McDonnell Douglas F-4 Phantom II
McDonnell Douglas F-4 Phantom II | |
---|---|
ABD Deniz Piyadeleri'ne ait bir F-4B Phantom II, Güney Vietnam üzerinde uçarken (1968) | |
Türü | Avcı-Bombardıman |
Ulusal köken | Amerika Birleşik Devletleri |
Üretici |
McDonnell Aircraft/ McDonnell Douglas |
İlk uçuş | 27 Mayıs 1958 |
Hizmete giriş | 30 Aralık 1960 |
Hizmetten çıkış |
1996 (ABD Hava Kuvvetleri) 2004 (İsrail Hava Kuvvetleri) 2013 (Alman Hava Kuvvetleri) |
Durumu | Aktif hizmette |
Ana kullanıcı |
ABD Hava Kuvvetleri (eski kullanıcı)[A 1] Türk Hava Kuvvetleri(kullanımdan kaldırıldı) İran Hava Kuvvetleri Güney Kore Hava Kuvvetleri Japonya Hava Kuvvetleri |
Üretim aralığı | 1958-1981 |
Üretim sayısı | 5,195 |
Birim maliyeti | 2.4 milyon $ (ABD Doları) |
McDonnell Douglas F-4 Phantom II Amerikan McDonnell Douglas Corporation tarafından üretilen çok amaçlı avcı-bombardıman uçağıdır.Yapımına ilk kez 1961'de başlanmıştır. 1996 yılına kadar Amerikan Ordusu tarafından aktif hizmette kullanılmıştır.
Rus muadili Mikoyan-Gurevich MiG-23'tür.
F-4 Vietnam Savaşı sırasında Amerikan ordusu tarafından sığınakları ve köyleri napalm bombaları ile yakmak ve de havadan destek vermek için kullanılmıştır. Vietnam Savaşı sırasında Vietnam Halk Cephesi bunlardan sadece 9 tanesini vurmayı başarabilmişti. Bunun nedeni ise F-4 lerin çok hızlı süpersonik uçaklar olmasıydı. Oysa Vietnam Halk Cephesi'nin elinde sadece 1950'li yıllardan kalma jet uçakları vardı.
Türkiye'deki F-4'ler
Türkiye ilk olarak “Peace Diamond I”(Barış Pırlantası I) projesi ile 40 adet F-4E sipariş etmiş ve uçaklar 1974 yılında Türk Hava Kuvvetleri'ne teslim edilmeye başlanmıştır. 1977 yılında ikinci proje olan “Peace Diamond II” dahilinde 32 adet daha F-4E filoya eklenmiştir. Sırasıyla 1981 yılında “Peace Diamond III” kapsamında ABD Hava Kuvvetleri'nden 16 adet F-4E, 1984 yılı ortalarında “Peace Diamond IV” çerçevesinde yine ABD Hava Kuvvetleri’nden 14 adet F-4E ve “Peace Diamond V” kapsamında ABD hava kuvvetlerinden emekliye ayrılmış 40 adet F-4E 1987 yılında filoya katılmıştır. Türkiye’nin 1991 yılında ABD’yi Körfez Savaşı’nda desteklemesi sebebiyle “Peace Diamond VI” ile hizmetten çıkmış 40 adet F-4E daha teslim edilmiştir. ABD'nin elinde uluslararası satış taleplerini karşılayacak yeterli RF-4 olmadığından 1992–1994 yılları arasında da Alman Hava Kuvvetleri’den emekliye ayrılan 32 adet RF-4E Türkiye’ye hibe edilmiştir.
İsrail Havacılık Endüstrisi (IAI-Israel Aircraft Industries Ltd.) ile 1997 yılında ortak başlatılan modernizasyon projesiyle Türk Hava Kuvvetleri envanterindeki 53 adet F-4E üzerinde yapısal güçlendirme, yeni nesil navigasyon sistemleri, HUD (Head-Up Display), HOTAS (Hands on Throttle-and-stick), MFD (Multi-Function-Display), yeni nesil radyo ekipmanı, mevcut AN-APQ 120 radarının ELTA ELO/M-2032 radarı ile değişimi sağlanmıştır. Ayrıca uçağın silah taşıma kabiliyeti yeni nesil silahlarla güçlendirilmiştir. Modernizasyon kapsamında F-4'lerin 28 uçaklık bölümü 1. Hava İkmal Bakım Merkezi Komutanlığı, Eskişehir'de, 26 uçaklık bölümü İsrail Havacılık Endüstrisi (IAI) tesislerinde tamamlanmıştır. Modernizasyondan sonra uçak F-4 2020/Terminatör adını almıştır. F-4 ler 2002'deki modernizasyonlarından sonra Türk Hava Kuvvetleri'nde 2020 yılına kadar aktif görev yapması planlanmaktadır. Ancak RF-4E / TM uçakları 2013 yılında Işık Projesi ile modernize (yenileştirme) edilmiştir.[1]
24 Şubat 2015 akşamı 2 adet RF-4E uçağının Malatya'da,[2] 05 Mart 2015 sabahı saat 09:48'de 1 adet F-4E 2020 uçağının Konya'da düşmesinin ardından,[3] TSK envanterindeki F-4E uçaklarının yarısı düşmüş oldu.[4] Bu durum, F-4E uçaklarının emekliye ayrılmasını tekrar gündeme getirmiştir.[5] 11 Mart günü Muharip Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Abidin Ünal yaptığı açıklamada RF-4E tipi keşif uçaklarının 12 Mart'tan itibaren keşif uçağı olarak kullanılamayacağını açıkladı.[6]
Türk Hava Kuvvetlerindeki ilk F4 pilotlarından birisi Üsteğmen Göksel Doğan ve Yüzbaşı Ali İlker Özgüler'dir. 28 Haziran 1977 yılında kullandıkları F4-E uçağı ile radar önleme görev uçuşu esnasında Afyon Emirdağ eteklerinde hayatlarını kaybettiler.[7]
Modelleri
- F-4A, B, J, N ve S
- ABD Donanması ve ABD Deniz Piyadeleri'ne yönelik olan modeller. F4-B'ler F-4N'e yükseltilmiş ve F-4J'ler de F-4S'e yükseltilmiştir.
- F-110 Spectre, F-4C, D ve E
- ABD Hava Kuvvetleri'ne yönelik olan modeller. F-4E dahili bir M61 Vulcan topu ile beraber tanıtılmıştır. F-4D ve E en fazla sayıda üretilmiş ve geniş çapta ihraç edilmişlerdir.
- F-4G Wild Weasel V
- Karadaki hava savunma sistemlerini baskılamak için radarı ve avyonikleri güncellenmiş F-4E modeli. ABD Hava Kuvvetleri'ne yönelik olan modeldir.
- F-4K ve M
- Kraliyet Donanması ve Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne yönelik Rolls-Royce motorlu modeller.
- F-4EJ
- Basitleştirilmiş F-4E ihraç modelidir ve Japonya'da lisanslı olarak üretilmiştir.
- F-4F
- Almanya için basitleştirilmiş F-4E ihraç modeli.
- QRF-4C, QF-4B, E, G, N ve S
- ABD Donanması ve ABD Hava Kuvvetleri tarafından silah ve savunma sistemlerindeki araştırma ve geliştirme çalışmalarında kullanılmak üzere hizmetten çıkıp, uzaktan kumandalı olarak hedefsel uçaklara dönüştürülmüş uçaklardır.
- RF-4B, C, ve E
- Taktiksel keşif modelleri.
Kullanıcılar
Güncel Kullanıcılar
- İran
- 1960'lı ve 1970'li yıllarda 225 adet F-4D, RF-4E ve F-4E aldı.2015 verilerine göre 64 tane F-4D hizmet vermektedir.
- Japonya
- 78 F-4J hizmettedir.İleride F-35'ler ile değiştirilecek
- Güney Kore
- 69 F-4E hizmettedir.1960'lı ve 1970'li yıllarda 27 RF-4C,27 RF-4C,92 F-4D ve 103 F-4E olmak üzere 222 F-4E almıştır.
- Mısır
- 34 F-4E hizmettedir.
- Türkiye
- En önemli Phantom kullanıcılarından birisidir.1974-1994 yılları arasında 200'den fazla F-4 uçağı almıştır.2015 verilerine göre 47 F-4E Terminator 2020 hizmettedir.[8]
- Yunanistan
- 12 RF-4E ve 34 F-4E AUP
Eski Kullanıcılar
- Amerika Birleşik Devletleri
- 1996'da F-4'ler hizmetten çekildi. Uzaktan kumandalı ve hedefsel uçaklara dönüştürülerek hizmete devam etmektedir.
- Almanya
- 30 Haziran 2013'te hizmetten çekildi.
- Avustralya
- Hizmet dışı
- Birleşik Krallık
- Hizmet dışı
- İsrail
- 2004 yılında F-4'ler hizmetten çekildi.
- İspanya
- 2002'de hizmetten ayrıldı.
Teknik Özellikler (F-4E)
- Boyut Doneleri
- Uzunluk: 19.20 m (63.00 ft)
- Kanat Genişliği: 11.77 m (38.62 ft])
- Yükseklik: 5.02 m ( 16.46 ft)
- Kanat Alanı: 49.20 m2 (530 ft2)
- Ağırlık Doneleri
- Boş Ağırlık: 13.760 kg (30.330 lb)
- Tipik Yükleme: 18.900 kg (41.670 lb)
- Azami Ağırlık: 28.030 kg (61.795 lb)
- Yakıt Kapasitesi :
- Dahili: 7.160 lt (1.890 gal)
- Harici: 5.070 lt (1.340 gal)
- Azami Faydalı Yük: 8.480 kg (18.650 lb)
- Güç Kaynağı
- Performans
- Azami Hız: 2.370 km/s (Mach 2.23)
- Seyrüsefer Hızı: 940 km/s (Mach 0.76)
- Tırmanma Hızı: 210 m (689 ft) /sn
- Servis Tavanı: 18.300 m (60.000 ft)
- Menzil:
- Yüksüz ve azami yakıt ile 3.185 km (1.720 nm)
- Tipik yükleme ile 1.360 km (734 nm)
- Kalkış Mesafesi: 1.370 m (4.490 ft)
- İniş Mesafesi: 1.120 m (3.680 ft)
- Personel: 1 Pilot + 1 Silah Sistem Subayı
Silah Sistemleri
- Top
- 1 x 20 mm M61A1 Vulcan (639 mermi)
- Havadan Havaya Muharebe Füzeleri
- 4 x AIM-9B/J/L Sidewinder
- 4 x AIM-7D/E Sparrow
- 4 x AIM-120B AMRAAM (Almanya, Yunanistan)
- 4 x AAM-3 (Japonya)
- 4 x IRIS-T (Almanya, Yunanistan)
- 4 x Skyflash (İngiltere)
- Havadan Karaya Taaruz Füzeleri
- 4 × AGM-65 Maverick
- 4 × AGM-45 Shrike
- 4 × AGM-88 HARM
- 4 × AGM-78 Standart
- 2 × AGM-84 Harpoon
- 2 × Popeye (İsrail, Türkiye)
- Bombalar
- GBU-10 Paveway II, GBU-12 Paveway II, GBU-16 Paveway II Lazer güdümlü bombalar
- Mk-20 Rockeye, CBU-52/58/71/87/89, BL-755 Demet bombaları
- MK-81, MK-82, MK-83, MK-84, M117 Genel maksat bombaları
- AGM-62 Walleye
- GAU-3A 70 mm (2.76 inç), LAU-10/A 127 mm (5.0 inç) Roket podları
- Nükleer Bomba
- 1 x Mk-8/12/91, B43/57/61
Ayrıca bakınız
Benzer rolde, dönemde ve yetenekte olan uçaklar
Dipnotlar
- ↑ ABD tarafından uzaktan kumandalı olarak hedefsel uçaklara dönüştürülerek hizmete devam etmektedir.
Kaynaklar
- ↑ TSK. "BASIN AÇIKLAMASI". 17 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150717190115/http://www.tsk.tr:80/3_basin_yayin_faaliyetleri/3_1_basin_aciklamalari/2015/ba_06.html. Erişim tarihi: 26 Şubat 2015.
- ↑ Malatya'da iki askeri uçak düştü: 4 şehit
- ↑ Bir F4 daha düştü: 2 Mustafa şehit
- ↑ TSK'nın envanterindeki 24 F4'ün yarısı düştü!
- ↑ Uçan tabut RF-4E: 12 uçak 12 şehit
- ↑ TSK. "RF-4E'ler kaldırılıyor.". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150402164718/http://m.hurriyet.com.tr/Haber?id=28421455. Erişim tarihi: 11 Mart 2015.
- ↑
- ↑ "RF-4E'lerin uçuşu durdurulacak" (Türkçe). Anadolu Ajansı. 11 Mart 2015. 11 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150311201845/http://www.aa.com.tr/tr/turkiye/476820--rf-4flerin-ucusu-durdurulacak. Erişim tarihi: 11 Mart 2015.
|