşu gerçekleştirildi.^[6][7]

İddialar

Kasım 2000'de, The Guardian'da yayınlanan yazısında Luke Harding, CIA'in bin Ladin'i desteklediğini, hatta 1986 yılında Host'ta bir yeraltı kampının inşa edilmesinde kendisine yardım ettiğini öne sürmektedir.^[8]

CNN'de yayınlanan Larry King'in sunduğu Larry King Live'ın 1 Ekim 2001 tarihli bölümünde programa konuk olan Bender bin Sultan ile King arasında şu diyalog geçti:

Bender bin Sultan: Bu oldukça garip. 80'lerin ortalarında, hatırlayacak olursanız, biz ve Birleşik -- Suudi Arabistan ve Birleşik Devletler, Afganistan'ı Sovyetlerden bağımsızlaştırmak için mücahitleri destekliyorduk. Kendisi [Usame bin Ladin] bana gelerek; ateistlere, komünistlere karşı yardımlarda bulunan Amerikalıları, dostlarımızı getirmek için harcadığım çabaya teşekkür etti. Sizce de bu garip değil mi?

Larry King: Ne kadar garip. Diğer bir deyişle, kendisi size geldi ve Amerika'nın kendisine yardım etmesi konusundaki yardımlarınız için size teşekkür etti.

Bender bin Sultan: Doğru.^[9]

Robin Cook, 7 Temmuz 2005 Londra saldırıları sonrasında The Guardian'da yayınlanan yazısında "Bin Ladin, Batılı güvenlik teşkilatlarının devasa bir yanlış hesaplamasının ürünüydü. 80'lerin başından beri, Afganistan'ın Ruslar tarafından işgaline karşı başlatılan cihadı sürdürmesi için CIA tarafından silahlandırıldı ve Suudiler tarafından finanse edildi. Birebir karşılığı 'veritabanı' olan el-Kaide, esasında Rusları mağlubiyete uğratması amacıyla CIA'in yardımlarıyla toplanan ve eğitilen binlerce mücahidin meydana getirdiği bir bilgisayar dosyasıydı." ifadelerini kullanmaktaydı.^[10]

Münir Ekrem'in yazdığı ve Ocak 2008'de The New York Times'ta yayınlanan mektupta "Afganları, Sovyet askerî müdahalesine karşı desteklemek için uygulanan strateji, CIA ve Servislerarası İsthbarat'ın da aralarında olduğu istihbarat teşkilatlarınca geliştirildi. Sovyet güçlerinin çekilmesi sonrasında Batılı güçler bölgeden ayrılsa da geride, farklı ülkelerden gelerek Sovyet karşıtı cihadı sürdüren 40.000 militanı bıraktı. Pakistan, aşırıcılık, uyuşturucu ve silahların geri tepmeleriyle karşı karşıya kaldı." demekteydi.^[11]

Karşı yöndeki iddialar

CIA'in Usame bin Ladin'i desteklediği iddialarına karşı yöndeki görüşü savunanlar, genelde CIA'in yalnızca Afgan mücahitleri desteklediğini belirtmektedir.

Eymen ez-Zevahiri'nin 2001'de yazdığı ve Knights Under the Prophet's Banner adıyla İngilizceye çevrilen kitapta, Afgan mücahitlerin aksine Arap mücahitlerin CIA ile herhangi bir teması olmadığından ve Arap mücahitlerin yalnızca Araplardan gelen paralarla finanse edildiğinden bahsedilmekteydi.^[12]

2001'de yayınlanan Holy War, Inc.: Inside the Secret World of Osama Bin Laden adlı kitabında Peter Bergen, el-Kaide'ye yakın bir kaynaktan "Amerika veya Amerikalı yetkililerle hiçbir zaman bir ilişkisi olmadı [...] Seksenlerin başından beri bir sonraki savaşlarının Amerika'ya karşı olacağını söylüyordu [...] Amerikalıların bin Ladin'e ne yardım ne eğitim ne de herhangi bir desteği olmadı." sözlerini alıntılamaktaydı.^[13] Üst düzey bir Amerikalı yetkiliden de "Bin Ladin CIA ile asla tanışmadı" alıntısını eklememişti.^[13] Eski CIA ajanı ve 1980'lerin sonlarında teşkilatın Afganistan'daki işlerini yürüten kişi olan Milt Bearden da CIA'in Araplara herhangi bir desteği olmadığını ve "Afganların dahi Arapların sorun teşkil ettiğini" belirtti.^[14] Aynı kitapta Bergen, CIA'in ISI aracılığıyla yalnızca Afganları desteklediğini ve Arap gönüllülerin de Afganlarla aynı tarafta yer alması sebebiyle CIA'in Arapları da desteklediği gibi yanlış görüşlerin ortaya atılmasına yol açtığını yazmaktaydı.^[15] 2006'da, CNN.com okurları tarafından kendisine yöneltilen soruları yanıtlayan Bergen, CIA'in bin Ladin'i finanse ettiği veya eğitim verdiği yönündeki iddiaları "söylenti" olarak tanımlarken, "Buna dair bir kanıt bulunmamakta. Esasen bin Ladin, Eymen ez-Zevahiri ve Amerika Birleşik Devletleri hükûmetinin anlaştığı çok az nokta var. Bunların tamamı, 1980'lerde aralarında bir ilişki olmadığı konusunda hemfikirler. Ayrıca buna ihtiyaç da yoktu. Bin Ladin'in kendi parası vardı, Amerikan karşıtıydı ve gizlice ve bağımsız bir şekilde faaliyetlerini sürdürmekteydi. Burada gerçek olan şey CIA'in, kendisini takip etmekle görevli bir birim oluşturduğu 1996 yılına kadar bu şahsın kim olduğu hakkında bir bilgi sahibi olmamasıydı." ifadelerini kullandı.^[16]

1983-1987 yılları arasında ISI'ın Afganistan Bürosu sorumlusu olan Muhammed Yusuf, 1992'de yayınlanan The Bear Trap: Afghanistan's Untold Story adlı kitabında "Amerika Birleşik Devletleri'nden gelen her bir dolar için Suudi Arabistan hükûmetinden de aynı miktarda para gelmekteydi. Toplamda yıllık birkaç yüz milyon doları bulan bu ödenekler, CIA tarafından Pakistan'da ISI'in kontrolündeki özel hesaplara aktarılmaktaydı." ifadelerini kullanarak toplanan ödeneklerin ISI aracılığıyla Afgan mücahitlere aktarıldığını belirtmekteydi.^[17]

Kaynakça

Genel

• Bergen, Peter (2002) (İngilizce). Holy War, Inc.: Inside the Secret World of Osama Bin Laden. Simon & Schuster. ISBN 0743234952. 
• Wright, Lawrence (2006) (İngilizce). The Looming Tower. Alfred A. Knopf. ISBN 1-4000-3084-6. https://books.google.com.tr/books?id=8dCnb4uR63EC&dq=Al-Qaeda+1988+august&hl=tr&source=gbs_navlinks_s. 

Özel

1. Ram, Mohan (19 Ocak 1980). "A rocky revolution" (İngilizce). Economic and Political Weekly 15 (3): 101. 
2. Gibbs, David (Aralık 1987). "Does the USSR Have a 'Grand Strategy'? Reinterpreting the Invasion of Afghanistan" (İngilizce). Journal of Peace Research 24 (4): 371-372. ISSN 0022-3433. 
3. Rizvi, Hasan-Askari (2004). "Pakistan's Foreign Policy: an Overview 1974-2004" (İngilizce). PILDAT. ss. 19-20. 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151211030255/http://www.millat.com:80/democracy/Foreign%20Policy/Briefing_Paper_english_11.pdf. 
4. Bergen 2002, s. 55.
5. Şahi, Ağa (Ocak-Nisan 2008). "The Geneva Accords" (İngilizce). Pakistan Horizon 61 (1/2): 143. 
6. Wright 2006, s. 131.
7. Wright 2006, s. 447-448.
8. Harding, Luke (13 Kasım 2000). "Bin Laden: the question facing the next US president" (İngilizce). The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2000/nov/13/worlddispatch.lukeharding. 
9. "America's New War: Responding to Terrorism" (İngilizce). CNN. 1 Ekim 2001. http://transcripts.cnn.com/TRANSCRIPTS/0110/01/lkl.00.html. 
10. Cook, Robin (8 Temmuz 2005). "The struggle against terrorism cannot be won by military means" (İngilizce). The Guardian. https://www.theguardian.com/uk/2005/jul/08/july7.development. 
11. Weiner, Robert S. (19 Ocak 2008). "Pakistan, Terrorism and Drugs" (İngilizce). The New York Times. http://www.nytimes.com/2008/01/19/opinion/lweb22pakistan.html?_r=1&ref=opinion. 
12. Mansfield, Laura (2006). His Own Words: Translation and Analysis of the Writings of Dr. Ayman Al Zawahiri. Lulu.com. s. 39-40. ISBN 1-84728-880-4. https://books.google.com.tr/books?id=Mt5_aNiyqUoC&pg=PA39&dq=While+the+United+States+backed+Pakistan+and+the+mujahidin+factions+with+money+and+equipment,+the+young+Arab+mujahidin%27s+relationship+with+the+United+States+was+totally+different&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwjAoY3Sm9bPAhUE1oMKHT4cBmsQ6AEIJTAB#v=onepage&q=While%20the%20United%20States%20backed%20Pakistan%20and%20the%20mujahidin%20factions%20with%20money%20and%20equipment%2C%20the%20young%20Arab%20mujahidin's%20relationship%20with%20the%20United%20States%20was%20totally%20different&f=false. 
13. Bergen 2002, s. 67.
14. Bergen 2002, s. 68.
15. Bergen 2002, s. 67-68.
16. "Bergen: Bin Laden, CIA links hogwash" (İngilizce). New York: CNN. 6 Eylül 2006. http://edition.cnn.com/2006/WORLD/asiapcf/08/15/bergen.answers/index.html. 
17. Yusuf, Muhammed; Adkin, Mark (1992) (İngilizce). The Bear Trap: Afghanistan's Untold Story. Leo Cooper. s. 81. ISBN 0850522676.