Don Pasquale

Don Pasquale
Don Pasquale'nin Londra prömiyerinden, 8 Temmuz 1843

Özgün ismi: Don Pasquale
Müzik: Gaetano Donizetti
Libretto: Giovanni Ruffini
Galası: 3 Ocak, 1843
İlk gösterim yeri: Théâtre Italien, Paris
Oyuncular: *Don Pasquale: yaşlı bekar bir bay, basso buffo
  • Dr Malatesta: doktoru, bariton
  • Ernesto: Don Pasquale'nin yeğeni, tenör
  • Norina: gençce bir dul bayan, Ernesto'nun sevgilisi, soprano
  • Bir noter: Malatesta'nin kuzeni Carlino, bas

Don Pasquale Italyan besteci Gaetano Donizetti tarafından hazırlanmış opera buffa, yani komik opera, janrında üç perdelik bir operadır. Eserin librettosu İtalyanca olarak "Stefano Pavesi"'nin Ser Marcantonio adlı oyunundan uyarlanarak Angelo Anelli'in hazırladığı librettodan esinlenerek "Giovanni Ruffini" tarafından yazılmıştır. Operanın prömiyer yapımı 3 Ocak 1843de Paris'te "Théâtre Italien" tiyatrosunda yapılmıştır. Devlet Opera ve Balesi, Ankara Opera Sahnesi'inde ilk defa 1955de temsil edilmiştir.[1]

Bu operayı bestelemekte iken Donizetti daha yeni olarak Avusturya İmparatoru I. Ferdinand'in tarafından saray müzik direktörü ve bestecisi görevine atanmıştı. Don Pasquale Donizetti'nin hayatı boyunca hazırladığı 66 operadan 64üncüsüdür.

Opera bir geleneksel opera buffa janrında olduğu için klasik İtalyan "komedya del'arte" tiyatro janrının klişeleşmiş kahramanlarını kapsar. Don Pasquale yaygaracı Pantalone, Ernesto sırsıklam aşık Pierrot, Malatesta dalavereci Skapino ve Norina ise kurnaz Kolumbina rollerine benzer. Taklitten Noter ise komik opera geleneğinde bulunan bir sıra devlet memuru rollerini aksettirir.

Roller

Luigi Lablache Don Pasquale rolünde (1843).
Rol Ses tipi Prömiyerde roller, 3 Ocak 1843
(Orkestra şefi: - )
Don Pasquale, yaşlı bekar bir bay basso buffo Luigi Lablache
Dr Malatesta, doktoru bariton Antonio Tamburini
Ernesto, Don Pasquale'nin yeğeni tenor Giovanni Mario
Norina, gençce bir dul bayan, Ernesto'nun sevgilisi soprano Giulia Grisi
Bir noter, Malatesta'nin kuzeni Carlino bas Federico Lablache
Uşaklar

Enstrümentasyon

Donizetti'nin hazırladığı partisyon notaları orkestrada şu çalgıların bulunmasını öngörmüştür:

Sahne içinde müzik sağlamak için

Konu özeti[2]

Mekan: Roma

I. Perde

Birinci tablo

Don Pasquale'nin evinde bir oda.

Don Pasquale yetmişine varmış tanınmış bir zengin beydir. (Arya Per un uom sui settanta). Tek varisi olan Ernesto hiç parası olmayan genç bir dul kadına, Norina'ya, aşıktır ve bu kadınla evlenmek istemektedir. Bu nedenle amcası Don Pasquale tarafından "daha uygun bir zevce" olarak seçilmiş olan bir kadınla evlenmeyi rededer. Don onu cezalandırmak için kendinin bir kadınla evlenip varisi olacakların kendi çocukları olmasına karar verir.(Arya introduzione ve arya Son nov'ore). Böyle bir gelin adayı bulmak için arkadaşı Dr. Malatesta'nın yardımını ister.

Malatesa arkadaşının hata yaptığına emindir ve bu hatasından dolayı onu cezalandırmaya karar verip entrikaya girişir. Meletesta bu gelinin bir manastırda kapalı olan, bu nedenle çok saf ve çekingen olan kızkardeşi "Sofronia" olmasını tavsiye eder.(Arya : Bella sicome un' angelo). Melatesta Don Pasquale'ye bu kızın bir portresini gösterir. Halbuki bu Ernesto'nun aşık oldugu Norina'nın resmidir. Don Pasquale arkadaşının bu teklifini kabul eder ve bu haberi hemen Ernesto'ya verir. (Kavatina : Ah, un foco insolito).

Haberi öğrenen Ernesto bunu önce amcasının mirasının kendine kalmasını önlemek için kendine karşı oynanan bir kötü muzir hareket olarak görür. Fakat sonradan bunun Malatesta'nin amcasına aleyhine uyguladığı bir plan olduğuna inanmaya başlar. (İkili: Prender moglie?). Amcası arka planda homurdanmaya devam ederken, buna üzüntüsünü şu arya ile ifade eder. (Arya: Sogno soave E casto)

İkinci tablo

Norina'nın odası

Norina bir roman okumaktadır. (Önce resitatif Quel guardo il cavaliero sonra arya So anch' io la virtù magica) Tam bu sırada Ernesto'dan bir mektup gelir ve geleceğinin ne olacağını bilemediği için Ernesto onunla evlenme kararından vazgeçtiğini bildirmektedir.

Fakat Norina'nin endişelenip üzülmesi çok uzun sürmez. Malatesta sahneye gelir ve ona buna çare olarak kullanabileceği bir yeni startejiyi açıklar. Ernesto'yla evlenmesinin daha önce planladıkları şekilde gerçekleşmesi için de bu planın biran önce uygulanmaya başlanması gerekmektedir.

Bu plan uygulamasının ayrıntıların Ernesto'ya iletilemesi ve onun onayının alınması için zaman yoktur. Bu plana göre Norina bir genç utangaç taşralı kız sahte "Safronia" kılığına girecek ve Don Pasquale'nin sözlüsü rolünü yapacaktır. (İkili : Pronta io son).

II. Perde

Don Pasquale'nin konağında bir oda

Ernesto'nun canı son derece sıkılmıştır ve oradan ayrılıp uzaklara gitmegi planlamaktadır. Don Pasquale verdiği sözü tutmamaktadır.

Biraz sonra Don Pasquale'nin sözlüsü sahte "Safronia" gelir. Yüzü bir peçe ile kapalıdır. Malatesta elinden tutarak gideceği yere ona kılavuzluk etmektedir. Don Pasquale yeni sözlüsünu çok çekici bulur. (Uclu : Fresca uscita da convento).

Bir sahte noter gelir ve boşanma halinde ortalık aile mallarının nasıl bölüşüleceği hakkında hazırladığı evlenme kontratını taraflara imzalatır. (Dörtlü:'Fra da una parte). Bu işlem için bir şahit istememektedir.

Ernesto tek başına sahneye girer ve uzak bir seyahat için ayrılmadan önce amcasına veda etmek niyetindedir. Kılık değiştirmiş Norina'yı tanımıştır. Fakat bir şey yapamadan Malatesta bir entrika planı uyguladığını ona anlatır.

Kontrat imzalanır imzalanmaz sessiz saf taşralı sahte "Safronia" birden bire bir şirret huysuz kız kesilir. Evinde yeğenini barındıran Don Pasquale'yi yermeye başlar. Hizmetkarları toplar ve onlara ücretlerinin iki misliye çıkarttığını bildirir ve yeni hizmetkarlar da alınacağını açıklar. Sağa sola herkese emirler yağdırmaya başlar. Konakta olan düzenin değiştireceğini ilan eder. Don Pasquale bu değişikliklerden hem hoşlanmaz sinirlenir hem de korkar.(Dortlu:Son tradito, son tradito).

III. Perde

Birinci tablo

Don Pasquale konağında bir oda.

Bir küaför sahte "Safronia" Norina'nin dairesinden ayrılmakta iken hizmetkarlar Norina'nın emirlerine uymak için oraya buraya koşturmaya başlarlar. (Koro: I diamanti, presto, presto). Don Pasquale bu karmaşalığa girmekten korkar. Bir kocanın elinde bulunan bütün özel hakların elinden alınıp kendisine sadece faturaları ödeme hakkı kaldığından şikayete koyulur.

Sahte "Safronia" Norina çok şaşaali giysiler ile elmas takıları ile gösteriye gitmeye hazır olarak odadan çıkar. Don Pasquale gitmemek istediğini ifade eder ama Norina'nın buna yanıtı burnunun ucunu kıvırmak gülümsemek ve sonunda zavallı yaşlı adama iki tokat atmak olur.(İkili: Signorina, in tanta fretta). Yaşlı adam o kadar çaresiz görünüşe düşmüştür ki sonunda Norina bile ona acımaya başlar. Norina sahneden ayrılır ama elinde bulunan bir pusulayı mahsustan yere düşürür. Don Pasquale bu pusulayı yerden alır. Bu Ernesto tarafından imzalanmıştır ve Norina ile birlikte bir aşk randevusu yapma planını açıklamaktadır. Don Pasquale çaresizliğinin zirvesine erişmiştir ve yine Malatesta'dan yardım ister.

Hizmetkarlar Don Pasquale'nin düştüğü zavallı durumu birbirlerine anlatıp gülüşürler.(Koro:Che interminabile andirivieni!).

Konağa gelen Malatesta Ernesto ile kısa bir görüşme yapıp onun yakında olacak bu aşk randevusunda nasıl hareket edeceğini öğrenir.

Malatesta Don Pasquale'ya sahte "Safronia" Norina'nın bu iffetsiz hareketinin Don Pasquale'nin ondan kurtulması için tam istediği bir fırsat olduğuna onu inandırır. Bu çok yakındaki bir konak bahçesinde yapılacak olan aşk randevusuna kendisinin gidip sevgilileri gizlice gözetlemesini sıkısıkıya tavsiye eder. (İkili : Cheti, cheti)

İkinci tablo

Don Pasquale'nin konağı yanındaki bahçe.

Bahçede Ernesto Norina'ya bir serenat yapmaktadir. (Serenat: Com'è gentil). Buna Norina cevap verir ve bir aşk şarkısı ortaya çıkar (İkili; Tornami a dir che m'ami).

Don Pasquale ve Malatesta bu güya gizlice buluşan çifteye bir sürpriz yapıp onları yakalarlar. Ama Ernesto ortadan kaybolmayı başarır. Sahte "Safronia" Norina ise kendine çok güvenir bir ses tonuyla orada yalnız başına olduğunu söyler. Don Pasquale buna inanmış gibi görünür. Malatesta'ya her işi uygun bir sonuca bağlamak için sınırsız yetki verir.

Malatesta Ernesto'yu yanına gelmeye çağırır. Don Pasquale'nin onun Norina ile evlenmesine izin verdiğini ve yeni evlilere de 4000 ekü yıllık maaş bağladığını bildirir. Don Pasquale bundan hiç memnun görünmez; ama sahte "Safronia" çok kuvvetle bu tutumuna itiraz edince razı olur.

Hemen sonra sahte "Safronia"'nın gerçek kimliği ortaya çıkar. Ama huzur ve selametini sağlamak için Don Pasquale yeğeninin bu evliliğine itirazından vazgeçer ve onun evliliğini kutsular. Norina final için bir şarkı söyler (Rondo:Moral di tutto questo)

Müziksel parçalar

I. Perde

II. Perde

resitatif Non abiate paura

III. Perde

Seçilmiş ses ve video kayıtları[3]

Yıl Roller
(Don Pasquale, Norina, Maletesta, Ernesto )		 Orkestra şefi,
Opera Evi ve Orkestra		 Marka
1932 Ernesto Badini,
Adelaide Saraceni,
Afro Poli,
Tito Schipa 		Carlo Sabajno
Teatro alla Scala Orkestra ve korosu		CD
1952 Sesto Bruscantini,
Alda Noni,
Mario Borriello,
Cesare Valletti		 Mario Rossi
RAI di Torino orkestra ve korosu
1976 Donald Gramm,
Beverly Sills,
Alan Titus,
Alfredo Kraus		Sarah Caldwell
Londra Senfoni Orkestrasi (LSO) ve korosu
1982 Sesto Bruscantini,
Mirella Freni,
Leo Nucci,
Gösta Winbergh 		Riccardo Muti
Ambrosian Opera korosu ve London Symphony Orchestra		CD
1988 Enzo Dara,
Luciana Serra,
Alessandro Corbelli,
Aldo Bertolo		Bruno Campanella
Teatro Regio di Torino orkestra ve korosu		CD
1993 Renato Bruson,
Eva Mei,
Thomas Allen,
Frank Lopardo		Roberto Abbado
Münchner Rundfunk orkestrasi ve Bayerischen Rundfunks korosu		CD: RCA Victor Read Seal.
1994 Ferruccio Furlanetto,
Nuccia Focile ,
Lucio Gallo,
Gregory Kunde 		Riccardo Mutti
Teatro alla Scala di Milano orkestra ve korosu		DVD

Dipnotları

  1. ↑ Opera Türkiye sitesi "G.Donizetti (1797 - 1848) Don Pasquale" sayfası: (Erişme tarihi:11.12.2009)
  2. ↑ Konu özeti Leo Melitz (1921) The Opera Goer's Complete Guide eserinden uyarlanmıştır.
  3. ↑ Kaynak Stanford Üniversitesi opera internet sitesi Don Pasquale operasi diskografyasi

Ayrıca bakınız

Dışsal kaynaklar

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/30/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.