Latince deyişler listesi (F-O)
Bu sayfa yalın bir şekilde yaygın kullanılan veya zaman içinde önemli bir konuma getirilmiş Latince deyişlerin ("veni, vidi, vici") listesidir. Bu deyişlerden bir kısmı Yunanca deyişlerin Latince çevirileridir, bunun en büyük nedeni Yunanca'nın Antik Roma'da retorik ve edebiyat gelişmeden çok önceleri retorik ve edebiyat açısından gelişmiş olmasıdır.
Bu listede F harfinden O harfine kadarki Latince deyişler vardır. Ana liste için Latince deyişler listesine bakınız. Ayrıca diğer harflerle başlayan deyişler için de Latince deyişler listesi (A-E) ve Latince deyişler listesi (P-Z)'ye bakabilirsiniz.
| İçindekiler |
|---|
F
Faber est suae quisque fortunae
Herkes kendi kaderini yazar. (Appius Cladius Caecus)
Fabricando fit faber
Pratik mükemmelleştirir.
Facilius est multa facere quam diu
Birçok şey yapmak hayat boyu sadece bir şey yapmaktan daha kolaydır.
Facito aliquid operis, ut semper te diabolus inveniat occupatum
Hep çalışın ki şeytan geldiğinde sizi meşgul görsün. (Aziz Jerome)
Fac simile
Benzer bir şey yap. (Faks sözcüğü burdan türemiştir)
Felix culpa
Mutlu hata
Felix qui potuit rerum cognoscere causas
"Şey"lerin derinliklerine inebilenlere (nedenleri anlayabilene) ne mutlu! (Virgilius)
Fere libenter homines id quod volunt credunt
Kural olarak, insan olmasını umduğu şeye inanır.
Festina lente !
Yavaşça acele et!
Fiat lux !
Işık olsun! (Dünyanın yaratılması sırasındaki ilahi emir)
Fide, sed cui vide
Güven, ancak önlemini de al. <İtimat kontrole mani değildir.>
Finis coronat opus
Sonuç, araçları meşru kılar. (Başarı için her yol mubahtır gibi)
Flagrante delicto
Suçüstü
Florebo quocumque ferar
Taşındığım her yerde çiçek açacağım.
Fluctuat nec mergitur
Yalpalar, ama asla batmaz (Paris şehrinin mottosu)
Fortes fortuna juvat ou Audaces fortuna adiuvat
Şans ancak cesurlara yardım eder.
Fortis et liber
Güçlü ve özgür
Fraus latet in generalibus
Genellemeden hata doğar.
G
Gladius legis custos
Kılıç yaşamın koruyucusudur. (Paris Adalet Sarayı'nın girişinde kazılı döviz, silahlı kuvvetlerin hukuk için çalışması gerektiğini anlatır)
Grammatici certant
Bilginler kendi aralarında bu konuda anlaşamamışlardır.
Gutta cavat lapidem non vi, sed sæpe cadendo
Suyun taşı delmesi gücünden değil sürekliliğindendir.
H
Habeas corpus
Vücudun senindir (Hukuk yasası)
Habemus papam
Bir papamız var
Habent sua fata libelli
Kitaplar kendi kaderlerine sahiptir
Hannibal ante portas ya da Hannibal ad portas
Hannibal kapıda (Tartışmaya zaman yok, savaşmalı anlamında)
Hic et nunc
Burada ve şimdi
Hic et ubique terrarum
Burada ve dünyanın her yerinde (Sorbonne dövizi)
Hic Rhodus, hic salta
İşte Rodos, atla!
Hoc signo vinces
Bu işaret sayesinde galip geleceksin (Milvius Köprüsü Savaşı öncesi I. Constantinus'a iletildiğine inanılan ilahi görünüm)
Hodie mihi, cras tibi
Bugün benim, yarın senin için
Homines quod volunt credunt
İnsanlar inanmak istediklerine inanırlar.
Homo homini lupus
İnsan insanın kurdudur.
Homo sum, humani nil a me alienum puto
İnsanım, ve insani olan hiçbirşey bana yabancı değildir.
Hora fugit, stat jus
Zaman geçer, hukuk kalır.
Horribile dictu
Söylemesi korkunç
Humanius est deridere vitam quam deplorare
Hayata gülmek hayat için ağlamaktan daha insani bir davranıştır.
I
İbid
Aynı yerde
İd est
Yani
Idem
Aynı şey
Id est genus hominum
İşte insan cinsi böyledir (Terentius)
Ignorantia iuris nocet
Hukuk bilmemek zarar verir.
Ignorantia juris neminem excusat
Hukuk bilmemek özür olamaz.
Ignorantia legis non excusat
Kuralları bilmemek özür olamaz.
Ignoti nulla cupido
Bilmediğimizi arzulamayız (Ovidius'un dizesi)
In dubio pro reo
Şüphe zanlıya yarar.
In medio tutissimus ibis
Orta yol en güvenlisidir (Ovidius)
In extenso
Tam içerikle
In fine
Sonunda
In girum imus nocte et consumimur igni
Gecenin içinde dönüyoruz, ateş bizi yutuyor (Lat. sağdan ve soldan okunuşu aynı)
In medias res
Şeylerin ortasından (Edebiyat, film gibi alanlarda anlatıma olayın ortasından başlama tekniği)
In medio stat virtus
Erdem ortada durur, uçlarda değildir. (Yedi Bilge Tapınağı'nın kapısında yazılı aşırıya kaçmamayı öğütleyen söz)
In ovo
Yumurta içinde, embriyo içinde
In partibus
Aslı: "in partibus infidelium" (sadık olmayanların şehrinde)
In silico
20. yy.'da ortaya çıkan terim, bilgisayarla yapılan anlamında. (Zıt: in vivo, in vitro)
İn situ
Aynı yer üzerinde
In solis sis tibi turba locis
Issız yerlerde kendin için bir evren ol.
İn vino veritas
Şarabın içinde gerçek vardır (şarap gerçekleri ortaya döktürür)
İn vitro
Deney yapılan ortamda, laboratuvarda.
İn vivo
Canlı içinde, yaşamın içinde
Incredibile dictu
Söylemesi inanılmaz
Increscunt animi, virescit volnere virtus
Tek bir yara, maneviyatı derinleştirir, erdemleri geliştirir. (Furius Antias, Aulus Gellius, 18, 11,4)
Inter alia
Diğer şeylerin yanı sıra / diğer şeylere ilaveten
İnter arma silent leges
Savaş zamanında yasalar sessiz kalır.
Inter fæces et urinam nascimur
Dışkı ve sidiğin arasından doğarız (Aziz Augustine)
Intra muros
Sur içi
Intuitu personae
İnsana bağlı (sözleşme)
Inventas vitam iuvat excoluisse per artes
Bırakın sanat ve bilimle hayatı güzelleştirelim/geliştirelim. (Vergil, Nobel Madalyası)
Ipso facto
Kendiliğinden olan
Ipsa scientia potestas est
Bilgi tek başına güçtür (Sir Francis Bacon)
Ira furor brevis est
Kızgınlık kısa deliliktir.
Irritare crabrones
Eşekarılarını rahatsız etmek
Is fecit, cui prodest
Bunu yapan, bundan çıkarı olandır. (Suçluyu bulmak için bundan kimin çıkarı olduğuna bakın)
I tego arcana dei
Git, ben tanrının öğretisine sahibim. (Et in arcadia ego 'nun anagramı)
Iunctis viribus
Birleşmiş güçler tarafından (Birlikten güç doğar)
Iurare in verba magistri
Efendinin sözüne bakarak yargılamak
Iustitia omnibus
Herkes için adalet (District of Columbia'nın mottosu).
Iuventus stultorum magister
Gençler delilerin öğretmenidir.
J
Jvesticae Cavsa Verum Qverit Medicina
Adalete ulaşmakta en büyük yol, tıptır. (Adli Tıp mottosu)
Jure uxoris
Eş durumundan hak iddialarını tanımlar.
L
Labor omnia vincit improbus
Güçlü bir çalışma/emek her şeyin üstesinden gelinir. (Virgilius)
Laborare est orare
Çalışmak ibadettir.
Lacrimis struit insidias cum femina plorat
Kadın ağlarken, gözyaşlarıyla tuzak hazırlar. (Caton)
Lapsus calami
Kalemin sürçmesi
Lapsus linguæ
Dilin sürçmesi (genelde sadece "lapsüs" olarak kullanılır)
Liberate me ex inferis
Beni cehennemden kurtarın!
M
Macte animo ! Generose puer, sic itur ad astra
Cesaret soylu evlat! Ancak bu şekilde yıldızlara doğru yükselinir.
Magnum opus
Bir Şaheser
Major e longinquo reverentia
Uzaktan, beğeni daha çok olur. (Davulun sesi uzaktan hoş gelir)
Mala gallina, malum ovum
Kötü yumurta kötü tavuktan çıkar (Anasına bak kızını al)
Mala malus mala mala dat
Kötü ağaç kötü elma verir.
Mali principii malus finis
Kötü başlayan kötü biter
Manu militari
Silahlı kuvvetlerin yardımıyla (cf. Manus milites)
Manus dei
Tanrı'nın eli
Manus manum lavat
El eli yıkar.
Manus milites
Askeri el tarafından
Margaritas ante porcos
Domuzların önündeki inciler (Sanat eserlerinin cahiller tarafından yorumlanması için kullanılır)
Mater artium necessitas
İcatlar ihtiyaçlardan doğar. (Apuleius)
Mea culpa
Benim hatam!
Medice,curate ipsum
Doktor,sen önce kendini iyileştir.
Medicus curat, natura sanat
Doktor tedavi eder, doğa iyileştirir.
Memento mori
Ölümlü olduğunu unutma
Memento audere semper
Her zaman denemeyi ve cesaret etmeyi unutma.
Memento quia pulvis es
Toz olduğunu unutma
Mendacem memorem esse oportere
Yalancının hafızası güçlü olmalıdır. (Quintilian)
Mens sana in corpore sano
Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur. (Juvénal)
Militat omnis amans
Her aşık bir savaşçıdır (Ovidius)
Minimum minimorum
En küçüklerin en küçüğü
Missi dominici
Senyörün delegesi/elçisi
Modus operandi
Hareket etme tarzı (cinayet romanlarında suçluların ortak davranışları için kullanılır)
Modus vivendi
Yaşam tarzı
Mors Certa, vita Incerta
Ölüm kesindir,hayat değil.
Multi sunt vocati, pauci vero electi
Çoğu çağırılan, azı seçilen
Multim in parvo
Azlık içinde çokluk (Az şeyle çok şey yapmak)
Mutatis mutandis
Değişmesi gerekeni değiştirerek
N
Nam et ipsa scientia potestas est
Bilgi güçtür.
Natura abhorret a vacuo
Doğa boşluktan korkar
Ne(non) bis in idem
Bir nedenden iki kere hüküm giyilmez (eski ceza hukukundan)
Ne Jupiter quidem omnibus placet
Tanrı bile herkesi memnun edemez.
Ne nuntium necare
Haberciyi öldürme. (Elçiye zeval olmaz)
Nec verbum verbo curabis reddere fidus interpres
Gerçek bir çevirmen sözcük sözcük çevirmez (Horatius)
Nec Hercules contra plures
Herkül bile düşman ordusuna karşı duramaz.
Nec Jactantia Nec Metu
Ne övün ne de yerin.
Nec plus ultra
Daha da iyisi yok.
Nec pluribus impar
Herkese benzemez/herkesten üstün (Louis XIV mottosu)
Nec Temere, Nec Timide
Ne Pervasız, Ne Korkak.
Ne humanis crede
İnsana inanma.
Nemo auditur propriam turpitudinem allegans
Kimse kendi kanunsuzluğundan faydalanamaz. < Haksızlıktan hak çıkarılamaz.>(Hukuk terimi)
Nemo censetur ignorare legem
Kanunu bilmemek mazeret olamaz.
Nemo enim est tam senex qui se annum non putet posse vivere
Hiç kimse bir yıl daha yaşayamayacağını düşünecek kadar yaşlanmaz (Marcus Tullius Cicero)
Nemo est liber qui corpori servit
Bedenine hizmet eden kişi özgür olamaz (Sénèque le Jeune)
Nemo sine vitio est
Hiç kimse hatasız değildir.(Seneca)
Neque ignorare medicum oportet quæ sit ægri natura
Doktor, hastalığın doğasını es geçmemelidir.
Nescire autem antequam natus sis quid acciderit, id est semper esse puerum
Doğduğundan önce olanları bilmemek, hala çocuk kalmaktır. (Marcus Tullius Cicero)
Nihil est ab omni parte beatum
Her güzelin bir kusuru vardır (Her gülün bir dikeni vardır)
Nihil lacrima citius arescit
Hiçbir şey gözyaşından daha hızlı kurumaz.
Nihil novi sub sole
Güneşin altında (yeryüzünde) yeni bir şey yok.
Nihil primum nocere
Önce zarar verme. (Tıp mottosu)
Nihil obstat
Sakıncası yok
Nil desperandum
Asla vazgeçme.
Nomen est omen
İsim bir işarettir.
Non fui, fui, non sum, non curo
Yoktum, varım, olmayacağım, umrumda değil. (Mezartaşlarında bulunan epiküryen felsefeden etkilenmiş yazılar, kısaltma: NFFNSNC)
Non licet omnibus adire Corinthum
Korint'e gitmek herkese serbest değildir. (Antik Yunan zamanı Korint çok pahalı bir şehirdi ve herkes orda yaşayamazdı.)
Non nobis, Domine, non nobis, sed Nomini Tuo da gloriam
Bizi değil tanrım, bizi değil; kendi ismini şereflendir...
Non omnia possumus omnes
Herkes herşeyi yapamaz.
Non scholae, sed vitae discimus
Okul için değil, hayat için öğreniyoruz.
Non semper ea sunt quae videntur
"Şey"ler çoğu zaman göründükleri gibi olmazlar.
Non ut edam vivo, sed ut vivam edo
Yemek için yaşamıyorum, yalnız yaşamak için yiyorum.
Non vestimentum virum ornat, sed vir vestimentum
Elbise insanı güzelleştirmez, insan elbiseyi güzelleştirir.
Non vini vi no, sed vi no aquæ
Şarap sayesinde değil, su sayesinde yüzüyorum (sözcük oyunu)
Nosce te ipsum
Kendini tanı (Matrix filminde kahin'in mutfağında kapıda yazan sözün eş anlamlısı sayılır [Temet nosce - Kendini Tanı])
Nota bene (N.B.)
Önemli not
Nulla dies sine linea
Birşeyler yazmadan geçen gün gün değildir. (Émile Zola mottosu)
Nulla est medicina sine lingua latin
Latince bilmeden hekimlik olmaz. (Hekimlik için Latince gereklidir anlamında, aynı zamanda: Açıklaması olmadan ilaç faydasızdır)
Nulla poena sine lege
Kanun olmadan ceza olmaz. (Açıkça kanunlarda belirtilmiş olmadıkça kimseye ceza verilemeyeceğiyle ilgili hukuk kuralı)
Nulla regula sine exceptione
İstisnasız kural olmaz
Nulla res tam necessaria est quam medicina
Hekimlikten daha gerekli bir şey yoktur.
Nulla tenaci invia est via
Hiçbir yol aşılmaz değildir.
Nullum magnum ingenium sine mixtura dementiae fuit.
Hiçbir deha yoktur ki içine biraz delilik karışmamış olsun. (Sénèque le Jeune)
Nunc aut numquam
Ya şimdi ya hiçbir zaman
Nunc est bibendum
Şimdi, içelim! (Horatius)
Numero deus impare gaudet
Tanrılar tek sayıları sever. (Virgile, Les Bucoliques, VIII, 75)
O
Obscuris vera involvens
Gizlilik gerçeği örter.
Odi profanum vulgus et arceo
İnsan sürüsünden nefret ediyorum ve uzak duruyorum. (Horatius)
O tempora, o mores
Oh zaman, oh adetler! (Marcus Tullius Cicero) (daha çok farklı zaman, farklı adetler anlamına gelir)
Oculi plus vident quam oculus
Birçok göz, bir gözden daha iyi görür.
Oculos habent et non videbunt
Gözleri var ama göremiyorlar.
Oderint, dum metuant
Benden nefret etsinler yeter ki benden korksunlar. (Seneca, De clementia ve Cicéron, De officiis)
O miseri! Quorum guadia crimen habent.
Ah zavallılar, sevinçlerini suç sayanlar. (Gallus)
Omne ignotum pro terribili
Bilinmeyen bir şeyin altında kötülük yatar.
Omnes homines sibi sanitatem cupiunt, sæpe autem omnia, quæ valetudini contraria sunt, faciunt
Tüm insanlar sağlıklı olmak isterler ama çoğu zaman buna aykırı davranırlar.
Omnes viae Romam ducunt
Bütün yollar Roma'ya çıkar
Omnes vulnerant, ultima necat
Her geçen dakika yaralar, sonuncusu öldürür
Omnia adversa exercitationes putat
Her talihsizliği deneme sayar. (Seneca, De Providentia)
Omnia mea mecum porto
Bütün her şeyi yanımda taşıyorum.
Omnia vincit amor
Aşk, her şeye üstün gelir.
Omnibus viis Romam pervenitur
Tüm yollar Roma'ya çıkar.
Omnis homo mendax
Tüm insanlar yalancıdır.
Omnium artium medicina nobilissima est
Tüm sanatlar içinde hekimlik en soylu olandır.
Omnium rerum principia parva sunt
Her şeyin küçük bir başlangıcı vardır.
Optimum medicamentum quies est
En iyi ilaç dinlenmektir.
Ora et labora
Dua et ve çalış.
Orbis Unum
Bir(tek) dünya (bkz. Zorro Efsanesi)
Ordo ab chao
Düzensizlikten doğan düzen
Otium sine litteris mors est
Edebiyatsız geçen zaman ölümcüldür.