Hakkâri (il)

Koordinatlar: 37°27′58″K 44°03′52″D / 37.46611°K 44.06444°D

Bu madde Hakkâri il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Hakkâri (anlam ayrımı) sayfasına gidiniz.

Hakkâri
—  İl  —
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Doğu Anadolu
Yönetim
- Vali	Cüneyt Orhan Toprak[1]
Yüzölçümü
- Toplam	9,521 km^2 (3,7 mi^2)
Nüfus (2015)[2]
- Toplam	276.287
- Kır	125.508
- Şehir	150.779
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
İl alan kodu	438
İl plaka kodu	30
İnternet sitesi: hakkari.gov.tr

Hakkâri, Türkiye'nin doğusunda yer alan il ve en kalabalık altmış ikinci şehri. 2014 sonu itibarıyla 276.287 kişilik nüfusa sahiptir. Nüfusun 148.538'i erkek, 127.749'u kadındır.^[3] Tamamı Doğu Anadolu Bölgesi'nin doğusunda yer alır. Yüzölçümü bakımından Türkiye'nin kırk yedinci büyük ilidir. Güneyinde Irak, batısında Şırnak, kuzeyinde Van, doğusunda ise İran vardır.

Tarihçe

Sırasıyla Hurri ve Urartu Krallıkları'nın parçası olan Hakkâri, Pers İmparatorluğu'nun egemenliğinden sonra Arap egemenliğine geçmiştir. Daha sonra Selçukluların kontrolüne giren kent, 1536 yılında Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katılmıştır.

Coğrafi konumu sayesinde pek çok millete ev sahipliği yapan Hakkâri, 1662 tarihinde Katolik mezhebini benimsemeyen Asuriler Diyarbakır metropoliti XIII. Mar Şimun Denha önderliğinde yeniden örgütlenerek Hakkâri'nin Kodşanis/Koçanis (halen Konak) köyünü patriklik merkezi olarak benimsemişlerdir. Nasturi patrikleri 1918 yılına kadar bu köyde ikamet etmişlerdir. 19. yüzyıl ortalarına dek Hakkâri nüfusunun yaklaşık yarısını oluşturan Nasturiler, 1843 ve 1846'da Cizre Emiri Bedirhan Bey ile Hakkâri Emiri Nurullah Bey'in düzenlediği iki saldırıda önemli ölçüde zayiat vermişlerdir. 1915-18 döneminde aşiretlerle ile çatışan Hakkâri Nasturileri önce İran'da Urmiye yöresine ve daha sonra İngiliz yönetimine giren Irak'a iltica etmişler, 1924'te topluca geri dönmeye teşebbüs etmişlerse de 12-28 Eylül 1924 tarihleri arasında yürütülen Şemdinli Harekâtı ile tenkil edilerek geri püskürtülmüşlerdir.

Coğrafya

Doğusunda İran ve güneyinde Irak ile komşu olan Hakkâri'nin batısında Şırnak, kuzeyinde ise Van ili vardır. En yüksek noktası 4150 metreye ulaşan Cilo Dağı, Hakkâri sınırları içerisindedir.

Ekonomi

Geçim kaynaklarının başında sınır ticareti ve hayvancılık gelir. Sınır ticareti Irak Savaşı, hayvancılık ise silahlı çatışmalar nedeniyle sekteye uğramıştır. Bu nedenle işsizlik çok yüksek düzeydedir.

Yönetim

Hakkâri milletvekilleri (1 Kasım 2015 seçimleri)
HDP
Selma Irmak
Abdullah Zeydan
Nihat Akdoğan

Türkiye'de cumhuriyetin ilanından sonra Hakkâri ili mecliste 1927 yılına kadar 1, 1927-1934 arası 2, 1939-1983 yılları arası 1, 1983-1999 yılları arasında 2 milletvekili ile temsil edildi. 1999 yılında yapılan kanun değişikliğiyle Hakkâri ilini temsil edecek milletvekili sayısı üçe çıkartıldı.

Hakkâri ili, 1933 ilçeye dönüştürüldü ve Van iline bağlandı. 1936'da yeniden il olmasına karşın, 1939 seçimlerine kadar Van iline bağlı olarak temsil edildi.

TBMM'de Hakkâri ili

1999'dan bu yana 3 milletvekilyle temsil edilen Hakkâri'de, Halkların Demokratik Partisi 1 Kasım milletvekili seçimlerinde geçerli oylarının %82'sini alarak 3 milletvekili çıkarmaya hak kazandı.^[4]

İdari bölünüş

Hâkkari iline bağlı 4 ilçe bulunmaktadır. Bu ilçelerin her biri kendi idari sınırları içindeki alandan sorumludur. 2014 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre ildeki ilçeler Barış ve Demokrasi Partisi tarafından eşbaşkanlık sistemiyle yönetilmektedir.

Hakkari'nin ilçelerinden sadece Yüksekova'nın diğer 3 ilçeyle sınırı bulunmaktadır.

Hakkâri'nin 4 ilçesine bağlı 5 belde ve 124 köy bulunmaktadır.

Şehir Belediye Başkanı[5] Parti Şehir Belediye Başkanı[5] Parti Çukurca Servet Tunç Hilal Duman BDP Hakkâri Dilek Hatipoğlu Nurullah Çiftçi BDP Şemdinli Seferi Yılmaz Nahide Yıldız BDP Yüksekova Ruken Yetişkin Tacettin Safalı BDP

Nüfus

Hakkâri il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1965[6]	83.937	67		%17     14.132 69.805     %83
1970[7]	102.312	67	%22	%20     20.794 81.518     %80
1975[8]	126.036	72	%23	%24     30.332 95.704     %76
1980[9]	155.463	71	%23	%28     44.118 111.345     %72
1985[10]	182.645	70	%17	%30     55.563 127.082     %70
1990[11]	172.479	70	-%6	%41     71.099 101.380     %59
2000[12]	236.581	69	%37	%59     139.455 97.126     %41
2007[13]	246.469	65	%4	%55     136.124 110.345     %45
2008[14]	258.590	63	%5	%55     143.225 115.365     %45
2009[15]	256.761	63	-%1	%55     141.632 115.129     %45
2010[16]	251.302	65	-%2	%54     136.050 115.252     %46
2011[17]	272.165	63	%8	%57     153.860 118.305     %43
2012[18]	279.982	62	%3	%56     156.109 123.873     %44
2013[19]	273.041	63	-%2	%55     149.217 123.824     %45
2014[20]	276.287	62	%1	%55     150.779 125.508     %45
2015[21]	278.775	62	%1	%55     152.790 125.985     %45

Resimler

• 
  Zap Nehri'nin yaz aylarında görünümü

Kaynakça

1. Ntv.com.tr, Valiler Kararnamesi Yayımlandı, Erişim:01 Haziran 2016
2. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCxJlcl. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
3. http://rapory.tuik.gov.tr/31-12-2015-14:44:59-404108294304841111672234591.html
4. http://secim.ntv.com.tr/
5. http://secim.haberler.com/2014/hakkari-secim-sonuclari/
6. "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BspkNW9l. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
7. "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtnI3W0a. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
8. "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtpqwEDC. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
9. "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuaV3ij. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
10. "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtwcRsXF. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
11. "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtyGqSel. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
12. "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu0LsEIM. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
13. "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1vEWby. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
14. "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3kEGCQ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
15. "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCxiU7m. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
16. "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuFXHzF6. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
17. "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGreJUu. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
18. "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxZiIzA. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
19. "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUscnAl. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
20. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCxJlcl. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
21. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 

Dış bağlantılar

• Hakkari Valiliği