Hititçe

Hititçe
Bölge	Anadolu
Etnik köken	Hititler
Ölü dil	M.Ö'den önce 20. ve 13. yüzyıllarda.
Dil aileleri	Hint-Avrupa Anadolu dilleri Hititçe
Dil kodları
ISO 639-2	hit
ISO 639-3	Variously: oht – Büyük Hititçe hit – (Klasik) Hititçe htx – Orta Hitiitçe nei – Neo-Hititçe

MÖ 2000 yılında Anadolu'da konuşulan diller. Sarı renkle Hitit dilinin merkez bölgesi; mavi renkte ölü dil olan Luvi dilinin Anadolu Kolu; kırmızı renkli Palaiko adı verilen Hitit İmparatorluğu’na bağlı olan ve onun kuzeye doğru uzantısı durumunda bulunan bölgede ise MÖ 1500 yılına kadar konuşulan ve daha sonra Kafkasya’dan gelen göçler neticesinde ölü dil durumuna düşen Palaik dili gösterilmektedir.

M.Ö. 1274 yılında Hitit İmparatorluğu'nun nufûz alanı.

Hitit dili (Hitit dilinde: nešili veya nešaumnili), Hititlerin veya tabletlerinde kendilerini adlandırdıkları gibi Neşalıların dili, Hint-Avrupa Dillerinin Anadolu'nun alt grubuna dâhildir.

Bunun yanında farklı yazılar da kullanımdaydı. Resmî diplomatik yazışmaları ve saray arşivleri Âsur (Akad) çivi yazısıyla yazılırken kayalardaki kabartmalar ve yazıtlar için Hiyeroglif denilen yazı kullanılırdı. Bugün, bu harflerle yazılan dilin bir Luvca lehçesi olduğu bilinmektedir. Hurrice de önemli bir diplomatik yazışma diliydi ve bilhassa Mittani İmparatorluğu'yla yapılan yazışmalarda kullanılırdı.

Dil, Çek bilim adamı Bedřich Hrozný'nin çalışmaları sonunda çözümlenmiş, kendisi 1917'de ilk Hitit gramerini yayınlamıştır.

Hititçe kelime örnekleri

Resimde, İstanbul Arkeoloji Müzesinde sergilenen ve Hittit Kralı II. Muwatalli tarafından II. Ramses'e gönderilen tablet görülmektedir.

Türkçe	Hititçe	Okunuşu
ana, anne	an - na - aş (aš)	annaş
baba	at - ta - aş (aš)	attaş
büyükbaş hayvan	par - za - han - naş	parzahannaş
çok	mekk	mekk
ekmek	NINDA	ninda
gece	ne - kuz	nekuz
gök	ne - pi- iş (iš)	nepiş
göz yummak	maz - zal - la - şa	mazzallaşa
hilekâr	mar - şe	marşe
isim	la - man	laman
karaciğer	liş - şi	lişşi
kil tuğla	pu - rut - teş - şar	purutteşşar
mayalanmış	mar - ha - nu - wam - man	marhanuwamman
mühür	par - za - ki	parzaki
parlak	la - luk - ki - want	lalukkiwant
sevgili	pu - pu	pupu
soyunmak	ne - ku - man - da - ri - ya	nekumandariya
su	va, a - tar	ua, vatar
süslü	baş - tant	baştant
toparlamak	leş - şa- i	leşşai
ülke	ut - ne - e	utne
yemek (fiil)	ed-/-ezza	ed, ezza
yemin	lin - ga - i	lingai
yeni	ne - wa	newa
zina	pu - pu - wa - la - tar	pupuwalatar

Kaynaklar

Vikikitapta bu konu hakkında daha fazla bilgi var:

Hititçe

1. Editör: İlker KOÇ, Hititler, ODTÜ Yayıncılık,Ekim 2006, sayfa 18-19 2. Editörler: Hans GÜTERBOCK, Harry HOFFNER, Theo van den HOUT, The Hittite Dictionary