Ilımlı İslam

Ilımlı İslam, İslam ülkelerinde radikal İslami hareketlerle ilişkili istikrarsızlık ve bunun getireceği siyasi sonuçların, Amerikan ve Batı karşıtlığı hareketlerine, güvenlik zaafiyetlerine ve olası menfaat kayıplarına sebep olmasının önüne geçmek için ABD düşünce kuruluşlarında geliştirilen modernist, protestan İslam yorumu.[1][2][3][4]

Amerika Birleşik Devletleri'ndeki düşünce kuruluşları[hangileri?] Ortadoğu'ya komünizm tehdidine karşı öne sürdükleri ve köktendinci İslamcıları destekledikleri Yeşil Kuşak Projesi'ni revize ederek yerine ılımlı İslam'ın desteklenmesi fikrini geliştirdiler. Buna göre ılımlı İslamcı grupların İslam coğrafyasında desteklenmesinin gerekliliği öne sürüldü.[5]

RAND Raporu

ABD'deki düşünce kuruluşlarından olan kar amacı gütmeyen RAND Düşünce Kuruluşu'nun, Milli Güvenlik Araştırmaları Dairesinin 2003 yılında yayımladığı Uygar ve demokratik İslam, partnerler, kaynaklar ve stratejiler[6] isimli araştırmasına göre çağdaş İslam, değerleri, kimliği ve dünyadaki yeri ile ilgili dahili ve harici çatışmaların sürdüğü istikrarsız bir vaziyettedir. Rapora göre bu çatışmanın getirdiği ciddi bir maliyet vardır ve bu çatışma dünyanın geri kalanına iktisadi, toplumsal, siyasi ve güvenlik açısından tesir etmektedir. ABD ve diğer sanayileşmiş memleketler ve tabi ki milletlerarası toplum, sistemin geri kalanı ile uyumlu, ekonomik olarak güvenilir, siyasi olarak istikrarlı ve milletlerarası kurallara ve normlara riayet eden bir İslam dünyasını tercih eder.

Bu rapora göre Arap milliyetçiliği, Arap sosyalizmi gibi sonuçsuz kalmış girişimlerin doğurduğu öfkenin de tesiriyle ayrışma ve çatışma hızlanmıştır. İslam dünyasında dört faklı görüş birbiriyle çatışma halindedir. Raporun saydığı çatışma halindeki farklı görüşler, köktendinciler, gelenekçiler, modernistler ve laikler olarak sıralanır.

Köktendinciler: Demokratik değerleri ve çağdaş Batı kültürünü reddeden köktendinciler. Kendi aşırıcı bakış açısılarına göre İslam hukukunu ve faziletlerini uygulayacak otoriter, bağnaz bir devlet isterler. Bu gayeye ulaşmak için teknolojiyi ve yenilikleri kullanmayı arzularlar.

Gelenekçiler: Muhafazakar bir toplumdan yana olan gelenekçiler. Değişim, yenilik ve moderliğe kuşku ile bakarlar.

Modernistler: Modernistler İslam dünyasının, küresel modernliğin bir parçası olmasını arzularlar. Çağa ayak uyduracak şekilde İslamda reforma gidilmesini ve modernleştirilmesini isterler.

Laikler: Laiklik sistemini destekleyenler, İslam dünyasının, devletin ve dinin ayrılmasını, dinin kişinin kendi mahrem hayatı olmasını kabul etmesini isterler.

Bu gruplar, siyasi ve şahsi hürriyetler, eğitim, kadın hakları, kadının toplumdaki yeri, ceza hukuku, değişim ve reformların yasalaşması ve Batıya karşı tutum gibi birçok zaruri tartışma konularında devamlı bir ihtilaf içinde farklı görüşlere sahiptirler. Köktendinciler Batıya ve ABD'ye karşı düşmanca tavır sergilerler. Gelenekçiler daha ılımlı tavır sergilerler ancak yer yer köktendincilere yakın dururlar. Modernist ve sekülaristler, değerler ve davranışlarda Batı'ya en yakın olanlardır ancak toplumda örgütlenme, etkinlik ve finans olarak diğerleri kadar etkin değildirler. Laikler geniş ideolojik eğilimleri yanında toplumdaki İslamcılara karşı kendilerini kabul ettirebilme güçleri olmamaları sebebiyle kabul edilebilir müttefikler değildirler.

Rapora göre ılımlı İslam'ın demokratik unsurları köktendinci İslamcıların otoriteryen ve baskıcı yanlarını karşılamaya yeterli değildir. Burada görev modernist İslamcılara düşmektedir. Batı ve Amerika İslam ülkelerinde daha sağlam bir demokrasinin, uluslararası dünya düzeninin çağdaş batı değerlerinin yerleşmesi için İslami unsurlar içinde hangisini destekleyeceği, hangilerini himaye edeceği ve kendisine potansiyel müttefik seçeceğini bu rapor irdelemiştir.

RAND raporu planı

Rapor karışık dört aşamalı bir eylem planı öngörmekte ve tavsiye etmektedir.

Önce modernistleri destekle

Gelenekçileri köktencilere karşı destekle

Köktencilere karşı koy

Laikleri seçici destekle

Görüşler

RAND düşünce kuruluşunun danışmanı ve CIA eski yakın ve güney Asya bölgesi istihbarat şefi Graham Fuller Siyasi İslam'ın Geleceği isimli kitabında[7] Dinlerarası Diyaloğun Türkiye'deki en güçlü aktivistlerinden, liberal ve reformist İslamcı olduğunu yazdığı Fethullah Gülen'in ve Nurculuğun desteklenmesini savunmuştur. RAND Düşünce Kuruluşu'nun raporunda[3] da Almanya merkezli Kaplancılar tehlikeli köktendinci bir akım olarak tanıtılırken Fethullah Gülen ılımlı İslam'ın en önemli liderlerinden biri olarak tanıtılmıştır.[8]

Kaynakça

  1. ↑ Kongar, Emre. "Emre Kongar'ın Resmi Internet Sitesi" (html). 15 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20100715184827/http://www.kongar.org:80/aydinlanma/2004/425_ABD_Ilimli_Islam_ve_Turkiye.php. Erişim tarihi: 12 Ocak.Alıntı:Tam bu noktada, ABD'nin radikal siyasal İslam'a karşı bir silah olarak kullanacağı Türkiye, karşı taraftan daha az tepki çekecek bir kimliğe kavuşturulmak istendi ve içerdeki siyasal oluşumların da desteğiyle, ortaya Ilımlı İslam modeli çıktı.
  2. ↑ Taşgetiren, Ahmet. "Ilımlı İslam kavgası" (html). Aksiyon (dergi). http://www.aksiyon.com.tr/detay.php?id=27596. Erişim tarihi: 12 Ocak.Alıntı:“Ilımlı İslam teorisi” Soğuk Savaş sonrasında, Amerika’nın (genelde tüm Batı dünyasının, hatta Rusya’nın) İslam coğrafyasında sömürgeciliğe karşı İslam’la siyasi bilinci, yer yer de fiili mücadeleyi senkronize eden ve “Radikal İslam, Siyasal İslam, Fundamentalist İslam” gibi tanımlamalarla ifade edilen oluşumlara karşı geliştirmek istediği bir ‘İslam formülü’dür.
  3. 1 2 Civil and democratic İslam, partners, resources and strategies, Cheryl Benard, RAND National Security Research Division, 2003
  4. ↑ Günal, Altuğ. "Büyük Ortadoğu Projesi ve Türkiye". Ege Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü. 11 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20111111192225/http://eab.ege.edu.tr:80/pdf/4/C4-S1-2-%20M15.pdf. Erişim tarihi: 3 Ekim 2009. "“Ilımlı İslam Ülkesi” tanımlamasına Genelkurmay sert tepki verdi. (Radikal Gazetesi, 20-3-2004) Buna ilaveten Nisan 2004 ayında Washington’da yapılan Amerikan Türk Konseyi toplantısında bir konuşma yapan Büyükelçi Loğoğlu’nun “Türkiye bir İslam devleti değil, laik bir ülkedir” şeklindeki sert uyarısı üzerine, ABD yetkilileri bu tanımlamadan ve buna dayalı “model ülke” söyleminden vazgeçiyor; bunun yerine ne anlama geldiği pek belli olmayan 160 “demokratik ortak” ifadesini kullanmaya başlıyorlardı. Bunların ardından Başbakan Erdoğan da ABD ziyaretinde katıldığı “Ortadoğu” panelinde ABD kongre üyesi Jane Hormon'un “Ilımlı İslam” ifadesine, ılımlı-ılımsız İslam olamayacağı gerekçesiyle tepki gösteriyordu. (http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=119 335)"
  5. ↑ The administration's international trade agenda: hearing before the Committee on Finance, United States Senate, One Hundred Eighth Congress, second session, March 9, 2004, 49. cilt, s. 11.
  6. ↑ https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/monograph_reports/2005/MR1716.pdf
  7. ↑ The Future of Political Islam, Graham Fuller (İngilizce)
  8. ↑ Altuğ Günal age, Alıntı:Konu İslam olunca, ünlü strateji ve İslam uzmanı Graham Fuller’in de BOP’a katkısından söz etmek gerekir. 1980’li yıllarda CIA’nın “Yakın ve Güney Asya Bölgesi Milli İstihbarat Şefi” görevini yürüten ve halen RAND kuruluşu araştırmacı yazarlarından olan Fuller, RAND Raporu’nun ardından çıkardığı “Siyasal İslam’ın Geleceği” adlı kitapta; Amerikan dış politikasının en önemli hedeflerinden birinin özünde İslamcı fakat aynı zamanda liberal bir İslami reformu teşvik etmek, bu amaçla da Nurcuların -özellikle Fethullah Gülen’in desteklenmesi gerektiğini ileri sürmektedir. Fuller; Türkiye’deki 236 okulu, yurt dışında 280 okulu, 200 dolayında dini vakfı ve 211 ticari şirketi ile Gülen’in BOP’un kapsama alanında etkili olabilecek liberal bir İslamcı hareket olduğu görüşündedir. (Füller, 1993: 20-36)

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/8/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.