Procambarus clarkii
 Korunma durumu: Asgari endişe (LC) | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||
| Procambarus clarkii Girard, 1852 | ||||||||||||||||
Procambarus clarkii Güneydoğu ABD bölgesine özgü olan ancak diğer kıtalarda da genellikle istilacı tür olarak bulunan bir tatlı su kerevit türüdür.
Dağılımı ve yayılması
P. clarkii'nin doğal dağılım alanı Meksika'nın kuzeyinden Florida'nın kuzeybatısına Meksika Körfezi kıyısı boyunca ve iç sularda da Illinois eyaletinin güneyi ve Ohio'ya kadar olan bölgedir. Doğal bölgesinin dışında Amerika kıtalarının diğer bölgelerine, Asya, Afrika ve Avrupa'da bazı ülkelere de yayılmıştır. Avrupa'nın kuzeyinde bulunan popülasyonu yayılmadan kendi sayılarını korusa da Güney Avrupa'da P. clarkii etkin olarak çoğalmakta ve yeni bölgeleri istila etmektedir. Bu yayılma bölgede yerel olarak yaşayan Astacus astacus ve Austropotamobius türlerinin zararına olmaktadır. Özellikle yağmurlu mevsimlerde bazı P. clarkii bireylerinin kısmen kuru zeminde büyük mesafeler katettiği bildirilmiştir. Akvaryum ticareti ve balıkçıların da bazı bölgelerde yayılmasını hızlandırdığı düşünülmektedir. Şistozomiyaz yaşam döngüsü içinde yer alan salyangozlara karşı biyolojik mücadele için de P. clarkii türünü kullanma denemeleri Kenya gibi ülkelerde yapılmıştır.
Ekoloji
P. clarkii en çok yavaş akan nehirler, bataklıklar, baraj gölleri, sulama kanalları ve pirinç tarlaları gibi ılık tatlı su kaynaklarında bulunur. On ayaklılar takımının ekolojik olarak en kolay adapte olabilen türü olarak görülmektedir. Dört aya kadar kuraklığa dayanabilen bu tür yalnızca mevsimsel olarak sulak olan yerlerde bile üreyebilmektedir. Hızlı büyüyen P. clarkii 50 g.'dan fazla bir ağırlığa ve 5,5–12 cm boyuna ulaşabilmektedir.[1] Kerevitler için sıradışı olsa da kısmen tuzlu suyu tolere edebilmektedir. Procambarus clarkii'nin ortalama yaşam süresi beş yıldır. Bazı bireylerin altı yaşın üzerine çıkabildiği bilinmektedir.
P. clarkii'nin toprağı kazma özelliği özellikle pirinç tarlaları olmak üzere suda yetişen ürünlere zarar vermekte ve suyollarının yolunun değişmesine neden olabilmektedir. Beslenme özellikleri yerel ekosistemlere zarar vermektedir. Yerel kerevit türleri ile rekabette öne geçmektedir. Ayrıca kerevit vebası mantarı Aphanomyces astaci, kerevit virüsü vibriozis ve omurgalılar için parazit olan bazı kurtların vektörüdür
Ekonomik önemi
Dünya üzerinde kerevit hasatının önemli bir bölümünü P. clarkii türü oluşturmaktadır. Kerevit üreticiliği 18. yüzyılda Louisiana'da pirinç tarlalarında başlamıştır. Son yıllarda dünya kerevit üretiminde ön sıraya Çin yerleşmiştir.[2] Pirinç tarlalarında üremek için yerel balık türlerinden daha uygun olan bazı kabuklu türleri Çin'e getirilmiştir.
P. clarkii ayrıca İspanya gibi başka ülkelere de üretilmek için getirilmiş ve yerel Astacus astacus kerevit türleri için uygun olmayan yerlerde bile üreyebilmesi nedeniyle başarılı olmuştur. P. clarkii aynı zamanda biyolojik tedarik şirketleri tarafından öğrenim ve araştırma amaçlarıyla da pazarlanmaktadır. P. clarkii'nin beyaz, mavi ve turuncu gibi değişik renk melezleri de evcil hayvan mağazalarında satılmaktadır.
P. clarkii yerleştirildiği bazı bölgelerde ise ekonomik kayıplarla karşılaşılmıştır. Örneğin Portekiz'in Baixo Mondego bölgesinde pirinç üretimi kârında %6,3'lük bir düşüş gözlemlenmiştir.[3]
Gıda olarak tüketimi
Procambarus clarkii ABD, Kamboçya, Avrupa, Çin, Afrika, Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda ve Karayiplerde besin maddesi olarak tüketilmektedir. ABD'de yapılan kerevit üretiminin %98'i Louisiana'da yapılmaktadır.
1990 yılında Dünya kerevit üretiminin %90'ı Louisiana'da yapılmış ve %70'i de bölgede tüketilmiştir.[4]
Louisiana kereviti genel olarak tuz, acıbiber, limon, sarımsak, defne yapraklarından oluşan sos ve patates, koçanıyla birlikte mısır, soğan, sarımsak ve sosisle birlikte büyük bir kazanda kaynatılır.
Notlar
- ↑ "Procambarus clarkii (crustacean)". Global Invasive Species Database. 31 Mart 2006. 11 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160411054132/http://www.issg.org/database/species/ecology.asp?si=608.
- ↑ "Crawfish culture: A Louisiana aquaculture success story" (pdf). World Aquaculture 35 (4): 31–35, 60–61. http://www.lsuagcenter.com/NR/rdonlyres/4CC1885B-EB28-49F7-AB7F-D47902372D2F/11410/WASArticle.pdf.
- ↑ "Crayfish effects on seeds and seedlings: identification and quantification of damage". Freshwater Biology 50 (4): 697–704. 2005. DOI:10.1111/j.1365-2427.2005.01343.x.
- ↑ "Crawfish production: harvesting, marketing and economics" (pdf). SRAC Publication (Southern Regional Aquaculture Center) 42. 1990. http://www.aquanic.org/publicat/usda_rac/efs/srac/242fs.pdf.