Johann Gottfried Herder

Johann Gottfried von Herder (1744-1803), Alman filozof, dinbilimci, şair ve edebiyatçı. Alman Romantizm'i dönemi ve özellikle de Fırtına ve Coşku ekolünde değerlendirilen ve bu dönemin en önemli ürünlerinden kabul edilen dil felsefesi ve tarih felsefesi alanlarında verdiği eserlerle, bu alanların müşterek kurucularından kabul edilir.

Hayatı

Herder 1744 yılında Prusya'nın Mohrungen kasabasında doğdu. Bölgesinin ve çağının en önemli üniversitelerinden olan, Alman filozof Kant'ın da görev yapmakta olduğu Königsberg Üniversitesi'ne 1762 yılında girdi. Bununla birlikte Kant'ın klasik idealist görüşlerinden çok Jacob Böhme ve Johann Georg Hamann gibi fikir insanlarından etkilendi.

Üniversitedeki eğitiminin ardından Prusya'nın ve Avrupa'nın çeşitli şehirlerinde öğretmenlik yaptığı gezgin bir hayat sürdü. Bu dönemde hem Goethe ile tanışarak yeni Alman edebiyat akımından etkilendi, hem de aynı dönemde entelektüel faaliyetlerde bulunan Christoph Martin Wieland ve Friedrich Schiller gibi isimlerle beraber Weimar'da kurdukları felsefe topluluğunu yönetti. 1803 yılında bu şehirde öldü.

Fikirleri

Gerçek bir 'Tarih felsefesi'nin bir anlamda kurucusu sayılabilecek olan Herder, tarihte, belirleyici öğenin genel olarak insan değil de şu ya da bu türden insanın genel özellikleri olduğunu savunduğu doğal bir evrim görüşü geliştirmiş ve bu iddiasıyla da aynı zamanda antropolojinin babası sayılmıştır. Bu anlayışa göre, doğa da tarih de sürekli olarak dönüşen, yani oluş hali içinde olan alanlardır. Tarih, doğanın bir alanı olmakla birlikte, tarihsel olaylar, doğal olaylar gibi, kesin bir yasalılık ve nedensellik taşımaz. Zira, tarihi belirleyen en önemli öğe, genellik değil de, bireyselliktir. Tarihte yasalar aramaktan vazgeçilmelidir, her tarihsel olay bir kez ortaya çıkan bir gerçekliktir.