Nur Muhammed Terakki

Nur Muhammed Terakki
نور محمد ترکۍ
Afganistan Devrimci Konsey Başkanı
Görev süresi
30 Nisan 1978 - 14 Eylül 1979
Yerine geldiği Abdül Kadir
Yerine gelen Hafizullah Amin
Afganistan Bakanlar Kurulu Başkanı
Görev süresi
1 Mayıs 1978 - 27 Mart 1979
Yerine geldiği Muhammed Musa Şefik
Yerine gelen Hafizullah Amin
Afganistan Demokratik Halk Partisi
Merkez Komitesi Genel Sekreteri
Görev süresi
1 Ocak 1965 - 14 Eylül 1979
Yerine geldiği Makam oluşturuldu
Yerine gelen Hafizullah Amin
Kişisel bilgiler
Doğum 15 Temmuz 1913(1913-07-15)
Nava, Gazni, Afganistan
Ölüm 14 Eylül 1979 (62 yaşında)
Kâbil, Afganistan
Partisi Afganistan Demokratik Halk Partisi
Dini İslam[1]

Nur Muhammed Terakki (15 Temmuz 1913, Gazni - 14 Eylül 1979, Kâbil), Peştun asıllı Afgan siyasetçi. 1965-1979 arasında genel sekreterliğini yaptığı Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin 1978'de düzenlediği darbeden sonra devlet başkanlığı yaptı (1978-1979).

Hayatı

1913'te Kabil yakınlarında çiftçilikle uğraşan bir Peştun ailesinde dünyaya geldi. Daha sonra Bombay, Hindistan'a giderek hem çalıştı, hem de gece okuluna giderek İngilizce öğrendi. Kabil Üniversitesi'nde politik iktisat okudu, daha sonra Columbia Üniversitesi'nde yüksek lisans eğitimi gördü.

1965'te Afgan parlamentosu'na seçildi.Yayımını başlattığı sol eğilimli Halk gazetesi kısa süre sonra hükümet tarafından kapatıldı. Gene 1965'te kurulan komünist Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin kurucuları arasında yer alarak partinin genel sekreterliğine getirildi. 1967'de ADHP Halk ve Perçem olarak iki kanada bölündü.

Muhammed Davud Han, 1973'te Muhammed Zahir Şah'ı devirerek monarşiye son verdi ve cumhuriyet ilan etti. Aynı dönemde, Terakki ABD'deki Afganistan elçiliğinde basın ataşesi olarak görevliydi.Davud Han, 1975 yılında komünistleri yönetimden uzaklaştırmak için sert önlemler aldı. Perçem Cephesi’nden Babrak Karmal ve Nur Muhammed Terakki gibi ileri gelen çok sayıda ADHP yöneticisi tutuklanarak hapse atıldı. Ancak Davud Han'ın bu politikası 1973'te, destekleriyle iktidara geldiği komünistlerin tepkisine neden oldu.

27 Nisan 1978'de, Afganistan Demokratik Halk Partisi marksist subayların desteğiyle düzenlenen darbede yönetimi ele geçirdi. Muhammed Davud Han ailesiyle beraber öldürüldü, Davud Han tarafından tutuklattıralan Terakki 1 Mayıs'ta devlet başkanlığına getirildi. Ülkenin adı Afganistan Demokratik Cumhuriyeti olarak değiştirilirken, Terakki devlet başkanlığının yanı sıra başbakanlık, Devrim Konseyi başkanlığı ve ADHP genel sekreterliği görevlerini üstlendi.Perçem Cephesi’nden Babrak Karmal onun yardımcısı ve başbakan yardımcısı, Hafızullah Emin de devlet başkanı ikinci yardımcısı ve dışişleri bakanı oldu.

Darbeden kısa süre sonra ADHP Halk ve Perçem kanatları arasındaki bölünmüşlük büyüdü.Üç ay sonra Perçem yöneticileri Terakki tarafından Hindistan, Türkiye ve İran'daki elçiliklere sürgüne gönderildiler. Yöneticilerini ülke dışına gönderdiği Perçem kanadının diğer üyelerini tutuklama ve idamlarla sindirmeye çalıştı. 16 Eylül 1979'da kendisi gibi halk kanadından olan Hafızullah Amin devlet başkanı oldu.

Terakki, oldukça kararlı bir düzeltim programı uygulamaya başladı. Kadınlara eşit haklar verildi, toprak dağılımı yeniden düzenlendi ve Sovyetler Birliğindekilere benzer bir yönetim sistemi kuruldu. Fakat bu program, özellikle tutucu çevrelerde Afgan kültürünün bozulduğu gerekçesiyle tepki uyandırmaktaydı. 1978 yazında Nuristan bölgesinde başlayan ve eşgüdümsüz de olsa Afganistan'da yayılan ayaklanmalara karşı Sovyetler Birliği'nin askeri desteğine ihtiyaç duymaya başladı.

Sovyetler Birliği'yle daha yakın ilişkiler kurmaya yönelen Terakki, Aralık 1978'de bu ülkeyle bir dostluk antlaşması imzaladı. Sovyetler Birliği'yle imzalanan antlaşmanın Afganistan'ı SSCB işgaline açık hale getireceğini düşünen başbakan Amin başkanlığındaki darbeciler, Devlet Başkanı Nur Muhammed Terakki’yi yönetimden indirerek idam ettiler.

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. "Nur Muhammad Taraki". Notable Names Database. 3 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140403192449/http://www.nndb.com/people/909/000112573/. Erişim tarihi: 25 Mart 2014.
Siyasi görevi
Önce gelen:
Muhammed Davud Han
Afganistan Devlet Başkanı
1978-1979
Sonra gelen:
Hafızullah Amin
Önce gelen:
Muhammed Musa Şefik
Afganistan Başbakanı
1978-1979
Sonra gelen:
Hafızullah Amin
Parti siyasi görevi
Önce gelen:
Yeni makam
Afganistan Demokratik Halk Partisi
Merkez Komitesi Genel Sekreteri

1965-1979
Sonra gelen:
Hafızullah Amin
This article is issued from Vikipedi - version of the 9/16/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.