Moringa oleifera

Vikipedi:Taksokutu
Moringa oleifera

Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Plantae (Bitkiler)
Klad Angiosperms (Kapalı tohumlular)
Klad Eudicots (İki çenekliler)
Klad Core eudicots
Klad Rosids
Klad Eurosids II
Takım: Brassicales
Familya: Moringaceae
Cins: Moringa
Tür: M. oleifera
İkili adı
Moringa oleifera
Lam., 1785
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Moringa oleifera ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Wikispecies'te Moringa oleifera ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

Moringa oleifera, "Shojne" olarak Bengalcede , "Munagakaya" olarak Telugu dilinde, "Shevaga" in Marathi dilinde, "Moringa" olarak Tamil dilinde v.s çeşitli dillerde adlandırılır. [1]), Moringa cinsinin en çok yetiştirilen ve bilinen türüdür. Mucize ağaç' olarak da adlandırılır,bu bitkinin bu adla adlandırılmasının sebebi ise hemen hemen her parçasının ayrı bir değerinin olmasıdır.Zira tohumundan köküne,sapına kadar bitkinin her parçasından yararlanılmaktadır.

Dağılımı

Anavatanı olan himalaya eteklerindeki Kuzey Hindistan bölgeleridir. Ancak sonrasında dünyanın pek çok bölgesine kültür türleri gönderilerek yetiştirilmeye başlanmıştır. Şu sıralar Endonezya,Srilanka,Malezya,Filipinler,Meksika,Güney Amerika,Orta Amerikada da yetiştirilmektedir. Afrika'da dahası Orta Doğu'da yetiştirildiği bilinmektedir. Yarı kurak,tropik ve sub tropik iklimlerde yetişebilen bir türdür.Soğuğa dayanıklılık haritasında USDA 9-10 olarak belirtilen bölgelerde de yetiştirilebilmektedir ancak bu tür yerlerde normal olarak ağaç -1 ile -9 derece civarındaki ısılarda yapraklarını dökerek,gövdesini kurutarak ölür bununla birlikte kendisi derine kök yaptığı için bir sonraki bahar ayında tekrar yeniden kökten filizlenip,yeniden gövde ve dallarını,yapraklarını,çiçeklerini oluşturabilmektedir. Toprak tercihi de bulunmamaktadır,genel olarak kuru kumlu topraklarda iyi yetişebilmektedir ancak en fakir topraklarda dahi yetişme kabiliyetide bulunmaktadır.Kuraklığa'da dayanıklı bir ağaçtır. Ağaç çok hızlı büyüme kabiliyetine sahiptir,ilk yıl 4 metre büyüyebilir eğer herhangi bir don v.s etkenle karşılaşmazsa sıcak iklimlerde ağacın 6-15 metre arası bir uzunluğa erişebildiği görülmüştür. Ancak kökü derine yaptığı için dar saksılarda yetişebilen bir ağaç olmayıp daha çok bahçelerde ve çok büyük saksılarda yetişebilme kabiliyetine sahiptir.[2]

Yararlanma

Tohumları Malezya'da fıstık olarak yenilir. Kalınlaşmış kökleri yabanturbu gibi yenilebilmektedir. Aşırı derecede besleyici olan yaprakları yeşillik olarak, salatalarda, sebze yemeklerinde yenilebilir. Zira yaprakları aynı ağırlıktaki portakalın 7 misli C vitamini, sütün 4 misli kalsiyum, havucun 4 misli A vitamini, sütün iki misli protein ve muzun 3 misli potasyum içerir.[3] Bununla birlikte ağaç kalsiyum oksalat olarak yapraklarında kalsiyumu depolamakla bu türden kalsiyum depolama vücuda biraz yabancıdır, bununla birlikte şu ana kadar bir zararlı etkisi de tespit edilememiştir.[4][5][6][7] Ancak böbrek taşı sorunu olanların oksalat sebebiyle bu bitkiyi dikkatli şekilde tüketmeleri veyahut beraberinde oksalatı engelleyici gıdalar almaları gerekmektedir. Yaprakları kurutulup toz haline getirilerek de tüketilebilir.Bu durumda bir çorba kaşığı toz 1-3 yaş arası çocukların kalsiyum ihtiyacının %40'ını,protein ihtiyacının %14'ünü,demir ihtiyacının %23ünü,A vitamini ihtiyacının büyük kısmını karşılar.6 çorba kaşığı toz ise hamilelik ve emzirme süresince bir kadının ihtiyaç duyduğu demir ve kalsiyum ihtiyacının çoğunu karşılar.[6][8] Ayrıca Filipinler de v.s ülkelerde yaprakları çorba v,s yemek yapımında ve gıda endüstrisinde kullanılmaktadır.[9] Yine yaprakları toz haline getirilip temizlik ve dezenfekte etmek içinde kullanılabilir. Tohumları %38-40 oranında kurumayan Ben (Oil) Yağı içerir; bu yağ resim,güzel sanatlarda boya içeriği olarak kullanıldığı gibi saat gibi hassas makinelerin yağlanmasında kullanılır. Bu yağ temiz, tatlı ve kokusuz olduğu için parfüm ve saç bakım ürünlerinde de kullanılır. Ağacı kereste olarak kullanılabildiği gibi; bahçelere çit olarak da kullanılabilir. Yağının çıkarılması sonrası kalan tohum posası ve tohumları anti bakterial özelliği sayesinde su dezenfektasyonu için belli miktarları aşmamak kaydıyla kullanılabilir.[10][11]

Sonjna (Moringa oleifera) yaprağı Kalküta, Batı Bengal, Hindistan.

Buna ilaveten bitki gövdesi çeşitli ülkelerde kök boya olarak kullanılmaktadır.Yine Hindistan ve Srilanka'da yerel halk afrodizyak olarak kadın ve erkekler için tohumlarını ilaç gibi kullanmaktadır. Ayrıca açlıkla mücadele için tavsiye edilen ve kullanılan ağaçlardan biridir. [12]

[13][14]

Sonjna (Moringa oleifera) çiçekleri ve yaprağı Kalküta, Batı Bengal, Hindistan.

Galleri

Dipnotlar

  1. ↑ Umberto Quattrocchi (2000). CRC world dictionary of plant names: common names, scientific names, eponyms, synonyms, and etymology, Volume 3. CRC Press. s. 1731. ISBN 084932677X. http://books.google.co.uk/books?id=kaN-hLL-3qEC&dq.
  2. ↑ National Research Council (27.10.2006). "Moringa". Lost Crops of Africa: Volume II: Vegetables. 2. National Academies Press. ISBN 978-0-309-10333-6. http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11763.
  3. ↑ "Trees are 'crucial famine food'". BBC News. 04.08.2009. http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8182673.stm.
  4. ↑ Olson, M. E., and S. Carlquist. 2001. "Stem and root anatomical correlations with life form diversity, ecology, and systematics in Moringa (Moringaceae)", Botanical Journal of the Linnean Society 135(4): 315-348
  5. ↑ Fuglie, L.J. (1999, 2000)
  6. 1 2 Jed W. Fahey (2005)
  7. ↑ Lockett et al. (2000)
  8. ↑ Bioremediation of Turbid Surface Water Using Seed Extract fromMoringa oleiferaLam. (Drumstick) Tree. 2010. DOI:10.1002/9780471729259.mc01g02s16.
  9. ↑ Food and Agriculture Organization of the United Nations, Country Pasture/Forage Resource Profiles: Philippines
  10. ↑ Chopra et. al., Indian J. med. Res. 1932-33, 20, 533; Ghosh et. al., ibid., 1934-35, 22, 785; Chakravarti, Bull. Calcutta Sch. trop. Med., 1957, 5, 123; Chatterjee & Maitra, Sci. & Cult., 1951-52, 17, 43
  11. ↑ D.W. Nellis. 1997. Poisonous plants and animals of Florida and the Caribbean. Pineapple Press Inc, pg 217.
  12. ↑ Food and Agriculture Organization of the United Nations, The Vegetable Sector in Thailand, 1999
  13. ↑ Inquirer.net, Legarda pushes for malunggay, her beauty soup
  14. ↑ AHN, Philippine Lawmaker Urges Agriculture Department To Propagate Highly Potent Malunggay Vegetable

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 4/2/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.