Kozan

Kozan
—  İlçe  —
Türkiye'de yeri
Adana İdari Bölümler Haritası
Ülke Türkiye
İl Adana
Coğrafi bölge Akdeniz Bölgesi
Yönetim
 - Kaymakam Avni Oral
 - Belediye başkanı Musa Öztürk (MHP) [1]
Yüzölçümü
 - Toplam 1.690 km2 (652,5 mi2)
Rakım 120 m (394 ft)
Nüfus (2015)[2]
 - Toplam 129,242
 - Kır -
 - Şehir 129,242
Zaman dilimi UDAZD (+3)
Posta kodu 01510
İl alan kodu 0322
İl plaka kodu 01
İnternet sitesi: Belediye

Kozan (Sis), Adana ilinin bir ilçesidir. Adana ovasının Yukarı Ova denilen kısmında düz arazinin tepelik bölgeye geçtiği kesimde kurulmuş olup, il merkezine uzaklığı 69 km'dir. İlçe kuzeyde Kayseri, Yahyalı, Feke, Saimbeyli; doğuda Osmaniye, Kadirli; güneyde Ceyhan, İmamoğlu; Batıda Aladağ ilçeleriyle çevrilmiştir. İlçenin yüzölçümü 1690 km²'dir. Adana'nın (metropoller hariç) iki büyük ilçesinden birisidir. Türkiye'nin en büyük 25.ilçesidir. İlçe merkezi, 19 il merkezinden büyüktür. Ayrıca Adana İl Sınırları içindeki en geniş(yüzölçüm olarak) ilçe durumundadır. Tarih boyunca önemli bir yerleşim olan Kozan Kilikya Ermeni Krallığı'nın başkentliğini yapmış olup Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet Dönemindeyse 1926'ya kadar vilayetlik (il statüsü) yapmıştır. Ancak 1926'da bazı milletvekilleri yüzünden vilayetliği lağvedilmiştir. Ayrıca vilayetken Fevzi Çakmak'ı TBMM'ye milletvekili olarak göndermiştir.

İlçenin Kozan Dağı, Dengin Yoktur Kozan ve Kozan gibi çok sayıda tanıdık türküleri bulunmaktadır. Kozan TV ve Otağ TV adında iki televizyon kanalı, Kozan FM, Sis FM ve Kozan Barış FM adındada üç radyosu bulunmaktadır. 7 adet yerel gazetesi bulunan Kozan, internet haberciliğinde çoğu ilden ileri durumdadır. Eğitimdede oldukça iyi olan Kozan'ın Okuryazarlık Oranı çoğu ilçeden yüksektir. İlçede Çukurova Üniversitesi'ne bağlı yüksekokul mevcuttur. İlçeye 4 yıllık fakülte kurulmuştur. Ekonomide de yükselen güç olan Kozan'da Kozan Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Türkiye'nin birçok yerinde Kozan'dan göç etmiş olanların kurmuş olduğu, Kozan adını taşıyan yerleşim yerleride mevcuttur ( Kozanlı, Kulu, Kozanlı, Soma, Kozan, Çandır, Kozan, Serik, Hacılar, Kayseri vb).

Etimoloji

Kozan adı eski Türkçede aynı zamanda bazı boyların totemi olan “Yaban Tavşanı” (İng. jack Rabbit, Hare) anlamına gelir. Genelikle Ogur Türkçesinde çok eskiden kullanılan “Ksoran” biçiminin, Ogur-Oğuz değişimiyle yani –r ve –s/z değişimiyle “Kozan” şeklini almasıyla oluşmuştur. Diğer Kuzey Türkçelerinde çoğunlukla “Kıyan-Kuyan-Koyon-Köyön-Kodan-koygun” biçiminde görülen bu kelime Türkiye’de Orta Anadolu’da “Göcen-Gocen-Gozan” biçiminde fakat “Yaban Tavşanı Yavrusu” anlamında kullanılır. Orta çağdan önce kaydı yoktur fakat kesinlikle iki nedenden dolayı daha eskidir. 1- bazı kuzey-doğu formları çok eski bir biçimi olan *Koḏan (Kozan) şeklindedir. 2- *Kuyan kelimesi Çuvaşca’daki (Ogur) eski *X/Ksoran biçiminin daha yeni bir formunun oldukça eski bir kanıtıdır ki burada –r ve -ḏ yani –s/z değişiminden dolayı *Koḏan (Kozan) biçimini alır. Diğer formları ise; Teleüt: Koyon/Köyön, Khakas: Kozan/Xozan, Tuva: Kodan/Koygun, Türkmen: Tawşan/ Dawuşğan, Bulgar: Tawşan ve Kıyan/Kuyan, biçimindedir. Kaynak: An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, syf. 678, Sir GERARD CLAUSON, Oxford, 1972. Ayrıca; Eski Uygurcada (VIII. yy.): Koyan/koyun, Çağataycada PdC: Koyan, Harezm’de: koyan, Codex Cumanicus'ta: Koyan, Biruni’de: Tuşkan, Kaşgarlı’da: Tavyişgan, «Imennik» Yıl 866 (Bul): Dvansh, Dovshon, Tatar: Kuyan, Taushan ve Karaçay-Balkar: K’on, olarak kayıtlıdır. Modern lehçelerde ise; Başkurd: kuyan, Nogay: Koyan, Kazak: Koyan, Kırgız: Koyon, Karakalpak: koyan, Altay: koyon / köyön, Leb (Lop/Karluk): koyon / köyön, Koyb: kozan, Sakha: Kozan, Şor: Kozan, Hakas: Hozan, ve bazı orta kuzey, orta güney ve kuzey batı lehçelerinde koyan vb. biçimlerdedir (Hauenschild 2003: 200). Oniki Hayvanlı takvimdeki totemik hayvanlardan birisidir ve Hiung-nu yani Büyük Hun imparatorluğu’nu oluşturan 24 büyük boydan birisi de “Kuyan” boyudur. (Kaynak: Ethnic History of Usuns, syf.12, Yu.L.Zuev, 1960,)

Nüfus

1893 yılında Osmanlı Devleti tarafından yapılan nüfus sayımına göre Sis (Kozan) kazasının nüfusu 32.507 kişidir. Bunun %56'sı Müslümanlardan (çoğunlugu Türk), %43'ü Gayrimüslimlerden (çoğunlugu Ermeni) oluşmaktaydı.[3] Kazada 18.338 (Müslüman)Türk, 14.026 Ermeni, 56 Katolik ve 87 Protestan yaşamaktaydı.[3] Aynı yılda Kozan sancağının toplam nüfusu 84.312 idi. Bunlardan 55.269 (%66) müslüman ve 29.043 (%34) gayrimüslim idi.[3]

İlçenin nüfusu 31 Aralık 2011 tarihinde açıklanan ADNKS kesin sonuçlarına göre 127.804'dir. Bunun 78.587'i ilçe merkezinde, 49.217'si ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır.

Yıl Toplam Şehir Kır
1965[4] 92.885 20.236 72.649
1970[5] 104.569 26.097 78.472
1975[6] 115.679 32.045 83.634
1980[7] 130.800 42.462 88.338
1985[8] 143.373 50.324 93.049
1990[9] 117.704 54.451 63.253
2000[10] 130.875 75.833 55.042
2007[11] 123.980 72.463 51.517
2008[12] 124.669 72.727 51.942
2009[13] 125.813 74.521 51.292
2010[14] 127.100 76.864 50.236
2011[15] 127.804 78.587 49.217
2012[16] 127.926 79.943 47.983
2013[17] 128.153 128.153 Veri yok
2014[18] 128.893 128.893 Veri yok
2015[19] 129.242 129.242 Veri yok

Kozan ilçe merkezi ve köylerin tamamı Müslüman Türklerden oluşmaktadır, etnik yapıda farklılık yoktur. Ancak az sayıda Balkan Göçmeni bulunur. İlçenin bugünkü görünümde dış savaşlar sırasında ki dış göçler etkilidir. Özellikle Aydın-Söke,Musul-Kerkük ve Bulgaristan ve Makedonya göçmenleriyle yerli Halk olan Varsak,Karakeçili,Sarıkeçili Türkleriyle Beraber Bölgede ki Türk nüfusunu oluşturur.Türklerden ayrı olarak Toros Arapı denen Arap ırkı Torosların eteklerinde yaşarlar.

Yönetim

İlçe merkezine bağlı; 103 mahalleden oluşmaktadır. İlçe merkezinde 8 mahalle varken 2009'da mahalle sayısı 15'e çıkartılmıştır. İlçe merkezindeki en büyük mahalle olan Tufanpaşa, Kozan'nın nüfusu 12.310'dur.

Belediye başkanları

Kozan'ın vilayetlik konusu

Kozan Osmanlı Döneminde 1869-1922 Yılları Arası Vilayetlik Yapmıştır. Bu Dönemde Adana Eyaleti'ne Bağlı 5 (Kozan, Cebel-i Bereket, Mersin, İçil) İlden Birisidir. Cumhuriyet Döneminin Başındada Kozanın İl Olması Kararlastırılmıs. Bu Karar Kozan Halkında Sevinçle Karşılanmıştır. Cumhuriyet Dönemindeki Kozan Vilayeti İlçeleri Günümüz Adana’dan: Aladağ, Feke, İmamoğlu, Saimbeyli, Tufanbeyli. Osmaniye’den: Kadirli Sumbas. Kayseri’den Develi, Yahyalı. Kahramanmaraş’tan Andırın İlçeleridir. 1926′da Vilayetliği Elinden Alınmıştır. Bir Çok Kere Milletvekilleri Tarafından TBMM’ye Kozan’ın İl Olması Adında Kanun Teklifleri Verilmesine Rağmen Sonuç Alınamamıştır. Günümüzdede Kent Konseyinin Vilayetlik Hakkımızın İadesini İstiyoruz Adında Bir Çalışması Mevcuttur. Bu Çalışmaya Kozan Belediyesi'de Destek Vermektedir. Eğer Çalışmalarının Sonucu Olumlu Olursa 1926′ya Kadar Kendine Bağlı Olan Şuanda Adana İl Sınırında Kalan İlçelerin (Aladağ, Feke, İmamoğlu, Saimbeyli, Tufanbeyli) Kozan’a Bağlanılması Hedeflenmektedir. Diğer İlçeleri Kadirli, Sumbas, Develi, Yahyalı ve Andırın ise Başka Vilayete Bağlı Oldukları İçin Kozan’ın İl Olması Durumunda Bile Kozan’a Bağlı Olamayacaklardır. Kozan'ın İl Olması İçin Kanun Teklifi 25 Ocak 2011 Tarihinde Verilmiştir. Fakat bu kanun teklifi teklifin sahibi olan Mustafa Vural milletvekili seçilmediği için ve yeni döneme intikal edildiği için bu teklif komisyondan düşmüştür. En son 23 Kasım 2011 tarihinde Yusuf Halaçoğlu, Mehmet Şandır, Bülent Belen, Ali Halaman, Necati Özensoy MHP grubu olarak kanun teklifi verdiler. Kanun teklifine göre Aladağ, İmamoğlu, Saimbeyli, Tufanbeyli, Feke ilçeleri Kozan merkez olmak üzere Kozan vilayetine bağlanacak. Şuan TBMM'de MHP ve CHP'nin Kozan'ın il olmasına dair kanun teklifleri bulunmaktadır.

Kozan'ın mahalleleri

Kozan ilçe merkezinin 2009'a kadar 8 olan mahalle sayısı 2009'da 15'e çıkartılmıştır.

Mahalle nüfus verileri
Mahalle Nüfus
Tufanpaşa, Kozan 12.091
Türkeli, Kozan 11.062
Karacaoğlan, Kozan 8.008
Şevkiye, Kozan 6.735
Çanaklı, Kozan 6.107
Cumhuriyet, Kozan 5.741
Tavşantepe, Kozan 5.682
Varsaklar, Kozan 5.551
Ağlıboğaz, Kozan 4.683
Aslanpaşa, Kozan 4.595
Mahmutlu, Kozan 3.792
Bağlar, Kozan 1.270
Taş, Kozan 764
Hacıuşağı, Kozan 638
Yarımoğlu, Kozan 578

2011 Verileridir. 2011 Verilerine göre Kozan İlçe Merkezi 78.587'dir.

Coğrafi konum

Feke Saimbeyli, Sumbas
 
Aladağ Kadirli
   Kozan    
İmamoğlu Ceyhan

Kardeş şehirler

Ayrıca bakınız

Galeri

Kaynakça

  1. ↑ Bel. Baş.
  2. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCPo7cS. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  3. 1 2 3 Karpat, Kemal (1985). Ottoman Population, 1830-1914: Demographic and Social Characteristics. University of Wisconsin Press. s. 178-186. ISBN 9780299091606. http://m.friendfeed-media.com/1d4fdaf358c69c4c02100b94370454097403f76a.
  4. ↑ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BspNvO6l. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  5. ↑ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtmctCP1. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  6. ↑ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtoHMS5E. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. ↑ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuF8OdV. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. ↑ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btv72vNc. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. ↑ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtxE3Nk9. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. ↑ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btz21jJv. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. ↑ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1ZYJSO. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. ↑ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3NJQHQ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. ↑ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCaJza5. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. ↑ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEcpfl3. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. ↑ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGFVZeo. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. ↑ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxKdmdT. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  17. ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUVFUCi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  18. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCPo7cS. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  19. ↑ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.

Dış bağlantılar

Kozan mahalleleri
Adana'nın ilçeleri
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/13/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.