GUAM Demokrasi ve Ekonomik Kalkınma Örgütü
| |||||
 | |||||
| GUAM Haritası | |||||
| Merkez Kent | Kiev | ||||
| Merkez devlet | Ukrayna | ||||
| Diller | Azerice Ukraynaca Moldovanca Gürcüce | ||||
| Devlet Sayısı | 4 Devlet | ||||
| Gözlemci Devlet Sayısı | 2 Devlet | ||||
| Nüfus | 63.764.600 | ||||
| Genel Sekreter | Valery Chechelashvili | ||||
| Yüzölçümü | 810,506 | ||||
| Kuruluş Tarihi | 1997 | ||||
| Gayri safi yurtiçi hasıla | 456,173 (2004) | ||||
| Kişi Başına | 7,154 | ||||
| Web Sayfası | guam-organization.org | ||||
GUAM GUAM - Gürcistan, Ukrayna, Azerbaycan ve Moldova ülkelerinin bir araya geldiği örgüt. 10 Ekim 1997 yılında kurulmuştur . 1999-2005 yıllarında Özbekistan da örgütün üyesi olmuştur. Örgütün adı üye ülkelerin isimlerinin İngilizcedeki baş harflerinden oluşur. Özbekistan'ın üye olduğu dönemde örgüt GUUAM adını taşıyordu.[1]
Oluşumu
GUAM - Azerbaycan, Gürcistan, Moldova ve Ukrayna başkanlarının 10 Ekim 1997'de, Strasbourg'da Ortak anlaşma imzalaması ile bu dört devletin birliği ile faaliyete başlamıştır.[1] Anlaşma da Cumhurbaşkanları egemenlik, toprak bütünlüğü, sınırların dokunulmazlığı, demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygı ilkeleri temelinde Avrupa'da istikrarın ve güvenliğin güçlendirilmesi amacıyla her türlü işbirliğinin gelişimi ve öneminin altını çizmişlerdir. 7 Haziran 2001 yılında Yalta'da yapılan GUAM'ın ilk zirve toplantısı teşkilatın uluslararası alanda yapısal olarak şekillenmesi ve resmileşmesinde büyük rol oynamıştır. Devlet başkanları tarafından imzalanan GUAM'ın "Yalta Şartı" Taraf Devletler arasında işbirliğinin amaçlarını, ilkelerini ve yönlerini belirlemiştir. 22 Mayıs 2005 tarihinde GUAM'ın Kişinev'de düzenlenen zirve toplantısı üye devletlerin demokratik toplum, Avrupa'ya entegrasyon, ekonomik gelişme, bölgede istikrar ve güvenlik konularına ilişkin ülkelerin bakışlarını ortaya koymuştur. Devlet başkanları GUAM temelinde uluslararası örgütün kurulması gerektiğine dair ortak görüş belirtmişler ve bununla ilgili GUAM Dışişleri Bakanları Konseyi kararı almışlardır. Devlet başkanlarının bu kararı 22-23 Mayıs 2006 tarihinde GUAM'ın Kiev Zirve Toplantısı sırasında gerçekleşmiştir. Öyle ki, 1997 yılında meydan gelmiş birlik temelinde Demokrasi ve Ekonomik Kalkınma için Organizasyon - GUAM'dda tesis edilmiştir. Kiev Zirve toplantısında Cumhurbaşkanları GUAM'ın tüzüğünü kabul etmişlerdir. Ana sözleşmeye göre demokratik değerlerin egemen olması, sürekli gelişmenin teminatı, uluslararası ve bölgesel güvenliğin güçlendirilmesi, Avrupa'ya entegrasyon, üye devletlerin ekonomik, insani ve sosyal alanlarda işbirliğinin genişletilmesi örgütün başlıca amaçlarını oluşturmaktadır. Ayrıca, GUAM devlet başkanları tarafından Kiev zirve toplantısında kabul edilen "Demokrasi ve Ekonomik Kalkınma için Organizasyon - GUAM'ın kurulmasına ilişkin Kiev Bildirisi" nde aşağıdaki hususlar ve görevler açıklanmıştır:
- Demokrasinin güçlendirilmesi, temel insan hakları ve özgürlüklerinin korunması, devletlerin ekonomik gelişiminin ve güvenliğinin ve istikrarın sağlanması;
- GUAM devletlerinin sürekli gelişimi amacıyla, dinamik ekonomik büyüme, sosyal ahenk ve çevre aracılığıyla karşılıklı ilişkilerinin güçlendirilmesi;
- Bu devletlerin egemenliğini, toprak bütünlüğünü ve özgürlüğünü dağıtan, tam ölçekli demokratik reformları hayata geçirilmesini ve bölgenin ekonomik gelişmesini zorlaştıran, Euro uyumunu olumsuz etkileyen ve tüm dünya birliğine çağrı yapan çözümü zor sorunların çözümü için etkin işbirliği;
- Uluslararası terörizm, aşırıcılık ve agresif ihtilaf, ve ayrıca onunla ilgili olan diğer olumsuz durumlarla mücadele alanında işbirliğinin güçlendirilmesi;
- Ekonomi, ticaret ve ulaşım alanında işbirliğinin derinleştirilmesi ve Serbest Ticaret bölgesi hakkında Sözleşmenin uygulanması;
Ortak projeler
GUAM devletlerinin işbirliğinin pratik tezahürü olan Sanal Merkez ve Devletlerarası Bilgi ve tahlil Sistemi (VM / DİTS) projesi ve Ticarete ve Ulaşım Yardım (TNY) projesi gerçekleştirilmektedir. TNY GUAM ülkeleri arasında ticaret ve ulaşım alanında ilişkilerinin genişletilmesi ve güçlenmesi amacını taşır, VM / DİTS bilgi alışverişi ve diğer operasyonel nitelikli önlemleri hayata geçirmek aracılığıyla ticaret ve ulaşımın gelişmesine, o etkin ve güvenli faaliyet göstermesi sağlanır. Her iki proje GUAM-ABD Çerçeve Programı'nın temel öğeleri olarak birbirini tamamlar ve paralel şekilde hayata geçirilmesini öngörür. VM / DİTS projesi kapsamında her GUAM devletinde Milli Bilgi ve tahlil Merkezi ve İşçi gruplar oluşturulmuş ve emniyet organlarının ilgili uzmanları bu yönde ilk bilgi alışverişi yaparlar. TNY projesinin hayata geçirilmesi amacıyla her GUAM devleti ulusal planları temelinde her türlü çalışmayı sürdürler. Ayrıca, belirtilmelidir ki, GUAM devlet başkanları Kiev Zirve Toplantısı sırasında Serbest Ticaret bölgesi hakkında Anlaşmanın gerçekleşmesinin başlanmasını ilan etmişler ve buna dair uygun çalışmalar yapılmaktadır.
Sorunlar için işbirliği
Alpha Kiev zirve toplantısında kabul edilen "Demokrasi ve Ekonomik Kalkınma için Teşkilat-GUAM devlet başkanlarının anlaşmazlıkların çözümü üzere Ortak Deklarasyonu" nda aşağıdaki temel hususlar belirlenmiştir:
- GUAM devletlerinin topraklarında ki anlaşmazlıkların çözümü sadece egemenliğinin korunması, toprak bütünlüğü ve bu devletlerin uluslararası düzeyde tanınan sınırlarının dkunulmazlığı temelinde gerçekleştirilebilir ve bu GUAM çerçevesinde işbirliğinin temel prensibi kabul edilir;
- Devletlerin toprakları asker işgaline maruz kalamaz;
- Güç uygulaması, etnik temizleme deneyimi ve toprak işgali evrensel ve Avrupa değerlerine, barış, demokrasi, istikrar ve bölgesel işbirliği ilkelerine aykırıdır;
- Kontrol edilmeyen bölgelerin ait oldukları devletler için topluma geri kazandırılmaları, zorunlu göçmenlerin daimi yerleşim yerlerine dönmeleri ve çeşitli etnik qruparın devletlerin uluslararası düzeyde tanınmış sınırları çerçevesinde barış içinde birlikte yaşamaları, sivil toplumun gelişimi, bu bölgelerde tahrip edilmiş altyapının onarılması ve ayrıca iletişim tüm tarafların yararı için kullanılması yoluyla GUAM devletlerinin topraklarında ki anlaşmazlıkların çözümünde bu devletlerin ve uluslararası toplumun çabalarının birleştirilmesi;
Üye Devletler
| Devlet | Nüfus | Yüzölçümü km² |
Başkent |
|---|---|---|---|
 Azerbaycan |
9,611,700 | 86,600 | Bakü |
 Ukrayna |
46,011,300 | 603,628 | Kiev |
 Moldova |
3,567,500 | 33,846 | Kişinev |
 Gürcistan |
4,385,400 | 69,700 | Tiflis |
Gözlemci Devletler
| Devlet | Nüfus | Yüzölçümü km² |
Başkent |
|---|---|---|---|
 Türkiye |
78,741,0.53 | 783,562 | Ankara |
 Litvanya |
2,217,969 | 64,589 | Riga |
Eski Üye Devlet
| Devlet | Nüfus | Yüzölçümü km² |
Başkent |
|---|---|---|---|
 Özbekistan |
27,606,007 | 447,400 | Taşkent |
Kaynakça | ||||||||||||