D'Hondt sistemi
D'Hondt sistemi, Belçikalı hukukçu ve matematikçi Victor D'Hondt tarafından 1878'de tasarlanmış nispi temsil sistemidir. Türkiye’de 1961’den bu yana –1965 Millet Meclisi genel seçimi ile 1966 Millet Meclisi ara seçimi dışında– bütün milletvekili genel ve ara seçimlerinde d’Hondt sistemi uygulanmıştır; günümüzde de yürürlükte olan sistem budur.[1]
Arjantin, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Doğu Timor, Ekvador, Finlandiya, Galler, Hırvatistan, İskoçya, İsrail, İzlanda, Japonya, Kolombiya, Macaristan, Makedonya, Paraguay, Polonya, Portekiz, Romanya, Sırbistan, Slovenya, Şili, KKTC ve Türkiye'de uygulanan seçim yöntemidir.
Örnek
Bir seçim çevresinde her partinin aldığı oy toplamı, sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e, 4’e ... bölünür ve o seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bu işleme devam edilir. Elde edilen paylar, parti farkı gözetmeksizin, büyükten küçüğe doğru sıralanır. Milletvekillikleri bu sıralamaya göre partilere tahsis edilir.
7 milletvekili çıkaracak bir seçim bölgesinde A Partisi 60 000, B Partisi 25 000, C Partisi 14 000 oy alsın.
| A Partisi |
B Partisi |
C Partisi | |
| Oy |
60 000 |
25 000 |
14 000 |
| 1. milletvekili |
60 000 |
25 000 |
14 000 |
| 2. milletvekili |
30 000 |
25 000 |
14 000 |
| 3. milletvekili |
20 000 |
25 000 |
14 000 |
| 4. milletvekili |
20 000 |
12 500 |
14 000 |
| 5. milletvekili |
15 000 |
12 500 |
14 000 |
| 6. milletvekili |
12 000 |
12 500 |
14 000 |
| 7. milletvekili |
12 000 |
12 500 |
7 000 |
| Partinin çıkardığı milletvekili sayısı |
4 |
2 |
1 |
| Milletvekili başına düşen oy |
15 000 |
12 500 |
14 000 |
A Partisi'ne 1. olduğu için bir milletvekili verilir. A Partisi'nin oyu 2'ye bölünür. A Partisi'nin oyu hala en çok olduğu için A Partisi'nin oyu bu sefer 3'e bölünür.(60000/3=20000) Bu işlemden sonra en çok oy B Partisi'nde olduğu için B'ye bir milletvekili verilir ve oyu 2'ye bölünür. (25000/2=12500) Kalan sayılar arasında en büyük A olduğu için bir milletvekili daha verilir ve A'nın oyu bu defa 4'e bölünür. (60000/4=15000) Ortaya çıkan sayılar arasında en büyük oy yine A'nın oyu olduğundan yine bir milletvekili verilir ve bu kez de oyları 5'e bölünür (60000/5=12000). Bu işlemden sonra en büyük oy C'ye aittir ve C'nin hanesine 1 milletvekili eklenir; C'nin oyları 2'ye bölünür (14000/2=7000). Bu 7. ve son işlem sonucunda en büyük sayı B'ye ait olduğu için son milletvekilliğini B Partisi alır.
Sonuç olarak; bu bölgeden A Partisi 4, B Partisi 2, C Partisi de 1 milletvekili çıkarır.
Kaynakça
- ↑ 25.5.1961 tarih ve 306 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu m. 32/II, 10.6.1983 tarih ve 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu m. 34/III