Ahmed Şah Dürrani

Ahmed Şah (Abdali) Dürrani (1722, Multan - 1773, Toba Ma'ruf), Afganistan'ın kurucusu ve Dürrani hanedanının ilk şahı.

Sadozay ailesinden, Abdali aşireti'nin reisi Muhammed Zaman Han'ın oğludur. 1737'de tutsak edilerek İran'a, Nadir Şah'ın yanına gönderildi. Kısa sürede şahın güvenini kazanarak 1745'te Mazenderan valisi oldu.

1747'de Ahmed Şah, İran hükümdarı Nadir Şah'ın öldürülmesinden sonra soydaşlarından (Peştu) oluşan yerel güçlere dayanarak Afganistan'a yürüdü. Kandehar’a giderek Hacı Cemal liderliğindeki Barekzayi, Şah Veli Han liderliğindeki Bamizayi ve Cihan Han liderliğindeki Popelzayi gibi bütün Peştun kabilelerini toplayarak, Loya Jirga olarak bilinen Büyük Meclis’i oluşturdu ve Afgan şahı seçildi. Ayrıca Dürr-i Dürran (İnciler İncisi) unvanını aldı.

Kabil ve dolaylarını ele geçirdikten sonra 1747-1769 arasında Hindistan'a dokuz sefer yaptı. Lahor'u ve Multan'ı işgal etti. Horasan'a doğru ilerleyerek 1750'de Herat ve Meşhed'i aldı. 1757'de Delhi seferine çıktıysa da ordusunda salgın hastalık baş gösterince geri döndü. 1758'de Pencap'a ard arda seferler düzenleyerek bir Hint ordusunu Panipat'ta yendi. Sihler'in ayaklanmasını bastırdı ama Pencap'ı egemenliği altına alamadı. 1760'ların başında, Amu Derya'dan (Ceyhun) Hint Okyanusu'na kadar uzanan geniş bir bölgeyi denetimi altına almıştı.

1761'de burada Maratalar'a karşi kesin bir zafer kazandı. 1764'te Hindistan'a büyük bir sefer daha düzenleyerek bu toprakları yağmaladı. Son yıllarını Toba tepelerindeki Murgab'da geçirdi.

Ahmed Şah, buyruk tanımaz aşiretleri tek bir siyasi yapı altında toplamayı başararak bugünkü Afganistan'ın kurucusu olmuştur. Öldüğünde imparatorluğu, Ceyhun'dan Hindistan'a, Tibet'ten Horasan'a kadar uzanıyordu, ama sağlam bir temele oturtulmuştur. Devlet örgütünde, kendi seçtiği aşiret başkanlarından oluşan dokuz kişilik bir danışma kuruluna yer vermiş, ayrıca yerel yöneticilere özerklik tanımıştır.

Kaynakça

Bu maddenini yazılmasında Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition'ndaki Ahmed Şah Dürrani maddesinden yararlanılmıştır.

Siyasi görevi
Önce gelen: Nadir Şah (İran Şahı)	Afganistan Şahı 1747 - 1772	Sonra gelen: Timur Şah Dürrani

1709'dan beri Afganistan Devlet Başkanları

Hotaki Hanedanı	Mir Vais Hotak Abdül Aziz Hotak Mahmud Hotaki Eşref Hotaki Hüseyin Hotaki

Dürrani Hanedanı	Ahmed Şah Dürrani Timur Şah Dürrani Zaman Şah Dürrani Mahmud Şah Dürrani Şüca Şah Dürrani Ali Şah Dürrani Eyüb Şah Dürrani

Emirlik (Barakzai Hanedanı)	Dost Muhammed Han Ekber Han Şir Ali Han Muhammed Afzal Han Muhammed Azam Han Yakup Han Eyüp Han Abdurrahman Han Habibullah Han Nasrullah Han

Krallık	Emanullah Han İnayetullah Han Habibullah Kalakani Muhammed Nadir Şah Muhammed Zahir Şah

Cumhuriyet	Muhammed Davud Han

Demokratik Cumhuriyet	Nur Muhammed Teraki Hafızullah Amin Babrak Karmal Hacı Muhammed Çamkani (geçici) Muhammed Necibullah Abdülrahim Hatif (geçici)

İslami Devlet	Sibgatullah Müceddidi Burhaneddin Rabbani

İslami Emirlik	Muhammed Ömer

İslami Cumhuriyet	Burhaneddin Rabbani (geçici) Hamid Karzai Eşref Gani Ahmedzai

This article is issued from Vikipedi - version of the 8/8/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.