Sâmânizade Ömer Hulusi Efendi

Başlığın diğer anlamları için Ömer Hulusi Efendi (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Sâmânizade Ömer Hulusi Efendi
Doğum	1727 İstanbul
Ölüm	12 Haziran 1812 İstanbul
Meslek	Müderris, kadı, kazasker, Şeyhülislam

Sâmânizade Ömer Hulusi Efendi (d. 1727 İstanbul - ö. 1812 İstanbul ) müderris, Osmanlı Devleti'nde kadılık, kazaskerlik ve (1800 - 1803; 1807 ve 1810 - 1812 donemlerinde) 3 kez şeyhülislamlık görevinde bulunmuş bir din adamıdır.

Hayatı

1727 yılında İstanbul’da doğdu. Ulemadan İstanbul kadılığı payesi sahibi Huseyin Efendi’nin oğludur.^[1] Adı Ömer Hulusi olmakla beraber Sâmânizade olarak anılır.

İlk eğitimini babasından gördü. Sonra medrese eğitimine başlayıp 1748 yılında icazet alıp muderris oldu. Çeşitli medreselerde müderrislik yaptı.^[2]

1777'de İzmir kadısı oldu ama aynı yıl görevden alındı. 1784'de Mısır kadısı görevi verildi. Eylul 1785'de Mekke kadılığına nakledildi ve böylece hacı da oldu. 1790'de İstanbul kadılığı payesi ve 1791/92'de Anadolu kazaskeri payesi de verildi. 1794'de Anadolu Kazaskeri ve 1797'de Rumeli Kazaskeri görevlerini yaptı..^[1]

11 Temmuz 1800'de ilk kez şeyhülislam olarak görev verildi. Yaklaşık üç yıl bu görevde kaldıktan sonra 26 Nisan 1803'de azledildi. Azil nedeni olarak memuriyet verilirken iltimas kabul etmemesi ve bu nedenle ilmiye sınıfının hoşnutsuz olduğu belirtilmektedir. <raf name="yasamyapit"/>

13 Temmuz 1807'de ortaya çıkan yeniçeri ve Kabakçı Mustafa İsyanı uzerine isyancı yeniçeriler tarafından istenmiyen kişi olan şeyhülislâm Şerifzade Mehmet Ataullah Efendi yerine III. Selim tarafından ikinci kez şeyhülislam görevine getirildi. Fakat bir gün bu makamda kaldıktan sonra, ertesi gün Kabakçı Mustafa isyanı elebaşıları tarafından istenmiyen kişi olduğu belitildiği için o da bu görevden ayrılmak zorunda kaldı.

Bu azilden sonra Sâmânizade Ömer Hulusi Efendi inzivaya çekildi. II. Mahmut tahta geçtikten sonra 22 Eylül 1810'de ona tekrar şeyhülislâmlıık görevi verildi. Bu üçüncü kez şeyhülislâmlığı 1 yıl 8 ay 19 gün sürdü. Yaşının ilerlemiş olması nedeniyle, 1812 yılında bu görevden istifa etti ve emekli oldu.

Birkaç günlük hastalıktan sonra 12 Haziran 1812'da İstanbul’da hayata gözlerini yumdu. Fatih Camii yakınlarında, Otlukçu yokuşundaki mezarlığa gömüldü.

Şeyhülislâmlik yaptığı üç dönem toplam 5 yıl 1 ay 23 gündür.

Değerlendirme

Sâmânizade Ömer Hulûsî Efendi, Sicill-i Osmani'de şöyle değerlendirilmiştir:^[2]

Âlim, kamil, zengindi. ... Cimriliği hayır yapmasına engel olmadı. Mensipleri ehline vermek alışkanlığından dolayi meslek mensuplarını memnun edemezdi.

"Osmanlılar Ansiklopedisi"'ne göre^[1]

Olgun, faziletli ve iktisatlı bir kişi(dir).

Eserleri

Fatih Camii civarında bir mescit, hücreler ve fakirler için barınma yerleri inşa ettirmiştir. Bunlara gelir sağlamak için de akar ve nakit vakıfları tahsis etmişti. Özbekler Tekkesi de onun eseridir.

Kaynaklar

1 2 3 Özcan, Tahsin (1999) "Ömer Hulusi Efendi (Samanîzade)", Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, C.2 s.424, ISBN:975-08-0073-7
1 2 Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.4, say.597/598

Dış bağlantılar

Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.4, say.597/598
Özcan, Tahsin (1999) "Ömer Hulusi Efendi (Samanîzade) ", Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, C.2 s.424, ISBN:975-08-0073-7
Özcan, Tahsin (2007) "Ömer Hulûsi Efendi, Sâmânîzâde", DİA, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c.XXXIV, İstanbul:Türkiye Diyanet Vakfı s.72-73.

Önce gelen: Mustafa Aşir Efendi	Osmanlı Şeyhülislamı 1800 - 1803	Sonra gelen: Salihzade Ahmet Esat Efendi

Önce gelen: Şerifzade Mehmet Ataullah Efendi	Osmanlı Şeyhülislamı 1807	Sonra gelen: Şerifzade Mehmet Ataullah Efendi

Önce gelen: Dürrizade Seyit Abdullah Efendi	Osmanlı Şeyhülislamı 1810 - 1812	Sonra gelen: Dürrizade Seyit Abdullah Efendi

Osmanlı şeyhülislamları

15. yüzyıl	Molla Şemsüddin-i Fenari Molla Fahrettin Acemi Molla Hüsrev Molla Gürâni Molla Abdülkerim Alaeddin Çelebi Efdalzade Hamideddin

16. yüzyıl	Zenbilli Ali Efendi Kemalpaşazade Ahmet Şemsettin Efendi (İbn-i Kemal) Sadullah Sadi Efendi Çivizade Muhiddin Mehmed Efendi Abdülkadir Hamidî Çelebi Fenarîzade Muhyiddin Çelebi Ebussuud Efendi Çivizade Damadı Hamid Efendi Kadızade Ahmed Şemseddin Efendi Malûlzade Mehmed Efendi Çivizade Hacı Mehmed Efendi Abdülkadir Şeyhî Efendi Bostanzade Mehmed Efendi Bayramzade Zekeriya Efendi Hoca Sadeddin Efendi Cafer Mustafa Sunullah Efendi

17. yüzyıl	Hocazade Mehmed Efendi Ebülmeyamin Mustafa Efendi Hocazade Esad Efendi Zekeriyazade Yahya Efendi Ahizade Hüseyin Efendi Ebusaid Mehmed Efendi Muid Ahmet Efendi Hacı Abdürrahim Efendi Bahai Mehmet Efendi Karaçelebizade Abdülaziz Efendi Hüsamzade Abdurrahman Efendi Memikzade Mustafa Efendi Hocazade Mesud Efendi Hanefi Mehmet Efendi Balizade Mustafa Efendi Bolevi Mustafa Efendi Esiri Mehmet Efendi Sunizade Seyit Mehmet Emin Efendi Minkarizade Yahya Efendi Çatalcalı Ali Efendi Ankaravi Mehmet Emin Efendi Debbağzade Mehmet Efendi Hacı Feyzullah Efendi Ebusaitzade Feyzullah Feyzi Efendi Sadık Mehmet Efendi İmam Mehmet Efendi

18. yüzyıl	Paşmakçızade Ali Efendi Yekçeşm Hüseyin Efendi Sadık Mehmet Efendi Ebezade Abdullah Efendi Mehmed Ataullah Efendi İmam Mahmud Efendi Mirza Mustafa Efendi Menteşzade Abdürrahman Efendi Ebu İshak İsmail Naim Efendi Yenişehirli Abdullah Efendi Mirzazade Şeyh Mehmed Efendi Paşmakçızade Abdullah Efendi Damatzade Ebulhayr Ahmet Efendi Ebuishakzade İshak Efendi Dürri Mehmed Efendi Feyzullahzade Mustafa Efendi Pirizade Mehmed Sahib Efendi Hayatizade Mehmet Emin Efendi Seyit Mehmet Zeynelabidin Efendi Ebuishakzade Mehmed Esad Efendi Mehmed Said Efendi Seyyid Murtaza Efendi Abdullah Vassaf Efendi Damatzade Feyzullah Efendi Dürrizade Mustafa Efendi Mehmed Salih Efendi Çelebizade İsmail Asım Efendi Veliyyüddin Efendi Ebubekirzade Ahmed Efendi Pirizade Osman Sahib Efendi Mirzazade Seyit Mehmet Sait Efendi Şerifzade Seyit Mehmet Şerif Efendi Dürrizade Mustafa Efendi İvazpaşazade İbrahim Bey Efendi Salihzade Mehmet Emin Efendi Vassafzade Mehmet Esat Efendi Mehmet Şerif Efendi Seyit İbrahim Efendi Dürrizade Seyit Mehmet Ataullah Efendi İvazpaşazade İbrahim Bey Efendi Arapzade Ahmet Ataullah Efendi Dürrizade Seyit Mehmet Arif Efendi Müftizade Ahmet Efendi Mekki Mehmet Efendi Seyit Mehmet Kamil Efendi Hamitzade Mustafa Efendi Seyit Yahya Tevfik Efendi Mustafa Aşir Efendi

19. yüzyıl	Sâmânizade Ömer Hulusi Efendi Salihzade Ahmed Esad Efendi Şerifzade Mehmed Ataullah Efendi Arapzade Mehmed Arif Efendi Dürrizade Abdullah Efendi Mehmed Zeynelabidin Efendi Mekkizade Mustafa Asım Efendi Çerkez Halil Efendi Yasincizade Abdülvehhab Efendi Ahmed Reşid Efendi Kadızade Mehmed Tahir Efendi Ahmed Arif Hikmet Bey Efendi Meşrepzade Mehmed Arif Efendi Mehmed Sadeddin Efendi Atıfzade Hüsameddin Efendi Mehmed Refik Efendi Hasan Fehmi Efendi Ahmed Muhtar Molla Bey Efendi Turşucuzade Ahmed Muhtar Efendi Hasan Hayrullah Efendi Hasan Fehmi Efendi Hasan Hayrullah Efendi Kara Halil Efendi Uryanizade Ahmed Esad Efendi Bodrumlu Ömer Lütfi Efendi Cemaleddin Efendi

20. yüzyıl	Mehmed Ziyâeddin Efendi Mehmed Sahib Efendi Çelebizade Hüseyin Hüsnü Efendi Musa Kazım Efendi Abdurrahman Nesib Efendi Mehmed Esad Efendi Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi Ömer Hulusi Efendi Haydarizade İbrahim Efendi Mustafa Sabri Efendi Dürrizade Abdullah Beyefendi Medeni Mehmed Nuri Efendi

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/8/2013. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.