Türk Silahlı Kuvvetleri

Türk Silahlı Kuvvetleri
Türk Silahlı Kuvvetleri logosu
Kuruluş	MÖ 209 (sembolik)[1] 3 Mayıs 1920 (TBMM Orduları)
Birimler	Türk Kara Kuvvetleri Türk Deniz Kuvvetleri Türk Hava Kuvvetleri
Merkezi	Genelkurmay Başkanlığı Bakanlıklar, Ankara
Komuta
Millî Savunma Bakanı	Fikri Işık
Genelkurmay Başkanı	Orgeneral Hulusi Akar
Genel bilgiler
Genel askerlik yaşı	21
Zorunlu askerlik	6-12 Ay (Öğrenim düzeyine göre)
Askere alınması mümkün olan vatandaş sayısı	21.079.077 (2010) erkek 16-49 [2], 20.558.696 (2010) kadın 16-49 [2]
Askere alınmaya uygun olan vatandaş sayısı	17.664.510 (2010) erkek 16-49 [2], 17.340.816 (2010) kadın 16-49 [2]
Her sene askerlik yaşına gelen vatandaş sayısı	700.079 (2010) erkek, 670.328 (2010) kadın
Etkin personel sayısı	398.513 (Aralık 2016)[Not 1][3]
Dış personel sayısı	Afganistan'da 1.500  Kosova'da 380  Bosna-Hersek'te 480[4]  Irak'ta yak. 1.030[5]
Maliye
Bütçe	18,2 milyar $ (2012) [6]
GSYİH Paydası	%1,7 [7]
Sanayi
Yıllık ithalat	1,2 milyar $[8]
Yıllık ihracat	1,2 milyar $[9]
İlgili maddeler
Tarih	Türk askerî tarihi
Rütbeler	Türk rütbe dereceleri

^[10]

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), Türkiye Cumhuriyeti devletini dıştan gelebilecek olan her türlü tehdide karşı savunma görevini üstlenmiş olan silahlı devlet kuvvetidir. Yaptırım gücünü, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'ndan alır. Başkomutanlığı Türkiye Büyük Millet Meclisi adına cumhurbaşkanı tarafından temsil edilir.^[11][12] Türk Silahlı Kuvvetleri; Kara Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri ve Hava Kuvvetleri olmak üzere üç ana kuvvetten oluşur. Barış döneminde İçişleri Bakanlığına bağlı olarak görev yapan ve sefer durumunda Kara ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığı bünyesine dahil olan Jandarma ve Sahil Güvenlik ise alt birimleridir. Toplam güç^[13] ve sayı bakımından^[14] dünyanın 8,^[15] NATO'nun ise ABD'nin ardından 2. büyük ordusudur.^[15]

Tarihi

I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu 7 cephede savaşa 2.850.000 kişiyi silah altına alarak girdi. Bu ordu 70 piyade, 2 süvari tümeninden oluşan 24 kolordulu 9 ordu birliğiydi. Mondros Mütarekesi'nden sonra zorunlu terhislerle 50.000 kişiye inmişti. Ancak Osmanlı ordusunun kalan iki kolordusundan biri Suriye cephesinden Ankara'ya konuşlanan Ali Fuat Paşa komutasındaki 20. Kolordu, diğeri ise Kafkas Cephesinde Erzurum'da konuşlandırılmış Kâzım Karabekir komutasındaki 15. Kolordu'ydu.

Türk Kurtuluş Savaşı sırasında ve sonrasında bu kolordular ve Kuva-yi Milliye birlikleri TBMM tarafından düzenli hale getirilerek modern Türk ordusunun temelleri atılmıştır. Kurtuluş Savaşı modern Türk ordusunun katıldığı ve kazandığı ilk savaş kabul edilebilir. Türkiye Cumhuriyeti kurulduğunda bu ordular yeni bir yapılandırmayla Türk Silahlı Kuvvetleri adını almıştır. Türk ordusu Cumhuriyet tarihi boyunca birçok isyan bastırmış, Kore Savaşı ve Kıbrıs Harekâtı'nda savaşmış, PKK'ya karşı operasyonlar yapmıştır. Ayrıca Afganistan, Kosova, Lübnan, Somali gibi birçok ülkeye uluslararası askeri kuvvetlere destek amaçlı asker göndermiştir.

Savaşlar

Kurtuluş Savaşı

Anadolu'nun işgaline, Mondros Mütarekesi'nin dayatılması ve dönemin Osmanlı Ordusunun zorunlu terhislerle dağıtılmasının ardından Türk halkı tarafından Kuva-yi Milliye adı altında direniş başlatılmıştır.

I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu'nun İtilaf Devletleri'nce işgali sonucunda Misak-ı Milli sınırları içinde ülke bütünlüğünü korumak için girişilen çok cepheli siyasi ve askeri mücadele. 1919-1922 yılları arasında gerçekleşmiş ve 11 Ekim 1922'de imzalanan Mudanya Mütarekesi ile fiilen, 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması ile resmen sona ermiş ve Misak-ı Milli hedeflerine büyük ölçüde ulaşmış, Ağustos 1922'de Türk kuvvetleri 200.000 kişiydi. Batı, Doğu, Güney cephelerinde savaştı. Çatışmalar Batı cephesinde I. İnönü Muharebesi ve II. İnönü Muharebesi, Kütahya-Eskişehir Muharebeleri, Sakarya Meydan Muharebesi, Büyük Taarruz, Başkomutanlık Meydan Muharebesi'dir.

Kore Savaşı

Kore harekâtı sırasında gözlem yapan Türk askeri

Türkiye Cumhuriyeti, 1950 yılında başlayan Kore Savaşı'na fiilen katılmış ve 1950'den 1953'e kadar tugay büyüklüğünde bir kuvvetle Kuzey Kore'ye karşı savaşmıştır. Sovyet baskısına karşı müttefikler arayan ve bu sebeple NATO'ya girmek isteyen Türkiye, bu isteklerini daha kolay elde etmek ve Amerika'ya yakınlaşmak amacıyla Kore Savaşı'na bir tugay yollamıştır.

Kıbrıs Harekâtı

20 Temmuz 1974'te Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Kıbrıs'ta başlattığı askeri harekat iki aşamalı olarak gerçekleştirilmiş, birinci aşamasında Kıbrıs'ın adasına havadan paraşütlü askerlerin uçaklarla indirilmiş ve denizden Türk Deniz Kuvvetleri'ne ait savaş gemileriyle Türk askeri karaya çıkarılmıştır. Birinci harekat sonunda ateşkes ilan edilmiş ve Cenevre'de barış görüşmeleri başlamıştır ancak barışın sağlanamayacağı kesinleşince ikinci ve son harekât "Ayşe Tatile Çıksın" parolasıyla 13 Ağustos'ta Türk birlikleri tarafından başlatıldı. Türk birlikleri 14 Ağustos'ta Lefkoşa'ya, 15 Ağustos'ta Lefke ve Magosa'ya girdi. Harekât neticesinde bir taraftan Magosa'ya diğer taraftan Lefke'ye varılarak Türk tarafının sınırları çizildi. Harekatın sonucunda Rum birlikleri mağlup edilmiş ve Kıbrıs'ın kuzeyinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kurulmuştur.

Operasyonlar

Terör ile mücadele

Türk Silahlı Kuvvetleri, PKK ile 1980'li yıllardan beri mücadele etmektedir. Millî Savunma Bakanlığı verilerine göre 1984-2009 arasında 5821 TSK askeri, 775 emniyet görevlisi, 1350 köy korucusu, 4.828 sivil çatışma ve saldırılarda hayatını kaybetmiş, bununla birlikte yaklaşık 28.000 PKK militanı öldürülmüştür.^[16] Bu mücadele çerçevesinde PKK'nın iki numaralı adamı Şemdin Sakık 14 Nisan 1998'de, elebaşı Abdullah Öcalan ise 15 Şubat 1999'da yakalanmışlar, yargılama süreçlerini takiben vatana ihanet suçundan müebbet hapis cezası ile cezalandırılarak cezaevine konulmuşlardır. Yine Türk Silahlı Kuvvetleri 1991 yılından beri Kuzey Irak'taki PKK kamplarına yönelik Süpürge, Kazıma, Atmaca, Çelik, Tokat, Çekiç, Şafak, Sandviç ve Güneş kod adlı sınır ötesi harekâtlar düzenlemiştir.

Krizler

Kardak Krizi

Türk bandıralı bir geminin Kardak Kayalıkları'nda karaya oturması sonucu Türk ve Yunan kurtarma ekipleri arasında anlaşmazlık çıkınca patlayan krizdir ve iki ülkeyi savaşın eşiğine getirmiştir. Türk Sualtı Taarruz komandoları, Kardak kayalıklarının etrafını saran Yunanistan Donanmasını aldatarak Kayalıklara çıkarma yapmıştır. Olayı 4 saat sonra ABD'den öğrenen Yunanistan Genelkurmay Başkanının istifası ile sonuçlanmıştır. Gerginliği NATO ve ABD araya girerek önlemiştir.

Suriye Krizi

Akçakale ilçesine düşen top mermileri sonucunda 5 Türk vatandaşı ölmüş, bunun üzerine Türk Silahlı Kuvvetleri radar ve F-16 savaş uçakları ile tespit edilen askeri noktalara T-155 Fırtına obüsleriyle karşı ateş açmıştır.

1990'lı yıllarda PKK lideri Abdullah Öcalan'ın Suriye içinde serbestçe dolaşması ve PKK'nın kamplarının burada bulunması Türkiye ile Suriye'yi karşı karşıya getirdi. Türk Ordusu Suriye sınırına doğru kaydırıldı.Çeşitli askeri ve siyasi baskılara dayanamayan Suriye bu tutumundan vazgeçerek Öcalan'ı sınır dışı etmiştir. Türkiye-Suriye ilişkileri on yıllar sonra 22 Haziran 2012 tarihinde Hatay sınırında eğitim uçuşunu icra etmekte olan TSK'ya ait F-4 Phantom tipi eğitim uçağı Suriye Silahlı Kuvvetleri tarafından düşürülmesi ile tekrar krize girmiş, Suriye uçak düşürdükten sonra uçağın Türkiye'ye ait olduğu anladıklarını iddia etmiş, olay sonrası dönemin Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan "TSK'nın angajman kurallarının değiştiğini" açıklamıştır. Bu kararda devam eden Suriye İç Savaşında Türkiye'nin Suriye muhalefetinin yanında olması ve bu yüzden ilişkilerin gerilmesi de etkili olmuştur. Uçağın parçalarının ve pilotların naaşlarının bulunmasından sonra 6. Kolordu'ya bağlı birlikler ve 4 Tank Taburu sınıra doğru kaydırılmış, sınır hattına uçaksavarlar ve Gaziantep Havalimanı'na askeri statü verilerek Füze rampaları yerleştirilmiştir.

Akçakale Olayı olarak bilinen, 3 Ekim 2012'de Suriye'den ateşlenen bir top mermisi Türkiye'nin Şanlıurfa kentinin Akçakale ilçesine düştü. Olayda beş sivil Türk vatandaşı hayatını kaybetti. Türk Silahlı Kuvvetleri "yeni angajman kuralları çerçevesinde" anında karşılık vermiş ve Suriye'den atılan top mermisinin ateşlendiği askeri birlik 9 adet top atışıyla etkisiz hale getirilmiştir. Daha sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden Suriye için tezkere kararı çıktı. Türk Silahlı Kuvvetleri Suriye sınırına hava savunmada kullanılan silahların ağırlıkta olduğu askeri yığınak yaptı. Suriye Devleti olayın ardından hayatını kaybeden siviller için taziye dileklerini sunarak özür diledi.

16 Eylül 2013'te Suriye'ye ait Mil Mi-17 helikopter sınır ihlali yaptığı için Malatya'dan havalan 2 Türk jeti tarafından füzeyle vuruldu.^[17][18] Bir yıl sonra 23 Mart 2014'te Hatay sınırında, sınır ihlali yapan 2 adet MİG-23 Suriye savaş uçakları, izlemeye alındı Suriye hava sahasında kuzeye doğru uçuşu Türk sınırına on deniz mili mesafeden itibaren Türk hava sahasına yaklaştığına ilişkin dört kez ikaz edildi fakat ikinci uçak uyarıyı dikkate almayarak Türk hava sahasına girerek yaklaşık bir kilometre kadar hava sahasını ihlal etti, daha sonra batıya doğru yönelerek 1,5 kilometre kadar Türk hava sahasında uçmaya devam etti.Bu esnada bölgede hava devriye görevinde havada hazır bulunan iki adet Türk F-16 uçağından birisi, angajman kuralları gereğince saat 13.14’de Suriye uçağına füze atmış ve isabet alan Suriye uçağı sınırın 1200 metre güneyinde ve Suriye topraklarında yer alan Kesep bölgesine düşürülmüştür.^[19][20]

Uçaktan atlayan pilotun Suriye Haber Ajansı (SANA) paraşütle atlayarak kurtulmayı başardığını yazdı.

Rusya Federasyonu'na ait savaş uçağının düşürülmesi

24 Kasım 2015 tarihinde saat 09:20 civarında Hatay Yayladağı bölgesinde Türk Hava Sahasını ihlal eden Rusya Federasyonu'na ait SU-24 tipi savaş uçağı, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) tarafından Türk hava sahasına girmeden önce beş dakika içerisinde 10 kez ikaz edilmesine rağmen Türk Hava Sahasını ihlal etti. Bunun üzerine, bölgede hava devriye görevinde bulunan TSK'ya ait iki F-16 uçağı, daha önce hükümet tarafından ilan edilen angajman kuralları çerçevesinde, Rus savaş uçağını saat 09:24'te düşürdü.^[21]

Görevi

"Askeri Güvenlik Bölgesi Girilmez" yazılı, Türkiye'de askeri birliklerde kullanılan bir askeri tabela.

Türk Silahlı Kuvvetleri, Türkiye devletini yurt dışından gelecek tehdit ve tehditlere karşı savunma ve caydırıcılık görevini üstlenmiş olan silahlı devlet kuruluşudur.^[22] Yaptırım gücünü Türkiye Anayasası'ndan alır.

Rölyefi

Türk Silahlı Kuvvetleri rölyefi altta üç parçaya bölünmüş ve Türkiye'nin ulusal renkleri olan kırmızı (ortada) ve beyazın (yanlarda) olduğu üstünde Türk bayrağının ve Türk ulusunun simgesi olan hilal ve yıldız, yanında Türk Hava Kuvvetleri'ni temsilen iki kanat altında Türk Kara Kuvvetleri'ni temsilen bir miğfer ve çapraz iki kılıç, onun da altında Türk Deniz Kuvvetleri'ni temsilen de büyük bir deniz çapası bulunmaktadır.

Yapılanması

Genelkurmay Başkanlığı

Genelkurmay Başkanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin komuta merkezidir.

Türk Silahlı Kuvvetleri'ni yöneten ve yönlendiren Türkiye'deki en üst düzey askeri birimdir. Savaşta Başkomutanlık görevini Cumhurbaşkanı adına yerine getirir.^[23] Kuvvetlere komuta etmek, savaşa hazırlanmasında personel, haber alma, harekat, yapılanma, eğitim-öğretim ve lojistik hizmet ilkeleri ve programları Genelkurmay Başkanlığının sorumluluklarıdır.

Kara Kuvvetleri

Devriye görevindeki Türk piyadeler

Türk Kara Kuvvetleri, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin en büyük birimidir. Bünyesinde 4 Ordu, 14 Kolordu, 8 Mekanize Tümen, 11 Zırhlı Tugay, 23 Mekanize Piyade Tugayı, 15 Motorize Piyade Tugayı, 8 Komando Tugayı, 4 İnsani Yardım Tugayı, 5 Topçu Tugayı bulunur. Ayrıca Kıbrısta Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri adı altında yaklaşık bir kolordu seviyesinde yaklaşık 60.000 Personel bulundurmaktadır. Anayasa ile tayin edilmiş olan Türkiye Cumhuriyeti'nin korunması ve kollanması ile ilgili kendisine verilen görevleri yerine getirir. Türk Kara Kuvvetindeki asker (er ve erbaş) sayısının 550.000 üstünde olduğu sanılmaktadır.

Jandarma

Afganistan'daki bir Türk askeri

Milli bayramlarda ve silahlı kuvvetlerin gerçekleştirdiği özel etkinliklerde askeri geçit töreni gerçekleştirilmektedir.

Jandarma Genel Komutanlığı, görev alanı il ve ilçe belediye sınırları dışında kalan yerler ile polis teşkilatı bulunmayan yerler olarak belirlenmiş olan kolluk kuvveti. Savaş ve olaganüstü haller dışında İçişleri bakanlığına bağlıdır. Türkiye yüzölçümünün % 92'si jandarma bölgesidir.^[24]

Deniz Kuvvetleri

Türk Deniz Kuvvetleri, Türkiye'yi denizden gelecek tehditlere karşı savunmak ve ülkenin denizle alakalı menfaatlerini korumak ve kollamakla görevli kuvvettir. Deniz Kuvvetleri 27 Fırkateyn, 14 Denizaltı, 9 Korvet, 108 Hücumbot, 23 Füze Saldırı Gemisi, 102 Sahil Güvenlik Gemisi ve 21 Mayın Gemisi ile Karadeniz, Ege ve Akdenizde saygı duyulan bir güçtür. Ayrıca bu güç Karadeniz Ege ve Akdenizde caydırıcı bir güçtür. 55.000 aktif çalışanı ile personel sayısı bakımında dünyanın 8. büyük deniz kuvvetidir. Fakat envanter bakımından bu sıralama değişir. Bu güç, envanter bakımından 3. sıradadır.^[25] Donanma Komutanlığı, Kuzey Deniz Saha Komutanlığı, Güney Deniz Saha Komutanlığı, Deniz Eğitim ve Öğretim Komutanlığı olmak üzere dört ana ast komutanlıktan oluşur.^[26]

Sahil Güvenlik

Görevi, deniz yetki alanlarında ulusal ve uluslararası hukuku etkin kılmak, can ve mal güvenliğini sağlamaktır.^[27] 1 Ocak 1985'de İçişleri Bakanlığı'na bağlanan komutanlık; bu tarihten önce Jandarma Genel Komutanlığı'na bağlıydı.^[28] 5.070 aktif personele sahip teşkilat TSK'da tümen seviyesinde temsil edilmektedir.^[29]

Hava Kuvvetleri

Türk Hava Kuvvetleri envanterine yeni giren bir T-129 ATAK.

Görevi başındaki Türk Hava Kuvvetleri'ne ait bir F-16 Fighting Falcon.

1911 yılında kurulan ve şu anda envanterinde 2000'in üzerinde uçak barındıran, barışta Türk Hava Sahası'nı savunan, savaşta kara ve deniz kuvvetlerine destek veren kuvvettir.

Türk siyasetindeki rolü ve tartışmalar

TSK, iç güvenliğin tehdit altında olduğunu ifade ederek zaman zaman sivil yönetime müdahele etmiştir.^[30] Bu müdahalelerde temel hukuki dayanak Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu'nun 35. maddesinde yer alan "Madde 35 - Silahlı Kuvvetlerin vazifesi; Türk yurdunu ve Anayasa ile tayin edilmiş olan Türkiye Cumhuriyetini kollamak ve korumaktır."^[31] hükmü olmuştur. Ancak 12 Eylül Darbesi'nin yargılanması için hazırlanan iddianamede bu maddenin darbeye meşruiyet kazandırmayacağı ve hiçbir kanun maddesinin Anayasa’nın üzerinde olamayacağının altı çizildi. Devlet düzeninin temel kurumlarından TBMM ve tüm hak ve özgürlükleri ortadan kaldırmak için 35. maddeyi gerekçe göstermenin hukuka aykırılığa kılıf bulma gayreti olduğu aktarıldı.^[32]

TSK 1960 ve 1980 yıllarında iki kez yönetime el koymuş, 1971 ve 1997 yıllarında ise hükûmeti istifaya zorlamıştır.

2007 yılından sonra Türk Silahlı Kuvvetleri'nin bazı muvazzaf ve emekli mensupları, darbe planı ve ülkeyi kontrol atına almak amaçlı kaos planlarına ilişkin davalarla ilgili olarak yargılanmaya başlanmıştır. Bu davalar arasında Sarıkız, Ayışığı, Yakamoz ve Eldiven darbe teşebbüsü iddiaları, Balyoz darbe planı ve İrticayla Mücadele Eylem Planı, Ergenekon davaları bulunmaktadır.

Askerî kurumlar

Eğitim

İlk kez 1789 yılında Osmanlı Padişahı III. Selim zamanında Harbiye-i Umumiye adıyla kurulmuş olan Askerî liseler TSK'ya subay yetiştirmekte, 1848 yılında Osmanlı Padişahı Abdülmecid zamanında kurulan Harp Akademileri, Türk Silahlı Kuvvetleri'ne bağlı lisansüstü düzeyde eğitim ve öğretim veren bir eğitim kurumudur. 1898 yılında Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid döneminde kurulan daha sonra merkezi 1948 yılında Ankara'ya taşınan Gülhane Askeri Tıp Akademisi ise Türk Silahlı Kuvvetleri'ne sağlık bilimleri alanında askeri personel yetiştirmektedir.

Yargı

Askerî mahkemeler askerî hukuk hükmü altında olan askeri personel için ceza belirler. Genellikle askeriyede disiplin ihlalini önlemek içindir. Yine Askerî Yargıtay, Askerî mahkemeler tarafından verilen karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. 4 Temmuz 1972 tarih ve 1602 sayılı kanunla kurulan Askerî Yüksek İdare Mahkemesi (Askerî Danıştay) ise Türkiye'de askerî idari yargı alanında faaliyet gösteren mahkemedir.

OYAK Holding

Kısaltması OYAK olan ordu yardımlaşma kurumu 27 Mayıs darbesinden sonra^[33] kurulmuş, özel hukuk hükümlerine bağlı, TSK mensuplarının yardımlaşma ve emeklilik fonudur. OYAK'ın yönetiminde sivil devlet memurlarıyla birlikte muvazzaf askerler de vardır. Temsilciler Meclisi yönetiminde hizmet veren dört general bulunur. İlk sermayesi Osmanlı Devleti'nin subayların ihtiyaçlarını karşılamak için oluşturduğu fondan 50 bin altın devredilerek oluşturulmuş^[34] OYAK, kurumlar vergisinden muaf tutularak KİT'lere tanınmayan bir hak tanınmıştır. Bunu devletin OYAK'a bir katkısı olarak gören bazı kişiler bu durumun, piyasada aynı işi yapan şirketler açısından serbest rekabeti bozduğunu iddia ederler.^[35]

Müzeler

Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ziyaret edilebilir üç müzesi de İstanbul'dadır. Harbiye, İstanbul'da bulunan Harbiye Askeri Müzesi 54.000 m²lik bir alan üzerinde kurulu 18.600 m²lik binasıyla bir yapılar kompleksidir. Geniş bir alana yayılan Mekteb-i Harbiye binası, Osmanlı Devleti’ne subay yetiştirmek amacıyla kurulmuş ve 1862’de inşa edilmiştir. Yine Türkiye'nin denizcilik alanında en büyük askerî müzesi İstanbul Deniz Müzesi'dir. Koleksiyonunda yaklaşık 20.000 adet eser bulunmaktadır. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na bağlı olan İstanbul Deniz Müzesi Türkiye'de kurulan ilk askeri müzedir. 1897 yılında, dönemin Bahriye Nazırı Hasan Hüsnü Paşa'nın emirleri ile Tersane-i Amire'de (Osmanlı Devlet Tersanesi Kasımpaşa, İstanbul'da) küçük bir binada "Müze ve Kütüphane İdaresi" ismi ile kurulmuştur.

Yeşilköy'de askeri havalimanının bitişiğinde yer alan ve Türk hava kuvvetlerine ait uçakların sergilendiği İstanbul Havacılık Müzesi'si I. Dünya Savaşı sonunda, en eskisi 1912 yılına ait olmak üzere muhtelif milletlere ait tayyareler ile hangarlarda I. Dünya Savaşı devamınca Almanlar tarafından yapılan her tip tayyareden bir, iki ve üçer adet bulunması Hava Kuvvetleri Müfettişliği'nce bir hava müzesi kurma kararı alınmasına neden olmuştur. 16 Ekim 1985 tarihinde ziyarete açılmıştır.

Vakıflar

Er ve erbaşlardan çatışmada ölen veya herhangi bir nedenle hayatını kaybedenlerin bakmakla yükümlü oldukları yakınları ile gazi ve engelli Mehmetçiklere sosyal ve ekonomik destek sağlamak amacıyla 17 Mayıs 1982 tarihinde TSK Mehmetçik Vakfı kurulmuştur. Yine aynı amaç doğrultusunda Türk Silahlı Kuvvetleri; Elele Vakfı, Güçlendirme Vakfı, Dayanışma Vakfı, Sağlık Vakfı ve Eğitim Vakfı vardır.

Orduevleri ve gazinolar

Orduevleri, otel ve/veya sosyal tesisler olup kullanımı subay, astsubay ve 2012 yılından sonra uzman çavuş ve uzman erbaşlara mahsustur. Tesisin tipine göre içinde otel odaları, restoran, çay ve pasta salonları, spor salonu, öğrenci etüt salonu, düğün salonu, çeşitli davet ve kokteyl salonları, çocuk oyun salonları, kadın ve erkek kuaför salonları, yüzme havuzu, sauna, fin hamamı, otopark ve kütüphane bulunabilir. Harbiye Orduevi ve Eskişehir Subay Orduevi bulundukları semtle özgünleşmiş bilinen büyük orduevlerindendir.

Yurt dışındaki askerî üsler

Ağustos 2013 tarihi itibariyle Türkiye'nin kendi toprakları dışında toplam 3 bin 189 askeri personeli bulunmaktadır. Başta NATO üyeliği olmak üzere birçok uluslararası örgüte üyeliğinden doğan sorumlulukları gereği^[36] yurtdışında birçok defa geçici olarak asker bulunduran Türkiye'nin üyesi olduğu örgütlere bağlı olmaksızın yurtdışında sürekli olarak bulunan tek^[37] askeri üssü KKTC Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı'dır.

Ülke	Açılış	Durum	Tipi	Birlik	Personel sayısı	#
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti	1 Ağustos 1976	Açık	KKTC Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı	Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri	5000+ personel
Katar						[38]
Somali		Açık		Türk Silahlı Kuvvetleri Özel Kuvvetler
Başika, Irak		Açık		Türk Silahlı Kuvvetleri Özel Kuvvetler	500+ personel	[39]

Eğitim üsleri

Türkiye'nin halihazırda kurulu ya da kurulma aşamasında olan yurt dışındaki askeri üsleri dışında Azerbaycan ve Arnavutluk'ta askeri eğitim vermek için geçici olarak kurulu askeri eğitim üsleri bulunmaktadır. 2015 yılında Irak'ın Musul şehrinde askeri eğitim vermek için askeri eğitim üssü kuruldu. Başika Kampı olarak adlandırılan askeri üsse 600 silahlı Türk askeri çıkartıldı.^[40] Türkiye'nin Bosna-Hersek'te EUFOR kapsamında bulunan Fatih Sultan Mehmet Kışlası bulunmaktadır.

Askerî madalya ve nişanlar

• Savaş Takdirnamesi^[41]
• TSK Şeref Madalyası^[41][41]
• TSK Hizmet Övünç Madalyası^[41][41]
• TSK Üstün Cesaret ve Feragat Madalyası^[41][41]
• TSK Üstün Hizmet Madalyası^[41][41]
• TSK Başarı Madalyası^[41][41]
• TSK Liyakat Madalyası^[41][41]
• TSK Şeref Nişanı^[41][41]
• TSK Övünç Nişanı^[41][41]
• TSK Liyakat Nişanı^[41][41]

Rütbeler

Türk Kara Kuvvetleri rütbeleri

NATO Kodu OF-10 OF-9 OF-8 OF-7 OF-6 OF-5 OF-4 OF-3 OF-2 OF-1 OF(D) Öğrenci Subay Türkiye (Değiştir) Mareşal Genelkurmay Başkanı Orgeneral Korgeneral Tümgeneral Tuğgeneral Albay Yarbay Binbaşı Yüzbaşı Üsteğmen Teğmen Asteğmen Harbiyeli NATO Kodu OR-9 OR-8 OR-7 OR-6 OR-5 OR-4 OR-3 OR-2 OR-1 Astsubay Kıdemli Başçavuş Astsubay Başçavuş Astsubay Kıdemli Üstçavuş Astsubay Üstçavuş Astsubay Kıdemli Çavuş Astsubay Çavuş Uzman Çavuş Çavuş Uzman Onbaşı Onbaşı Er Türk Deniz Kuvvetleri rütbeleri NATO Kodu OF-10 OF-9 OF-8 OF-7 OF-6 OF-5 OF-4 OF-3 OF-2 OF-1 OF(D) Öğrenci Subay Türkiye (Değiştir) Büyük amiral Genelkurmay Başkanı Oramiral Koramiral Tümamiral Tuğamiral Albay Yarbay Binbaşı Yüzbaşı Üsteğmen Teğmen Asteğmen Bahriyeli NATO Kodu OR-9 OR-8 OR-7 OR-6 OR-5 OR-4 OR-3 OR-2 OR-1 Astsubay Kıdemli Başçavuş Astsubay Başçavuş Astsubay Kıdemli Üstçavuş Astsubay Üstçavuş Astsubay Kıdemli Çavuş Astsubay Çavuş Uzman Çavuş Çavuş Uzman Onbaşı Onbaşı Er Türk Hava Kuvvetleri rütbeleri NATO Kodu OF-10 OF-9 OF-8 OF-7 OF-6 OF-5 OF-4 OF-3 OF-2 OF-1 OF(D) Öğrenci Subay Türkiye (Değiştir) Orgeneral Korgeneral Tümgeneral Tuğgeneral Albay Yarbay Binbaşı Yüzbaşı Üsteğmen Teğmen Asteğmen Harbiyeli NATO Kodu OR-9 OR-8 OR-7 OR-6 OR-5 OR-4 OR-3 OR-2 OR-1 Astsubay Kıdemli Başçavuş Astsubay Başçavuş Astsubay Kıdemli Üstçavuş Astsubay Üstçavuş Astsubay Kıdemli Çavuş Astsubay Çavuş Uzman Çavuş Çavuş Uzman Onbaşı Onbaşı Er Resim galerisi Türk Deniz Komandoları, ortak bir tatbikatta Amerikan uçak gemisinde Türkiye'nin de üretim projesinde bulunduğu F-35A Lightning II [42] MİLGEM Projesi kapsamında F-511 TCG Heybeliada gemisi IDEF '07 Savunma Fuarı'nda sergilenen Jandarmanın da kullandığı Otokar Cobra aracı İstanbul Boğazı'nda bir sahil güvenlik botu TR 122 topçu roketi Türkiye'nin de üretim projesinde bulunduğu AİRBUS A400M ATLAS Altay ana muharebe tankı T129 ATAK T-155 Panter kendinden tahrikli obüs topu Dipnotlar Ayrıntılı not: 1 Aralık 2016 tarihi itibarıyla etkin personel sayısı: General/Amiral: 203 Subay: 26.278 Yedek Subay: 6.925 Astsubay: 64.999 Uzman Erbaş: 47.570 Sözleşmeli Erbaş/Er: 16.149 Erbaş/Er: 197.149 Sivil Memur/İşçi: 39.240 Kaynakça Türk Silahlı Kuvvetleri - Tarihçe (TSK.tr) "The World Factbook - Turkey" (İngilizce). Central Intelligence Agency. 9 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160709035610/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html.  http://www.tsk.tr/TSKdanHaberler/Haber_01 "Barışı Destekleme Harekâtı". tsk.tr. 19 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160419151652/http://www.kkk.tsk.tr/BDH/BDH.aspx. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015.  Ergan, Uğur (06 Aralık 2015). "Kuzey Irak’ta 2 bin Türk askeri" (Türkçe). Ankara: Hürriyet. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151208215646/http://www.hurriyet.com.tr:80/kuzey-irakta-2-bin-turk-askeri-40023349?. Erişim tarihi: 6 Aralık 2015.  Trends in world military expenditure, SIPRI Fact Sheet (İngilizce) Trends in world military expenditure, 2012 - SIPRI Publications - İngilizce (15 Nisan 2013) "TIV of arms imports to Turkey, 2008-2009". Stockholm International Peace Research Institute. 25 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151225092618/http://armstrade.sipri.org:80/armstrade/page/values.php. Erişim tarihi: 6 June 2010.  "SSM Performance Report" (Turkish) (pdf). Undersecretariat for Defense Industries. ss. 82. 2 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120302215346/http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/hizli/duyurular/kurumsalDuyurular/Sayfalar/2009FaaliyetRaporu.aspx. Erişim tarihi: 20 June 2010.  http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/01/20170106M1-3.htm "Türkiye Cumhuriyeti Anayasası". T.C. Resmî Gazete (Madde 117) (17863 (Mükerrer)). 9 Eylül 1982. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf. Erişim tarihi: 4 Ocak 2017. "Başkomutanlık, Türkiye Büyük Millet Meclisinin manevi varlığından ayrılamaz ve Cumhurbaşkanı tarafından temsil olunur."  "Türkiye Cumhuriyeti Anayasası". T.C. Resmî Gazete (Madde 104) (17863 (Mükerrer)). 9 Eylül 1982. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf. Erişim tarihi: 4 Ocak 2017. "Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil etmek, [...]"  "GlobalFirePower - Turkey Military Strength" (İngilizce) Erişim Tarihi: 20 Temmuz 2014 The Economist"IMAGINE a country with NATO’s second-largest army..." Global Fire Power - Military Ranks 2016 Çalışlar, Oral (5 Eylül 2009). "En çok 'şehit' Şırnak'tan". Radikal. http://www.radikal.com.tr/Default.aspx?aType=RadikalYazarYazisi&ArticleID=953006&Yazar=ORAL%20%C7ALI%DELAR&Date=05.09.2009&CategoryID=98. Erişim tarihi: 12 Şubat 2010.  "Türk jeti Suriye helikopterini vurdu". NTVMSNBC. 16 Eylül 2013. http://www.ntvmsnbc.com/id/25466760.  "Suriye helikopterini Türk jetleri düşürdü!". HABERTÜRK. 16 Eylül 2013. http://www.haberturk.com/gundem/haber/878241-suriye-helikopterini-turk-jetleri-dusurdu.  Sınır ihlali yapan Suriye uçağı düşürüldü Milliyet.com 23 Mart 2014 Suriye uçağı düşürüldü Habertürk.com 23 Mart 2014 Türk hava sahasını ihlal eden Rus savaş uçağı Türk F16 uçakları tarafından düşürüldü http://www.internetajans.com/bolge/tsk-sinir-ihlali-yapan-rus-jetini-vurdu-h295133.html Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu, Madde 35 "Türkiye Cumhuriyeti Anayasası". T.C. Resmî Gazete (Madde 117) (17863 (Mükerrer)). 9 Eylül 1982. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf. Erişim tarihi: 4 Ocak 2017. "Genelkurmay Başkanı; Silahlı Kuvvetlerin komutanı olup, savaşta Başkomutanlık görevlerini Cumhurbaşkanlığı namına yerine getirir."  "Jandarma Genel Komutanlığı'nın görevi". Jandarma Genel Komutanlığı. 2 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20111102054602/http://www.jandarma.tsk.tr:80/gorev/goreviic.htm. Erişim tarihi: 15 Şubat 2010.  "Navy personnel (most recent) by country" (İngilizce). nationmaster.com. 22 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140122200118/http://www.nationmaster.com:80/graph/mil_nav_per-military-navy-personnel. Erişim tarihi: 12 Şubat 2010.  "Türk Deniz Kuvvetleri'nin görevleri". Türk Deniz Kuvvetleri. 26 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130926032410/http://www.dzkk.tsk.tr/turkce/gorevi/TurkDenizKuvvetlerininGorevleri.php. Erişim tarihi: 12 Şubat 2010.  "Görevlerimiz". Sahil Güvenlik Komutanlığı. 17 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151217071136/http://www.sgk.tsk.tr:80/baskanliklar/plan_prensipler/gorevler/gorevler.asp. Erişim tarihi: 15 Şubat 2010.  "Tarihçe". Sahil Güvenlik Komutanlığı. 13 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151213091244/http://www.sgk.tsk.tr:80/baskanliklar/genel_sekreterlik/tarihce/tarihce.asp. Erişim tarihi: 15 Şubat 2010.  Türk Silahlı Kuvvetleri resmi sitesinden Haberler, TSK. Erişim yenileme: 18 Temmuz 2014 "Hükümet ve TSK İlişkisi". Bianet. 5 Mart 2014. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160617162401/http://bianet.org/bianet/siyaset/153923-hukumet-ve-tsk-iliskisi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2014.  Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu, Kabul Tarihi: 04 Ocak 1961 Kanlı 1 Mayıs, Maraş ve Çorum darbe için yapıldı 205 sayılı Yasa Acar, Erkan (11 Temmuz 2006). "OYAK kapatılmalı". Zaman Turkuaz. Yeni Asya. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304114110/http://www.yeniasya.com.tr/2006/07/11/basin/h2.htm. Erişim tarihi: 15 Haziran 2008.  Oyak, Brüksel’de bazılarını dehşete düşürüyor "Türkiye'nin Yurt Dışındaki Askeri Üsleri". Yolcuemsali.com. 7 Ekim 2014. 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160701092722/http://www.yolcumisali.com/2014/10/turkiyenin-yurt-disindaki-askeri-usleri.html.  "Türkiye Katar ve Somali'de Yeni Asker Üssü Kuruyor". Haberler.com. 29 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:k8V0wJszhMAJ:www.haberler.com/turkiye-katar-ve-somali-de-yeni-asker-ussu-8206448-haberi/+&cd=6&hl=tr&ct=clnk&gl=tr.  Galip Dalay (17 Haziran 2015). "Türkiye neden Katar’da askeri üs kuruyor?" (Türkçe). Al Jazeera. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160704105119/http://www.aljazeera.com.tr/gorus/turkiye-neden-katarda-askeri-us-kuruyor.  Tolga Tanış (5 Temmuz 2016). "İşte Başika’daki Türk üssü" (Türkçe). Hürriyet. http://www.hurriyet.com.tr/iste-basikadaki-turk-ussu-40132255.  Uğur Ergan. "Musul'a 600 asker". Hürriyet. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:FC4IEWBSsuIJ:www.hurriyet.com.tr/musula-600-asker-40023018+&cd=5&hl=tr&ct=clnk&gl=tr.  Madalya ve Nişanların Verileceği Durumlar ve Kimlere Verilebileceği NTV-MSNBC: F-35 uçakları. October 31, 2006. Dış bağlantılar Türk Silahlı Kuvvetleri Resmî İnternet Sitesi Diğerleri Global Security (İngilizce) Türkiye Gaziler Vakfı resmî internet sitesi