Türkiye başbakanı

Türkiye Cumhuriyeti
Başbakanı
Görevdeki
Binali Yıldırım
24 Mayıs 2016'dan beri
Birim T.C. Başbakanlık
Bakanlar Kurulu
Resmi ikamet Çankaya Köşkü, Ankara
Atayan Cumhurbaşkanı
(Genel seçim sonuçlarına göre,
TBMM üyeleri arasından)
Açılışı yapan Mustafa Kemal Atatürk
(TBMM İcra Vekilleri Heyeti)
İsmet İnönü
(T.C. Hükümeti)
Oluşum 2 Mayıs 1920
(TBMM İcra Vekilleri Heyeti)
29 Ekim 1923
(T.C. Hükümeti)
Websitesi basbakanlik.gov.tr
Türkiye Cumhuriyeti
Bu makale serisinin bir parçasıdır:
Türkiye
devlet yapısı

Portal icon Siyaset portali

Türkiye başbakanı, Türkiye Cumhuriyeti'nde hükümetin başı ve Bakanlar Kurulunun başkanıdır. Başbakan, cumhurbaşkanınca Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri arasından seçilir[1] ve görev süresi boyunca Çankaya Köşkü'nde ikâmet eder. Şu anki başbakan Binali Yıldırım'dır.

Kurtuluş Savaşı dönemi boyunca yasama yetkisi ve yürütme görevi, Büyük Millet Meclisi bünyesinde toplanmıştı. 2 Mayıs 1920 tarihinde İcra Vekillerinin Seçilmesine Dair Kanun kabul edilerek Meclis adına yürütme görevini yerine getirmesi için İcra Vekilleri Heyeti kurulmuştur. Meclis Reisi Mustafa Kemal Paşa, ilk İcra Vekilleri Heyeti Reisi seçilerek 24 Ocak 1921 tarihine kadar iki görevi beraber yürütmüştür.[2]

Cumhuriyetin ilanıyla beraber reisicumhur tarafından atanan ve İcra Vekilleri Heyetine başkanlık eden Başvekalet makamı kurulmuştur.[3] 10 Ocak 1945 tarihinde, 20 Nisan 1924 tarihli Teşkilâtı Esasiye Kanunu'nun anlamda değişiklik yapılmaksızın Türkçeleştirilmiş hali olan 4695 sayılı Anayasa kabul edilerek İcra Vekilleri Heyetinin adı Bakanlar Kurulu, Başvekaletin adıysa Başbakanlık olarak değiştirilmiştir.[4] Ancak 1952 yılında, 4695 sayılı Anayasa ilga edilerek 1924 Anayasasının ilk hali tekrar yürürlüğe konulmuş; Başbakanlık makamının adı yeniden Başvekalet olmuştur.[5] 1924 Anayasını yürürlükten kaldıran 1961 Anayasasının kabulünden beri Başbakanlık ve Bakanlar Kurulu kavramları kullanılmaktadır.[1][6]

Hükûmetin kuruluşu

5 Ağustos 2015 tarihine kadar kullanılan başbakanlık logosu

Cumhurbaşkanı, Anayasa hükümlerine göre hükümeti kurma görevini Türkiye Büyük Millet Meclisinin bir üyesine verir. Görevi alan üye hazırladığı Bakanlar Kurulunu cumhurbaşkanına sunar. Cumhurbaşkanının onayıyla hükûmet kurulur. Parlamenter sistemin niteliği gereği, hükûmetin TBMM'den güvenoyu alması gerekmektedir. TBMM'de güvenoyu alamayan hükûmet görevde kalamaz.

Anayasa teamüllerine göre, bir siyasi parti tek başına çoğunluğu kazanmışsa, o partinin genel başkanı cumhurbaşkanınca başbakan olarak atanır. Ancak bir parti tek başına iktidarı sağlamıyorsa cumhurbaşkanı tarafından genellikle birinci olan partinin genel başkanına 45 gün içinde hükûmeti kurma görevi verilir. Eğer birinci partinin genel başkanı hükûmeti kuracak çoğunluğu bulamadıysa görevi cumhurbaşkanına iade eder. Cumhurbaşkanı bu sefer ikinci partinin genel başkanına hükûmeti kurma görevini verir. İkinci partinin genel başkanı da hükûmeti kuracak çoğunluğu bulamazsa görev, tekrar cumhurbaşkanına iade edilir.

Anayasa'nın 116. maddesine göre Bakanlar Kurulu güven oyu alamaz veya 45 gün içinde koalisyon hükûmeti kurulamazsa cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı'na da danışarak seçimi yenileyebilir.[1] Yenilen seçimlere kadar devlet işlerinin görülmesi için bir seçim hükûmeti kurulur. Hangi partiye hangi bakanlıkların verileceğini TBMM Başkanı belirler. Diğer partiler Bakanlar Kurulunda yer almazsa yerleri teknokratlarca doldurur. Teknokratlar hükûmetinde bürokratlar yer alır. Bu kişileri başbakan atar, cumhurbaşkanı onaylar veya veto eder.

Türkiye başbakanları

Başbakanlar

Binali Yıldırım Ahmet Davutoğlu Recep Tayyip Erdoğan Abdullah Gül Bülent Ecevit Mesut Yılmaz Necmettin Erbakan Mesut Yılmaz Tansu Çiller Süleyman Demirel Mesut Yılmaz Yıldırım Akbulut Turgut Özal Bülend Ulusu Süleyman Demirel Bülent Ecevit Süleyman Demirel Bülent Ecevit Süleyman Demirel Sadi Irmak Bülent Ecevit Naim Talu Ferit Melen Nihat Erim Süleyman Demirel Suat Hayri Ürgüplü İsmet İnönü Cemal Gürsel Adnan Menderes Şemsettin Günaltay Hasan Saka Recep Peker Şükrü Saracoğlu Refik Saydam Celal Bayar İsmet İnönü Ali Fethi Okyar İsmet İnönü Ali Fethi Okyar Rauf Orbay Fevzi Çakmak Mustafa Kemal Atatürk
  Anavatan Partisi (ANAP)
  Refah Partisi (RP)

Merkez teşkilatı

Sürekli Kurullar / Bağlı Kuruluşlar

İlgili Kuruluşlar

Sorumlu Kuruluşlar

Düzenleyici ve Denetleyici Kuruluşlar

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. 1 2 3 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. T.C. Resmî Gazete, 17863 Mükerrer, 9 Kasım 1982
  2. ↑ Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık. "CUMHURİYETTEN GÜNÜMÜZE BAŞBAKANLIK TEŞKİLATI". 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160818195639/http://www.basbakanlik.gov.tr/Forms/_Global/_PrimeMinistry/pg_History.aspx. Erişim tarihi: 17 Eylül 2016.
  3. ↑ 491 sayılı Teşkilâtı Esasiye Kanunu. Ceride-i Resmiye, 71, 24 Mayıs 1340
  4. ↑ 4695 sayılı Anayasa. T.C. Resmî Gazete, 5905, 15 Ocak 1945
  5. ↑ 5997 sayılı 491 sayılı Teşkilâtı Esasiye Kanununun tekrar meriyete konulması hakkında Kanun. T.C. Resmî Gazete, 8297, 31 Ağustos 1952
  6. ↑ 334 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. T.C. Resmî Gazete, 10859, 20 Temmuz 1961

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/7/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.