Karşılaştırmalı üstünlükler
| Ekonomi |
 |
Bölgelere göre ekonomi |
| Ana hatlar |
|---|
| Genel sınıflandırma |
| Mikroekonomi · Makroekonomi |
| Teknikler |
|
Matematiksel ·
Ekonometri
|
| Dalları ve alt dalları |
|
Davranışsal · Kültürel · Çevresel |
| Listeler |
|
Kategoriler · Başlıklar · Ekonomistler |
|
Ekonomi İdeolojileri Anarşizm · Kapitalizm |
Karşılaştırmalı üstünlükler teorisi, iktisat biliminde bir grubun bir malı göreceli olarak daha az maliyetle üretebildiği bir durumda ticaretin ticaret yapan iki taraf için de nasıl faydalı olacağını anlatır. Önemli olan üretimdeki mutlak maliyetler değil fakat fırsat maliyetidir. Karşılaştırmalı üstünlükler modern uluslararası ticaret teorisinin anlaşılabilmesi için önemlidir.
Mutlak üstünlük'te bir ülke diğer bir ülkeyle kıyaslandığında birim girdi başına daha fazla çıktı üretir. Karşılaştırmalı üstünlüklerin mevcut olduğu durumda, eğer bir ülke her türlü çıktı üretiminde mutlak (dez)avantaja sahipse, diğer ülke bazı malların üretiminde uzmanlaşarak bu malları ihraç edebilir.
Örnekler
Aşağıdaki örnekler teorinin mantığını kavramada yardımcı olabilir.
Örnek 1
İki adam bir adada tek başlarına olsunlar. Hayatta kalmak için su taşıma, balık avlama, yemek pişirme ve ev inşa etme gibi bazı ekonomik aktiviteleri gerçekleştirmek zorundadırlar. Birinci adamın genç, güçlü ve eğitimli olduğunu, aynı zamanda her türlü işte daha hızlı, daha iyi ve daha üretken olduğunu varsayalım. Bu adam her türlü aktivitede mutlak üstünlüğe sahiptir. İkinci adamın yaşlı, güçsüz ve eğitimsiz olduğunu kabul edelim. Bu adam ise her türlü ekonomik aktivitede mutlak dezavantaja sahiptir. Bazı aktivitelerde iki adam arasındaki farkın çok büyük bazılarında ise küçük olduğunu varsayalım.
Birbirlerinden ayrı ayrı çalışmaları faydalarına olur mu? Hayır. Uzmanlaşma ve takas (ticaret) her ikisinin de faydasına olacaktır.
O zaman çalışmalarını nasıl bölüşeceklerdir? Karşılaştırmalı üstünlükler teorisine göre (mutlak üstünlük değil), genç adam hangi işlerde daha iyiyse o işlere daha fazla zaman ayıracak, yaşlı adam ise genç adama göre biraz daha kötü olduğu işler üzerinde yoğunlaşacaktır. Bu tarz bir düzenleme toplam üretimi artıracak ve/veya toplam işgücünü azaltacaktır. Ticaret, ikisini de daha zengin yapacaktır.
Örnek 2
A 100 P1 ve 100 P2 İhtiyaç duyuyor
B 100 P1 ve 100 P2 İhtiyaç duyuyor
A: Ticaret Yok
| Ürün | Maliyet | Üretim | Maliyet |
|---|---|---|---|
| P1 | 10 | 100 | 1000 |
| P2 | 20 | 100 | 2000 |
| Net | - | 200 | 3000 |
B: Ticaret Yok
| Ürün | Maliyet | Üretim | Maliyet |
|---|---|---|---|
| P1 | 15 | 100 | 1500 |
| P2 | 25 | 100 | 2500 |
| Net | - | 200 | 4000 |
A Ticaret İle: 56 P2 için 100 P1
| Ürün | Maliyet | Üretim | Maliyet |
|---|---|---|---|
| P1 | 10 | 200 | 2000 |
| P2 | 20 | 44 | 880 |
| Net | - | 244 | 2880 |
B Ticaret İle: 100 P1 için 56 P2
| Ürün | Maliyet | Üretim | Maliyet |
|---|---|---|---|
| P1 | 15 | 0 | 0 |
| P2 | 25 | 156 | 3900 |
| Net | - | 156 | 3900 |
Bu sayede A 120 birim maliyet veya 4% ve B 100 birim maliyet veya 2.5% tasarruf etti. Açıkça görüldüğü üzere A ticaretten daha kazançlı çıktı fakat iki taraf da büyüdü. Eğer B P1 üreticilerini korumak için vergi koymaya kalkarsa ticaretten daha fazla pay elde edebilir fakat tasarrufları azalır.
Örnek 3
Eşit büyüklükte iki ülke olduğunu varsayalım, Kuzeyistan ve Güneyistan. Her ikisi de iki mal üretsin ve tüketsin, Besin ve Kumaş. Eğer her iki ülke de tüm üretken kapasitelerini ve kaynaklarını Besin üretimi için kullanırlarsa çıktı miktarları aşağıdaki gibi olur:
- Kuzeyistan: 100 ton
- Güneyistan: 200 ton
Tersine her iki ülke de tüm kaynaklarını Kumaş üretiminde kullanırlarsa çıktı miktarı şöyle olur:
- Kuzeyistan: 100 ton
- Güneyistan: 100 ton
Her iki ülkenin de iki mal arasında sabit fırsat maliyetlerine sahip olduğunu ve her iki ülkenin de tam istihdam durumunda olduğunu varsaymamaız gerekir.Aynı zamanda üretim faktörlerinin ülke içinde sektörler arası akışkanlığının tam, ülkeler arasında bu akışkanlığın sıfır olduğunu da varsaymamız gerekir. Son olarak fiyatların tam rekabet koşullarında belirlendiği varsayılmalıdır.
Güneyistan Besin üretiminde mutlak üstünlüğe sahiptir ve ülkeler Kumaş üretiminde eşit derecede üretkendirler. Sezgisel olarak ticaretin iki ülke için karşılıklı yarar sağlamayacağı düşünülebilir. Fakat fırsat maliyetlerinin incelenmesi farklı bir sonucu gözler önüne serer. Kuzeyistan için 1 ton Besin üretmenin fırsat maliyeti 1 ton Kumaştır. Fakat Güneyistan için bu maliyeti 0,5 tondur (1 ton Kumaş üretmenin fırsat maliyeti ise 2 ton Besindir.).
Bu şekilde ele alındığında Güneyistan, Kuzeyistan'a göre daha düşük olan fırsat maliyeti nedeniyle Besin üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. Kuzeyistan ise Kumaş üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olacaktır.
Farklı fırsat maliyetleri ülkelerin uzmanlaşıp ticaret yaptıkları durumda çift taraflı fayda kazançlarına yol açacaktır. Aşağıdaki başlangıç durumunu ele alalım. İki ülke de sadece yerel olarak üretim ve tüketim yapsın. Bu durumda üretim ve tüketim hacimleri şöyle olacaktır:
| Besin | Kumaş | |
|---|---|---|
| Kuzeyistan | 50 | 50 |
| Güneyistan | 100 | 50 |
| Dünya Toplamı | 150 | 100 |
Şimdi iki ülke arasındaki ticaretin sonuçlarını inceleyelim. Bu örnekte Besin ve Kumaşın uluslararası döviz kurunu belirleyen tüketici tercihlerinin herhangi bir formülasyonu yoktur. Fakat verili üretim olanakları altında ticaretin yaralı olabilmesi için Kuzeyistan 1 ton Besin karşılığında en az 1 ton Kumaş, Güneyistan ise 1 ton Kumaş karşılığında en az 2 ton Besin gibi bir fiyat isteyecektir. Buradan da şu sonuç çıkar, döviz kuru bu iki değer arasında gerçekleşecektir. Bu noktadan sonra uluslararası ticaret fiyatının 1 ton Besin için 2/3 ton Kumaş olduğu varsayılacaktır.
Eğer her iki ülke de karşılaştırmalı üstünlüğe sahip oldukları malların üretiminde tam olarak uzmanlaşırlarsa çıktı miktarları şöyle olacaktır:
| Besin | Kumaş | |
|---|---|---|
| Kuzeyistan | 0 | 100 |
| Güneyistan | 200 | 0 |
| Dünya Toplamı | 200 | 100 |
Dünya Besin üretiminin arttığına, Kumaş üretiminin ise sabit kaldığına dikkat edin. 1 ton Besin için 2/3 ton Kumaş döviz kurunu kullanarak Kuzeyistan ve Güneyistan aşağıdaki tüketim imkânına ulaşmak için ticaret yaparlar:
| Besin | Kumaş | |
|---|---|---|
| Kuzeyistan | 75 | 50 |
| Güneyistan | 125 | 50 |
| Dünya Toplamı | 200 | 100 |
Kuzeyistan 75 ton Besin için 50 ton Kumaş ticareti yapmıştır. Her iki ülke de kazançlı çıkmıştır. Bu sayede ülkeler kendi üretim olanakları eğrilerinin dışındaki bir noktada tüketim yaparlar.
| |||||||||||||||||||
