Erken Cumhuriyet Dönemi'ndeki yabancı mimarlar

Türkiye'de mimarlık
Dönemler
Uygulamalar
Örgütlenme
Eğitim
Ödüller
Yapılaşma sorunları

Erken Cumhuriyet Dönemi'ndeki yabancı mimarlar Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması ve Ankara’nın başkent olmasını takip eden 1920’li yıllar ile 1940’lı yıllar arasındaki süreçte kalifiye yerli mimar eksikliğini telafi etmek için ve yeni gelecek idari kadroları eğitmek için ağırlıklı olarak başkent mimarisinde etkili olmuş bir grup Avrupa kökenli mimarlardır.

Neden yabancı mimarlar

1923 yılında kurulmuş olan Türkiye Cumhuriyeti’nin yeni bir devlet olması ve kendini mümkün mertebe Osmanlı İmparatorluğu’nu temsil eden kavramlardan uzak tutması mimariye de yansımıştır. Aynı bağlamda iç politik nedenlerden dolayı Osmanlı döneminde çalışmış kadrolardan da uzak durulması tercih edilmeye başlanmıştı.

Ankara’nın yeni başkent ilan edilmesi bu konuda son derece önemli bir sembolik adım teşkil ediyordu. Yaklaşık 30.000 kişilik bir nüfusa sahip olan şehirde başkent olmasından doğacak ihtiyaçların başında yeni hükümet binaları, eğitim ve sağlık yapıları ve altyapı düzenlemeleri geliyordu. Cumhuriyetin kurulduğu ilk yıllarda Osmanlı döneminde eğitim görmüş ve iş tecrübesine sahip kişilerin tecrübelerinden yararlanıldı. 1927 yılından itibaren de hükümet politikası olarak yurtdışından yabancı uzmanlar getirildi. Bu uzmanların görevi hem onlardan beklenen projeleri gerçekleştirmesi, hem de sahip oldukları modern fikirlerlerle yeni idari kadroları eğitmeleri beklendi. Bu getirilenler arasında mimarlar, inşaat mühendisleri ve şehir plancıları da vardı.[1]

Genel bir bakış

Yeni kurulan devletin yeni başkentinin Ankara olması nedeniyle bu şehirde yeni idari binaların inşa edilmesi ihtiyacı doğmuştur. İhtiyaç fazla olmasına rağmen yeterli sayıda mimar olmaması nedeniyle 1927’den sonra Avrupa’dan gelen mimarlara projeler yaptırılmıştır. Almanya, Avusturya, Fransa ve İsviçre’den gelen toplam 40 mimar ve şehir plancısı 1924 ile 1942 yılları arasında Türkiye’de birçok projeye imzalarını attılar.[1] Bu mimarlar ve şehir plancıları arasında Gudrun Baudisch, Rudolf Belling, Paul Bonatz, Ernst Arnold Egli, Martin Elsaesser, Anton Hanak, Franz Hillinger, Clemens Holzmeister, Werner Issel, Hermann Jansen, Theodor Jost, Heinrich Krippel, Carl Christoph Lörcher, Robert Oerley, Bernhard Pfau, Bruno Taut ve Josef Thorak yer almaktaydı.[1] Cumhuriyet’in kuruluşundan başlayıp 1940’lara kadar devam eden, hatta daha sonrasında projelerin sürdüğü bu dönemi Avrupa avangardı olarak niteleyen mimarlık eleştirmenleri de olmuştur.[2]

Bu döneme hâkim olan yabancı mimarların ağırlıklı olarak Orta Avrupa’dan (Avusturya ve Almanya) gelmeleri nedeniyle, o dönemde baskın olan neo-klasik akım da mimari üslup olarak uygulamalara yansımıştır. Bu dönemde inşa edilmiş yapılara bakıldığına ağırlıklı olarak simetrik planların yaygın olduğu gözlemlenebilir. Ağır basan diğer mimari özellikler de yalın ve simetrik cepheler, seri şekilde kendini tekrarlayan pencereler, neo-klasik üslupta yaygın bir tasarım olan anıtsal boyutta merdiveler ve sütunlu giriş düzenlemeleridir. Dönemin önemli eserleri arasında Çankaya Köşkü’nün bir parçası olan Pembe Köşk (Gudrun Baudisch ve Clemens Holzmeister; 1930–1932), Ankara Opera Sahnesi (Paul Bonatz; 1946–1947), Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi (Bruno Taut, 1937), TBMM binası (Clemens Holzmeister, 1938–1963), Yargıtay binası (Clemens Holzmeister, 1933–1935) yer almaktadır.[3]

Bu yapılar arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi binasının Cumhuriyeti simgelemesi nedeniyle ayrıca bir önemi vardır. Clemens Holzmeister’in tasarımını gerçekleştirdiği bu yapının Hermann Jansen tarafından hazırlanan Jansen planına göre Çankaya yolu ile Dikmen arasında kalan ve de Devlet Mahallesi denilen alandaki en yüksek noktada inşa edilmiştir.[4]

Bu dönemde görev almış mimarlar

Resim galerisi

Ayrıca bakınız

Konu ile ilgili yayınlardan seçmeler

Kaynakça

  1. 1 2 3 "Erken Cumhuriyet dönemindeki Almanca konuşan mimarlar". Goethe Institut. 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150927055449/http://www.goethe.de/ins/tr/ank/prj/urs/arc/trindex.htm. Erişim tarihi: 18 Kasım 2010.
  2. ↑ "Mimarlık ve Kimlik Temrinleri- I: Türkiye’de Modern Yapı Kültürünün Bir Profili, Doç. Dr. Aydan Balamir, ODTÜ Mimarlık Bölümü". Mimarlık Dergisi, Mimarlar Odası Genel Merkezi. http://www.mimarlarodasi.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=6&RecID=66. Erişim tarihi: 16 Kasım 2010.
  3. ↑ "Genç Cumhuriyetin Yabancı Mimarları". MimarlikMuzesi.org. 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150530012344/http://www.mimarlikmuzesi.org:80/Gallery/Photo_6_2_genc-cumhuriyetin-yabanci-mimarlari.html. Erişim tarihi: 18 Kasım 2010.
  4. ↑ "Cumhuriyet’in Binaları". TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, Türkiye Mühendislik Haberleri (TMH). 13 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120313001401/http://e-imo.imo.org.tr/DosyaDizin/WPX/Portal/Yayin/tmh/2006/442-443-Binalar.pdf. Erişim tarihi: 22 Kasım 2010.
  5. 1 2 Aydan Balamir (2010) (Türkçe). Clemens Holzmeister: Çağın dönümünde bir mimar. İstanbul: Boyut Yayınları. s. 379 sayfa. https://books.google.com/books?id=SDJItQAACAAJ&dq=Clemens+Holzmeister+-+%C3%87a%C4%9F%C4%B1n+D%C3%B6n%C3%BCm%C3%BCnde+Bir+Mimar&hl=en&sa=X&ei=FQ_FVIfhF8qlNojZgeAK&ved=0CB0Q6AEwAA. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015.
  6. 1 2 Ernst Egli (2013) (Türkçe). Genç Türkiye İnşa Edilirken - Atatürk'ün Mimarının Anıları. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları. s. 371 sayfa. https://books.google.com/books?id=eCH4nQEACAAJ&dq=Gen%C3%A7+T%C3%BCrkiye+%C4%B0n%C5%9Fa+Edilirken+-+Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn+Mimar%C4%B1n%C4%B1n+An%C4%B1lar%C4%B1&hl=en&sa=X&ei=WxXFVNvCBZPmgwTpq4LACw&ved=0CB0Q6AEwAA. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015.
  7. 1 2 Leyla Alpagut (2012) (Türkçe). Cumhuriyetin Mimarı Ernst Arnold Egli. İstanbul: Boyut Yayın Grubu. s. 367 sayfa. https://books.google.com/books?id=DB_7lwEACAAJ&dq=Cumhuriyetin+Mimar%C4%B1+Ernst+Arnold+Egli&hl=en&sa=X&ei=RyHFVOyxCPT-sATLnoEo&ved=0CCAQ6AEwAA. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015.
  8. ↑ "Sergi Sarayı (Opera Binası)". MimarlikMuzes.org. 5 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150605160155/http://www.mimarlikmuzesi.org/Collection/Detail_sergi-sarayi-opera-binasi_10030.html. Erişim tarihi: 26 Kasım 2010.
  9. ↑ İnci Aslanoğlu (Türkçe). Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları. s. 440 sayfa. ISBN 9754291691. http://www.arkitera.com/yt42-erken-cumhuriyet-donemi-mimarligi-1923-1938.html. Erişim tarihi: 16 Kasım 2010.
  10. ↑ Sibel Bozdoğan; Çeviren: Tuncay Birkan (2008) (Türkçe). Modernizm ve Ulusun İnşası Erken Cumhuriyet Türkiyesi'nde Mimari Kültür. İstanbul: Metis Yayınları. s. 367 sayfa. ISBN 9789753423755. http://kitap.antoloji.com/modernizm-ve-ulusun-insasi-erken-cumhuriyet-turkiyesi-nde-mimari-kitabi/. Erişim tarihi: 16 Kasım 2010.
  11. ↑ Gürhan Tümer (1998) (Türkçe). Cumhuriyet Döneminde Yabancı Mimarlar Sorunu: 1920'lerden 1950'lere. İzmir: Mimarlar Odası İzmir Şubesi Yayınları. http://books.google.com/books?id=wOfVAAAAMAAJ&q=CUMHUR%C4%B0YET+D%C3%96NEM%C4%B0'NDE+YABANCI+M%C4%B0MARLAR+SORUNU&dq=CUMHUR%C4%B0YET+D%C3%96NEM%C4%B0'NDE+YABANCI+M%C4%B0MARLAR+SORUNU&hl=en&ei=SnfoTNWxMommcIv75OMK&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CC4Q6AEwAA. Erişim tarihi: 21 Kasım 2010.
This article is issued from Vikipedi - version of the 8/13/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.