Küllük, Iğdır
Koordinatlar: 39°59′05″K 43°55′04″D / 39.98472°K 43.91778°D
| Küllük | |
| — Köy — | |
 Köyün girişinde bulunan tabela |
|
 |
|
  Küllük Küllük'ün Iğdır'daki konumu |
|
| Koordinatlar: 39°59′05″K 43°55′04″D / 39.98472°K 43.91778°D | |
| Ülke |  Türkiye |
|---|---|
| İl | Iğdır |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım [1] | 880 m (2.887 ft) |
| İklim türü | Karasal iklim |
| Nüfus (2012)[2] | |
| - Toplam | 1,026 |
| Zaman dilimi | UDAZD (+3) |
| İl alan kodu | 0476 |
| İl plaka kodu | 76 |
| Posta kodu | 76000 |
| İnternet sitesi: | |
Küllük, Iğdır ilinin merkez ilçesine bağlı bir köydür. Ağrı Dağı'nın kuzeydoğusunda yer alan, 5167 rakımlı Ağrı dağı ve 3000-3500 rakımlı Aras Sıradağları ile Aras Nehri arasında, dört ülkenin sınırlarının birleştiği, ortalama 800 metre rakımlı Iğdır Ovasındadır. Iğdır Havalimanı bu köyün sınırları içerisindedir.
Tarihçe
Anadolu'da Türklerin ilk yerleştiği alanlardandır. Selçukluların hakimiyet zamanından sonra Osmanlı egemenliğine geçtiği döneme kadar Akkoyunlular, Karakoyunlular ile Safeviler hakimiyetinde kalmış eski bir Türk yerleşimidir. Oğuz Türklerinin yaşamı ve savaşlarını anlatan Dede Korkut Hikayeleri'nde sözü edilen Sürmeli Çukuru'nun bir parçasıdır.
İstanbul Antlaşması'na kadar yöre Osmanlı Devleti egemenliğinde kalmıştır. 1736'daki İstanbul Antlaşması sonucunda Revan (Erivan) eyaleti ile birlikte Sürmeli Çukuru İranlılara bırakılmıştır. Revan Hanlığı'nı yıkan Rus Çarlığı'nın 1827'de burayı ele geçirerek, Kağızman ve Bayazıt sancaklarına komşu olan ovanın bütününü Surmalu Uyezdi (Sürmeli Sancağı) adıyla ayrı yönetim bölgesi yaparak 1917 yılına kadar yönetmiştir.[3] Bu tarihteki Bolşevik Devrimi sonrası çekilen Rus askerlerinin yerini Ermeni Taşnak çeteleri almıştır. 1918-1919 yıllarında bu çetelerin faaliyetleri etkili olmuş ve yörede yaşayan Türklere birçok baskı ve katliam yapmışlardır. Bu baskıya dayanamayan insanların birçoğu köylerini terk edip ya daha batıya ya güneydeki Aras Sıradağlarındaki güvenli bölgelere çekilmişler ya da İran Azerbaycanı olarak bilinen bölgenin Maku, Hoy ve Merend şehirlerine göç etmişlerdir. Bu dönemde birçok köy Ermeni çeteciler tarafından yapılan katliamların ardından yakılıp, yıkılıp kül edilmiştir. Bu köylerden bazıları Hakmehmet, Oba, Kasımcan, Kuzugüden, Oba ve o günkü adıyla Güllük köyleridir.[4]
1919'da Taşnak çetelerinin 14 köy ahalisinin Ermeni katliamlarından kaçarak sığındığı bir köy konumuna gelen Küllük'te İslam Bey adlı bir milis önderliğinde ermenilere karşı direniş yapıldıysa da başarılı olunamamıştır. Ermeniler silahlarıyla karşı koyan Türk milisler silahlarını bırakmaları koşuluyla can güvenliklerinin sağlanacağı teminatıyla silah bırakınca Bayraktutan köylüleriyle beraber topluca öldürülmüşlerdi.[5] 1919'un yaz aylarında yaşanan Ermeni katliamları Doğu Cephesi Komutanı Kazım Karabekir'in Eylül 1919'da Heyet-i Temsiliye'ye yolladığı telgrafa şöyle yansımıştır:
| “ | 17 Eylül 1919 günü Ermeniler, Iğdır'ın altı kilometre yakınındaki Oba Köyü halkını toptan, ve buraya bir kilometre uzaklıktaki 300 haneli Yaycı Köyü ahalisiyle Küllük Köyü ahalisini kısmen feci surette katletmiştir.[6] | ” |
Geçmişte Güllük adıyla anılan köy, 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra Küllük adını almıştır.[7]
Coğrafya ve ulaşım
Köy, Iğdır'ın şehir merkezine 12 km uzaklıktadır. Iğdır Şehir Merkezinin Kuzeydoğusunda Tuzluca-Kars-Erzurum karayolu üzerindedir. Köyün batısında Çalpala; kuzeyinde Bayraktutan; doğusunda Yaycı, Hakmehmet ve Kuzugüden; güneyinde ise Yukarıçarıkçı yer alır.[1] Denizden yüksekliği 880 metredir. Köy, Iğdır ovasının bir parçası olarak, Ermenistan sınırını oluşturan Aras Nehrine 4 km mesafededir. Köyün yaklaşık 25 km Güneyinde bulunan Ağrı Dağının net görüntüsü mevcuttur.
İklim
Köyün iklimi, karasal iklim etki alanı içerisindedir. Yazları sıcak ve kuraktır. Kışın Doğu Anadolu'nun diğer yerlerine göre daha az kar yağışı olur. Kışın güneşli gün sayısı olarak Kars ve Erzurum illerine göre çok farklılık gösterir. Kışları nispeten ılıman sayılır. Bahar aylarında yağmurludur.
Ekonomi
Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. 1970'li yılların sonuna kadar köyde yaşayan büyük aileler çok sayıdaki küçükbaş hayvanı alarak çadırlarıyla yazın başlangıcında Kars, Kağızman, Tuzluca, Ağrı Dağı üzerinde yer alan yaylalara çıkar ve yazın sonunda Köye dönerlerdi. 1970'lerin sonunda artan terör olayları ve dağlarda ortaya çıkan terör tehlikesi bu tarz ekonomik ve sosyal yaşamın da sona ermesine neden olmuştur. Köyde önemli bir sayıda nakliye işleri ile uğraşanlarlar mevcuttur.
Küllük Köyü, yemyeşil ve çeşitli meyvenin yetiştiği bahçelerden oluşmasından ötürü çevresine göre oldukça yeşil bir görünüme sahiptir. Köyde yetişen Şalak, Teberze adıyla bilinen bölgeye özgü Iğdır Kayısısı türlerinin yanı sıra Zefaran, Yarma, Ağşeftali gibi Şeftali türleri de mevcuttur. Köyde pancar, buğday, yonca ve çeşitli sebze ve meyveler yetiştirilmektedir. Eskiden bol miktarda pamuk ürerimi yapılırken artık bu üretim Iğdır'ın diğer köylerinde olduğu gibi işçilik masrafının yüksek ve getirisinin düşük olması sebebiyle yapılmamaktadır.
Nüfus
Köyde 1886 yılında 903 Azeri Türkü yaşamaktaydı.[8]
Doğal nüfus artışının yarattığı toprakların bölünerek ekonomik değerini kaybetmesi, evlenme, küreselleşme ve üniversite mezunu gençlerin daha iyi iş olanakları bulabilmek için çok sayıda Küllüklü, Iğdır il merkezi dışında başta İstanbul ve Ankara olmak üzere büyük şehirlere göç etmiştir. Öğrenim ve edinilen mesleklerin gereği dışarıya beyin ve işgücü göçü hızlanarak devam etmektedir.
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2012 | 1.026[2] |
| 2011 | 1.024[2] |
| 2000 | 1.159[2] |
| 1997 | 1.141[2] |
| 1990 | 1.347[9] |
| 1985 | 1.636[10] |
| 1980 | 1.452[11] |
| 1975 | 1.314[12] |
| 1970 | 1.412[13] |
| 1965 | 1.221[14] |
| 1886 | 903[8] |
Altyapı bilgileri
| Köyün Altyapı Bilgileri (2004)[2] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sağlık Evi | Sağlık Ocağı | İlköğretim Okulu | PTT Şubesi | PTT Acentesi | Su Şebekesi | Kanalizasyon | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yok | Var | Var | Yok | Var | Var | Yok | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Köyde, bir adet ilkokul ve ortaokul vardır. Adları Küllük İlkokulu ve Küllük Ortaokulu'dur. 4+4+4 sisteminden önce köyde Küllük İlköğretim Okulu adı altında tek bir okul vardı. Bölgedeki en eski okullardan biri olan bu okulun Rus Çarlığı yönetimi altında olunduğu 1878-1917 döneminde Rusça eğitim veren bir okul olduğu o dönemde yaşamış olanlardan Hacı Etem Güneş tarafından aktarılmıştır.
Köyün içme suyu şebekesi vardır. Küllük Köyünün içme suyu köyün yaklaşık 20 km kuzeyinde yer alan Aras Sıradağlarının eteklerinde bulunan Mamagan Bulağı'ndan gelmektedir. Köyde eskiden sadece köy meydanlarında yer alan ve sosyal anlamda da köy hayatında önemli yer tutan çeşmeler var iken şimdi bu çeşmelerin yerine evlerin içerisine kadar ulaştırılmış olan içme suyu şebekesi mevcuttur. Köyde kanalizasyon şebekesi yoktur. Bu maksatla derin kazılmış kuyulardan yararlanılmaktadır. Köyde bulunan sağlık ocağı Çalpala, Bayraktutan ve Yukarıçarıkçı köylerine de hizmet vermektedir. Köye ayrıca ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır. Ayrıca köyde 8 bakkal, 2 internet kafe, 1 tuhafiye ve 1 terzi bulunmaktadır.
Küllük İlköğretim Okulu
1936 yılında birleştirilmiş sınıf olarak köy halkından Hatem Güneş'in evinde eğitim ve öğretim 3 yıl sürdürülmüştür. 1939 yılında Köy Tüzel Kişiliği arazisi üzerinde 2 sınıflı kerpiçten bina yapılarak öğrenime orada devam edilmiş ilk mezununu 1942-1943 eğitim ve öğretim yılında vermiştir. 1950 yılında eğitim ve öğretimin devam ettiği sırada bilinmeyen bir nedenle binanın tavanı çökmüş Nezaket Tuna adlı öğrenci hayatını kayıp etmiştir eğitim ve öğretime bir süre evlerde devam edilmiştir. 1953 yılında eski binanın yerinde 2 sınıflı ve Öğretmen lojmanlı bina taşla yaptırılmış eğitim ve öğretime burada devam edilmiş bilinmeyen bir nedenle aynı bina 1982 yılı yaz tatilinde çatıdan alev alarak yanmıştır. Aynı yıl 3 sınıflı yeni bina taşla inşa edilmiş bir yandanda eğitim ve öğretime tekrar evlerde devam edilmiştir bina bittikten sonra 1983 yılında yeni binaya taşınılmış, birleştirilmiş sınıflar kaldırılmış ve ikili öğretime geçilmiştir.
Küllük Köyü muhtarlığı yanan eski binayı onararak Iğdır İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü'ne müraacat ederek ortaokul açılmasını istemişlerdir. Köylülerden biri olan Milletvekili Sabri Aras'ın desteğiyle de 1984-1985 eğitim ve öğretim yılında ortaokul açılarak eğitim ve öğretime devam edilmiştir. Ortaokuldan ilk mezun 1985-1986 eğitim ve öğretim yılında vermiştir. 1986 yılında 3 sınıflı ek bina yapılınca ortaokul bu yeni binaya taşınmış eski bina ilkokula bırakılmıştır. 1993 yılında İl Milli Eğitim Müdürlüğüne müracat yapılarak ilköğretimokuluna dönüştürülmesi istenmiş, yapılan incelemelerde sakınca olmadığı kabül edilerek, 1993-1994 öğretim yılında 8 yıllık ilköğretim okuluna dönüştürülmüştür.
Kaynakça
- 1 2 "Kulluk, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 7 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20160407160938/http://www.fallingrain.com/world/TU/88/Kulluk.html. Erişim tarihi: 9 Ekim 2016.
- 1 2 3 4 5 6 "Küllük Köyü" (Türkçe). YerelNet.org.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20160305004109/http://www.yerelnet.org.tr/koyler/koy.php?koyid=266873. Erişim tarihi: 9 Ekim 2016.
- ↑ "Surmalinsky Uyezd" (İngilizce). en.wikipedia.org. https://en.wikipedia.org/wiki/Surmalinsky_Uyezd. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017.
- ↑ Onk, Nizamettin (2006). Kafkasya'dan Anadolu'ya Iğdır Tarihi, Türk Dünyaları Araştırma Vakfı Yayınları, İstanbul. ISBN 975-498-177-9
- ↑ Güneybatı Kafkas Geçici Hükûmeti Komite Başkanı Dr. Esat Oktay'ın 5 Ağustos 1919 tarihli raporu.
- ↑ Kırzıoğlu, M. Fahrettin (1970). Kars İli ve Çevresinde Ermeni Mezalimi: 1918-1920, Kars Turizm ve Tanıtma Derneği Yayınları, Kardeş Matbaası, Ankara.
- ↑ Nişanyan, Sevan. "Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri" (Türkçe). nisanyanmap.com. http://www.nisanyanmap.com/?yer=18396&haritasi=k%C3%BCll%C3%BCk. Erişim tarihi: 21 Aralık 2016.
- 1 2 "ИГДЫРСКИЙ УЧАСТОК (1886 г.)" (Rusça). ethno-kavkaz.narod.ru. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20160305070518/http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/igdyr1886.html. Erişim tarihi: 21 Aralık 2016.
- ↑ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 11 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20170111132540/http://rapory.tuik.gov.tr/11-01-2017-16:24:02-1454430321826232826822802133.html?. Erişim tarihi: 11 Ocak 2016.
- ↑ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 11 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20170111120348/http://rapory.tuik.gov.tr/11-01-2017-15:02:15-13464183198446578661884790865.html?. Erişim tarihi: 11 Ocak 2016.
- ↑ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 11 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20170111120229/http://rapory.tuik.gov.tr/11-01-2017-15:01:06-61552694920154200892142477307.html?. Erişim tarihi: 11 Ocak 2016.
- ↑ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 11 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20170111120116/http://rapory.tuik.gov.tr/11-01-2017-14:59:36-1070154090254571916230360947.html?. Erişim tarihi: 11 Ocak 2016.
- ↑ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 11 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20170111115931/http://rapory.tuik.gov.tr/11-01-2017-14:57:58-14529077016719304662058098096.html?. Erişim tarihi: 11 Ocak 2016.
- ↑ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 11 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20170111113024/http://rapory.tuik.gov.tr/11-01-2017-13:05:28-136539728054597924366491159.html?. Erişim tarihi: 11 Ocak 2016.
- Yard. Doç. Dr. İbrahim Güner, İlimiz Iğdır, 1993.
- Hacı Ejder Taş (Köy Muhtarı) ile Hacı Etem Güneş'in anılarından
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Küllük, Iğdır ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
| ||||||||||||||