Muhammed Davud Han

Muhammed Davud Han
1. Afganistan Devlet Başkanı
Görev süresi 17 Temmuz 1973 - 27 Nisan 1978
Yerine geldiği	Muhammed Zahir Şah
Yerine gelen	Nur Muhammed Teraki
Afganistan Başbakanı
Görev süresi 7 Eylül 1953 - 10 Mart 1963
Hükümdar	Muhammed Zahir Şah
Yerine geldiği	Şah Mahmud Han
Yerine gelen	Muhammed Yusuf
Kişisel bilgiler
Doğum	18 Temmuz 1909 Kâbil
Ölüm	28 Nisan 1978 (68 yaşında) Kâbil
Partisi	Ulusal Devrimci Parti

Serdar Muhammed Davud Han (18 Temmuz 1909, Kâbil - 28 Nisan 1978, Kâbil) Paştun asıllı Afgan siyasetçi. 1973-1978 arasında Afganistan devlet başkanıdır. Davud Han, ilerici politikaları ile bilinmektedir, özellikle kadın hakları ile ilgili gerçekleştirdiği iki adet beş yıllık modernizasyon planlarını bulunmaktadır^[1]

Yaşamı

1946'da başbakan olan Şah Mahmud döneminde Afganistan'da liberal bir ortama geçildi.Ama din önderleriyle hükümetteki tutucu kesimler, Davud Han'ın başbakanlığa getirilmesini sağladılar (Eylül 1953). Davud Han'ın başbakanlığı sırasında karşılaştığı en büyük sorun Durand hattının ötesinde, (Pakistan'da) kalan Paştunlardı. Davud Han sorununun çözümünde katı bir tutum izlemesi, 1950'de başlayan krizi daha derinleştirdi. 1960'ların başlarında Pakistan ve Afganistan arasında yaşanan sınır çatışmaları, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin kesilmesine neden oldu. Bunun üzerine Pakistan, Afganistan sınırını ve Hayber geçidini ulaşıma kapattı. Böylece Afganistan'ın en önemli ihracat ve ithalat kapısı kapanmış oldu. Davud Han, başlayan ekonomik kriz nedeniyle başbakanlıktan ayrılmak zorunda kaldı

Aynı zamanda Davud Han'ın kuzeni olan kral Muhammed Zahir Şah bir meşruti krallık denemesine girişti. Ama siyasi istikrarsızlığın yoğunlaşması üzerine Davud Han 17 Temmuz 1973 tarihinde kansız bir darbeyle iktidarı yeniden ele geçirdi. Monarşiyi kaldırarak, Afganistan Cumhuriyeti'ni kurdu, kendisi de devlet başkanı oldu. Solcu subaylarla Bayrak (Perçem) Partisi de bu darbeyi destekledi.

Afganistan Cumhuriyeti (1973-1978)

Amerika Birleşik Devletleri ve SSCB'ye bağımlılıktan kurtulmaya çalışan Davud Han, 1975 sonrası politikasında değişiklik yaptı. Sovyetler Birliği’nden açıkça uzaklaştı ve İslam ülkelerine yöneldi. Davud Han, solcu olmayan yöneticilere de görev vermeye ve batıyla iyi geçinme politikası izlemeye başladı. Gene toplumsal ve ekonomik reformlara girişti. Pakistan başbakanı Zülfikar Ali Butto ile, Peştu sorunuyla ilgili bir deneme anlaşması gerçekleştirdi. Davud Han'ın hazırladığı anayasa 1977 yılında Ayan Meclisi'nce kabul edildi. Davud Han devlet başkanı sıfatıyla kendi aile çevresinden, yakınlarından, hatta devrik kraliyet ailesinin üyelerinden kurulu bir hükümeti işbaşına getirdi.

Bunun üzerine 10 yıldır ayrı çalışan iki sol örgüt, Halk ve Bayrak partileri Davud Han'a karşı yeniden birleştiler. Komünist Perçem Partisi’nden Mir Ali Ekber Heybar'ın öldürülmesi üzerine ülke içinde komünistlerin Davud Han’a karşı başlattıkları muhalefet, 17 Nisan 1978 tarihinde yapılan cenaze töreni, hükümet darbesinin başlangıcı oldu. Heybar'ın cenaze törenine 11 bin kişinin katılması Davud Han'ı endişelendirdi. Davud Han, hemen harekete geçerek aralarında Babrak Karmal ve Nur Muhammed Teraki’nin de bulunduğu komünist Halk ve Perçem liderlerini 24 Nisan'da hapsetti. Tutuklananlardan Halk kanadı lideri Hafızullah Amin'in ordu içindeki gücüne dayanarak gerçekleştirdiği darbeyle Davud Han devrildi, kendisi ve aile üyelerinin çoğu öldürüldü, 27 Nisan 1978 tarihinde Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nin kurulduğu ilan edildi.

Kaynakça

1. Rubin, Barnett. "DĀWŪD KHAN, MOḤAMMAD". Ehsan Yarshater. Encyclopædia Iranica (Online sürümü bas.). ABD: Columbia Üniversitesi. http://www.iranica.com/articles/dawud-khan. Erişim tarihi: Ocak 2008. 

Siyasi görevi
Önce gelen: Muhammed Zahir Şah (Afganistan Kralı olarak)	Afganistan Devlet Başkanı 1973-1978	Sonra gelen: Nur Muhammed Teraki
Önce gelen: Şah Mahmud Han	Afganistan Başbakanı 1953-1963	Sonra gelen: Muhammed Yusuf