Paraná Nehri
| Paraná | |
|---|---|
 | |
| Kaynak | Paranaíba Grande |
| Ağız | Río de la Plata |
| Havza ülkeleri |  Arjantin Brezilya Paraguay |
| Uzunluk | 4.880 km |
| Ağız rakımı | 0 m |
| Havza alanı | 2,582,672 km² |
Paraná Nehri (Portekizce: Rio Paraná, İspanyolca: Río Paraná), Güney Amerika'da Amazon Nehri'nden sonra ikinci en büyük akarsu. Orta Brezilya'nın güneydoğu kesimindeki platodan doğan nehir genellikle güney yönünde akar ve 4.880 km'lik bir çığırdan sonra Uruguay Nehriyle birleşerek Atlas Okyanusu kıyısında geniş Río de la Plata Halicini oluşturur.
Paraná'nın yaklaşık 2,8 milyon km²'lik su toplama alanı Brezilya'nın güneydoğu kesiminin büyük bir bölümünü, Paraguay'ı, Bolivya'nın doğu kesimini ve Arjantin'in kuzey kesimini kapsar.
Akış
Nehir çığırının büyük bölümü (yaklaşık 3.000 km) Brezilya'dadır. Kaynaklandığı yerden Paraguay Nehriyle birleştiği noktaya kadar Yukarı (Alto) Paraná olarak anılan nehrin bu kesimdeki en önemli kolları Brezilya'nın Atlas Okyanusu kıyısı yakınlarından kaynaklanan Tietê, Paranapanema ve Iguaçu nehirleridir. Paraná, Goias platolarından inen Paranaíba ile Mantiqueira Dağları'nın doğu yamacından doğan Grande Nehri'nden oluşur. Brezilya'da, kuzeydoğudan güneybatıya doğru ilerleyen Paraná'nın çığırı çağlayanlarla kesilir. Urubupungá ve Sete Quedas (Guaíra) arasında, sağ kıyısından birçok kol (Tietê, Paranapanema, Ivaí) alan nehir, ulaşıma elverişlidir.
Guaíra ile Iguaçu'yu kavuşturduğu yer arasında, Paraná önce Brezilya-Paraguay sınırını çizer, sonra Brezilya'dan çıkarak Arjantin ile Paraguay arasında akar. Encarnación'dan önce çığırı gene 80 km boyunca çağlayanlarla kesilir.
Iguaçu ve Paraguay nehirleriyle birleştiği noktalar arasında Paraguay-Arjantin sınırını oluşturan Paraná, Paraguay Nehriyle birleştikten sonra Aşağı Paraná adını alarak yalnızca Arjantin sınırları içinde akmaya başlar ve Santa Fé yakınında son önemli kolu olan Salado'yu alır. Santa Fé ve Rosario arasında oluşan Paraná deltasının yukarı ucu 17,5 km, aşağı ucu ise 65 km genişliğindedir. Paraná Nehri deltanın içinde birçok kola ayrılır. Bunların en önemlileri Paraná Guazú ve Paraná de las Palmas'tır.
Debi
Paraná'nın yıllık ortalama debisi saniyede 17.290 m³'tür. Yukarı Paraná'nın rejimi basit tropikal tiptedir (maksimum noktasından Guaíra'da şubat-mart aylarında geçer. Burada modülü 9.800 m³/sn'dir). Bol su taşıyan ve karmaşık rejimli Iguaçu'ya kavuşmasından sonra, mayıs-haziranda suların inişinde bir duraklama olur ve ekimde kısa bir kabarma görülür. Corrientes'te başlıca iki kolun (Paraná ve Paraguay) toplam debisi 16.000 m³/sn'dir. Paraguay ve And eteklerinden gelen cılız kolları (Salado) rejimi çok az etkiler; rejim, Rosario'da, martta maksimum noktasından, haziranda bir durgunluk döneminden ve ekimde hızlı bir kabarma döneminden geçerek eylülde minimum noktasına iner. Eğimlerin azalması ve yüksek buharlaşma, Rosario'da debinin (yaklaşık 15.000 m³/sn). Corrientes'tekinden az olmasını açıklar.
Doğal Yapı
Yukarı Paraná Havzasının iklimi hemen hemen bütün yıl sıcak ve nemlidir. Kışlar kuru, yazlar yağışlıdır. Yukarı Paraná'nın doğusunda ormanlar, batısında ise savanlar egemen bitki örtüsü görünümündedir. Corrientes'ten sonra savanlar her iki yakayı da kaplamaya başlar.
Ekonomi
Paraná yenebilir balık türleri de içinde olmak üzere zengin bir hayvan varlığını barındırır. Büyük bölümü ekonomik olarak henüz işlenmemiş olan havzada, 1980'lerin başında dört barajın yapımına başlanmıştır. Bunlardan 1982'de tamamlanan Itaipú Barajı'nın 12.600.000 kW'lik bir enerji üretim kapasitesi bulunmaktadır.
Paraná, Güney Amerika'daki önemli su yollarından biridir. Nehrin aşağı kesimi taşımacılık ve sulama bakımından önemlidir: deniz tekneleri nehir içinde Rosario'ya kadar girerler; daha küçük teknelerse, bütün yıl boyunca, Corrientes'e ve Paraguay Nehri'yle Asunción'a kadar ulaşırlar.
Galeri
Paraná Nehri ve Posadas kenti, Arjantin
Iguaçu Şelalesi
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Koordinatlar: 34°0′5″G 58°23′37″B / 34.00139°G 58.39361°B