Selçuk Mülayim
Selçuk Mülayim (d. 1946, Denizli) Türk sanat tarihçisi, akademisyen ve yazar. Marmara Üniversitesi Sanat Tarihi bölüm başkanlığı görevinden 2015 yılında ayrılmıştır. Mimar Sinan üzerine yaptığı araştırmalarla, yazdığı makale ve kitaplarıyla tanınır. Kimileri tarafından Mimar Sinan uzmanı olarak nitelendirilir. Bunun yanı sıra; sanat tarihi, Türk sanatı, İslam sanatı ve Selçuklu sanatı üzerine yazılmış birçok eseri bulunmaktadır.
Eğitim Hayatı
1970 yılında British Museum'da araştırma yapmak için Londra'ya gitmiştir. 1972 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Klasik Arkeoloji bölümünden mezun olmuştur.
Katıldığı Kazılar
- Çayönü Kazısı (1968) - Prof. Dr. Robert J. Braidwood
- Perge Kazısı (1969) - Prof. Dr. Arif M. Mansel
- Selge Kazısı (1969) - Prof. Dr. A Mathatschesck
Akademik hayatı
1977 yılında Erzurum Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi bölümünde asistanlık yapmaya başlamıştır. Hemen ardından 1978 yılında doktorasını aldı. 1979-1983 yılları arasında Ankara Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi bölümünde yardımcı doçentlik görevini üstlendi. 1983 yılında Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi'ne transfer oldu. 1984 yılında doçentliğe ve 1991 yılında ise kadrolu profesörlüğe yükseldi. 2002 yılında Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi'ne geçiş yaptı. Ardından 2003 yılında Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nda kurul üyeliği görevini yerine getirdi. 2004 yılında Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi senato temsilcisi oldu. Marmara Üniversitesi'nde görevini sürdürürken Güzel Sanatlar Enstitüsü'nde dersler verdi ve Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü'nde Türk sanatı üzerine çalışmalar yaptı. Akabinde Fen-Edebiyat Fakültesi dekan yardımcılığını ve senatörlüğünü yaptı. Son olarak Sanat Tarihi bölüm başkanlığı görevine geldi ve halen bu göreve devam etmektedir.[1]
Yayınları
Selçuk Mülayim; sanat, sanat tarihi ve yöntembilimi hakkında öğretici; Türk, İslam ve Selçuklu sanatı hakkında kaynak niteliği taşıyabilecek birçok eser yayınlamıştır.
Kitapları
- Geometrik Süslemeler, Selçuklu Çağı, (Ankara, 1982)
- Sanat Tarihi Metodu, (Istanbul, 1994)
- Sinan ve Çağı, (Istanbul, 1989)
- Sanata Giriş, (Istanbul, 1989)
- Sanat ve Toplum, (Ankara, 1981)
- Cumhuriyet’in Kültür ve Sanat Kronolojisi, (Istanbul, 1988)
- Yüzyılın Kültür ve Sanat Kronolojisi, (Istanbul, 1999)
- Değişimin Tanıkları, Ortaçağ Türk Sanatında Süsleme ve İkonografi, (Istanbul, 1999)
- Ters Lale, Osmanlı Mimarisinde Sinan Çağı ve Süleymaniye, (Istanbul, 2001)
- Aklın İzleri, Bilim Olarak Sanat Tarihi, (Istanbul, 2006)
- Araştırmacıya Notlar, (Istanbul, 2008)
- İslam Sanatı, (Istanbul, 2010)
- Sinan bin Abdülmennan, (Istanbul, 2010)
Makaleleri
- “Türk Sosyal Anropolojisinin Gelişmesi”, İşletme Dergisi, Vol.2, No.4, translation from P.J. Magnarella and O. Türkdoğan, (Erzurum: Atatürk University İşletme Fakültesi Press, 1977), pp. 277–302.
- “Divriği Külliyesinde Teknik ve Güzellik”, Bilim ve Teknik, No.130, (September 1978), pp. 1–4.
- “Mumyalar”, Bilim ve Teknik, No.153, (August 1980), pp. 18–23.
- “Bir Tablonun Çözümlenmesinde Görme Tabakaları”, Oluşum, No.44/86, (Ankara, June 1981), pp. 3–7.
- In Türk Ansiklopedisi (Ankara 1981): “Tapınak”, Vol. XXX, Fas.245, pp. 423–25;“Terra Cotta”, Vol. XXX, Fas.248, p. 127;“Telkâri”, C. XXX, Fas.248, pp. 70–71;“Tablet”, C. XXX, Fas.244, p. 325.
- “Trabzon Ayasofyası’nın Tarihlenmesinde Bir Geometrik Kompozisyonun Kronolojik Değeri”, Sanat Tarihi Yıllığı, No. IX-X, (Istanbul University, Faculty of Letters, the Institute of Art History Press, 1981).
- “Konya Karatay Medresesi’nin Ana Kubbe Geometrik Bezemesi”, Sanat Tarihi Yıllığı, No. IX, (Istanbul University, Faculty of Letters, the Institute of Art History Press, 1982), pp. 111–132.
- “Resimde Konunun Seçimi”, Oluşum, No. 51/93, (Ankara, January 1982), pp. 5–12.
- “Resimde Grafik Düzen”, Oluşum, No. 56/98, (Ankara June 1982), pp. 12–14.
- “Geometrik Kompozisyonların Çözümlenmesinde Bir Yaklaşım”, Arkeoloji-Sanat Tarihi Dergisi, I, (Izmir: Ege University, Faculty of Letter Press, 1982), pp. 51–69.
- “Selçuklu Süslemeciliğinde Tematik Sınıflama”, DTCF Atatürk’ün 100. Doğum Yılına Armağan Dergisi, (Ankara, 1982), pp. 495–508.
- “Meksikalı Dört Büyükler”, Yarın, No.25, (Ankara, September 1983), pp. 222–223.
- “İlkel Sanatın Yapısı”, Nitelik, No.5, (Ankara, 1983), pp. 168–174.
- “Ortaçağ Anadolu Süslemeciliğinde Geometrik Kompozisyonlar”, Boyut, No.2/10, (Ankara, February 1983), pp. 4–5.
- “Sanat Eserinin Tarif Edilebilmesi Üzerine”, Nitelik, 2. series, No.1, (Ankara, 1983), pp. 52–57.
- “Tarih Süsleme Sanatında Arabesk Problemi”, Arkeoloji-Sanat Tarihi Dergisi, II. (Izmir: Ege University Faculty of Letters Press, 1983), pp. 62–85.
- “Kök Boyalar Üzerine Birkaç Not”, Türk Dünyası Araştırmaları, Special issue on Turkish Carpet, No.32, (October 1984), pp. 134–36.
- “Anadolu’da Hayvan Üslubunun Bir Örneği”, Folklor ve Etnografya Araştırmaları, 6, (Istanbul, 1984), pp. 325–340.
- “Konya Mevlana Türbesi’nin Restorasyonu ile İlgili H.1109 (1698) Tarihli Üç Belge”, Arkeoloji-Sanat Tarihi Dergisi, No. III, (Izmir: Ege University Faculty of Letter Press, 1984), pp. 115–122 (with Y. Oğuzoğlu).
- “Islam Sanatlarının Estetiğine Yeni Bir Yaklaşım”, Türk Edebiyatı, No.118, (Istanbul, August 1984), pp. 54–55.
- “Plastik Sanatlarda Anlatım Biçimleri ve Üslup”, Arkeoloji-Sanat Tarihi Dergisi, No. III, (Izmir: Ege University Faculty of Letters Press, 1984), pp. 97–114.
- “Selçuklu Palmet Motiflerinin Tipolojisi”, Anadolu, No. XX, (Ankara: Ankara University Faculty of Letters Press, 1984), pp. 141–159.
- “Fakülte Ölçeğinde Sanat Eğitimi”, Sanat Çevresi, 68, Istanbul, June 1984), pp. 18–25.
- “Paris-İstanbul Köprüsü”, Oluşum, No. 90/91, (Ankara, April/May 1985), pp. 13–22.
- “Bahattin Odabaşı’nın Sanatı”, Ankara Sanat, No.229, (Ankara, May 1985), p. 12.
- “2000 Yılının Eşiğinde Türk Plastik Sanatları”, Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı, (1986), pp. 415–423.
- “Eleştiri Ahlakı”, Artist, No.1, (Ankara, February 1986), pp. 28–29.
- “Halk Sanatlarında Plastik İfadenin Kaynakları”, Halk Kültürü, 1985, 3 / 4, (Istanbul, 1987), pp. 157–184.
- “Sinan ve Çağı”, I. Kayseri Kültür ve Sanat Haftası Konuşmaları ve Tebliğleri, No. 3, (Kayseri, 1987), pp. 141–43.
- “İslam Sanatında Biçim Meselesinin Kaynağı”, Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı, No.6, (Ankara, 1987), pp. 273–280.
- “Yivli Minare ve Geleneği”, Antalya 2. Selçuklu Eserleri Semineri (26-27 December 1987), (Antalya, 1988), pp. 11–29.
- “Sinan Çağını Tanımak”, Gösteri, 400. Anma Yılında Mimar Sinan Eki, (Istanbul, March 1988), pp. 13–15.
- “Büyük Selçuklu Sanatı”, Büyük İslam Tarihi, Doğuştan Günümüze, Vol.7, (Istanbul, 1988), pp. 215–229.
- “Türk Sanatının Erken Devri”, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, Vol.1, No.3, (Istanbul, September 1988), pp. 45–48.
- “Kültür ve Sanatta Fatih Devri”, İstanbul Armağanı 1. Fetih ve Fatih, No.17, (Istanbul, 1995), pp. 137–142/ pp. 273–282.
- “Türk Sanatının Erken Devri”, Sanat Tarihi Araştırmaları, Vol. II, No.5, (Istanbul, August 1989), pp. 17–21.
- “Anadolu Selçuklu Sanatı”, Büyük İslam Tarihi, Vol.8, (Istanbul, 1989), pp. 383–406.
- “Selçuklu Sanatında İnsan Figürünün İkonografik Kaynağı”, Antalya 3. Selçuklu Semineri Bildiriler, (Antalya 1989), pp. 91–103.
- “Türk Sanatı Araştırmacılığında Köprülü Metodu’nun Yeri ve Önemi”, Vakıflar Dergisi, No. XXI, (Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü, 1990), pp. 325–334.
- “Van Ulucamii Süsleme Özellikleri”, Erdem, Vol.6, No.16, (Ankara, 1992), pp. 231–234.
- “Sanat Tarihinin Attilası, Josef Strzygowski”, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, No.8, (Istanbul, August 1990), pp. 65–69.
- “Wasa Nasıl Kurtarıldı?”, Mavi Dünya, No.1, (Istanbul, September 1991), pp. 32–37.
- “Anadolu Türk Sanatında XIV. Yüzyıl”, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, No.10, (Istanbul, December 1991), pp. 2–14.
- “Ulusal Kimlik Bağlamında Selçuklu Sanatı”, III. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri (20-22 May 1993), No.121/11, (Konya: Selçuk University Press, 1994), pp. 11–16.
- “20. Yüzyıl Başlarında İki Sanat Tarihi Kitabı”, Türkiye’de Sanat, No.12, (Istanbul, January-February 1994), pp. 56–59.
- “Çağdaş Türk Resmini Temellendirme Sorunu”, Türkiye’de Sanat, No.16, (Istanbul, November-December 1994), pp. 46–49.
- “Çözüm ve Tarihleme Sorunları ile Bir Geometrik Kompozisyon”, IV. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, (Konya, April 1994), pp. 43–46.
- “Kuzeyde Geyik Kültü ve Hayvan Üslubunun Doğuşu”, Sanat Tarihi Dergisi, VII, (Izmir: Ege University Faculty of Letters Press, 1994), pp. 163–184.
- “Tanımsız Figürlerin İkonografisi”, Türk Soylu Halkların Halı Kilim ve Cicim Sanatı Uluslararası Bilgi Şöleni Bildiriler (27-31 May 1996), (Ankara, 1998), pp. 219–228.
- “Hoşgörünün Sanata Yansıması”, Barış Kültürü İçin Toplumsal Hoşgörü ve Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü Forumu Bildiriler, (Istanbul, November 1996), pp. 48–52.
- “Selçuklu Sikkelerinde Yazı Dışı Unsurlar”, IV. Selçuklu Semineri (8-9 December 1995), (Antalya, 1998), pp. 12–15.
- “Konya Taş Eserler Müzesi’ndeki 883 ve 884 Envanter Numaralı Melek Figürleri”, IV. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri, Bildiriler, (Konya: Seljuk Research Center, May 2000), pp. 83–101.
- “Kültürel Paradoks Tünelinde Orta Kuşak Tıkanıklığı”, Karizma, No.1, (Istanbul, January-Februay, March 2000), pp. 83–77.
- “1923’ün Kronolojisinde Sanat Kültürü”, Türkiye’de Sanat, No.34, (Istanbul, May-August 1998), pp. 18–25.
- “19. Yüzyıl Osmanlı Sanat Kültürü”, Uluslararası Dördüncü Türk Kültürü Kongresi Bildiriler (4-7 November 1997), (Ankara, 2000), pp. 113–116.
- “Kemerler Senfonisi”, Sanatsal Mozaik, No.5, (January 1996), pp. 24–27.
- “Hoşgörünün Sanata Yansıması”, Barış Kültürü İçin Toplumsal Hoşgörü ve Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü Forumu Bildiriler, (Istanbul, November 1996), pp. 48–52.
- “Figür Evreninde 14. Yüzyıl”, I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi Bildiriler II, (Konya, 2001), pp. 111–116.
- “Sanat Tarihinde Sınıflandırma ve Tipoloji”, Dr. Mehmet Önder’e Armağan, (Ankara: Turkish Ministry of Culture and Tourism 1996), pp. 149–161.
- “Osmanlı Mimarisinde Çininin Konumu”, Prof. Dr. Şerare Yetkin Anısına, (Istanbul, 1996), pp. 103–108.
- “1923’ün Kronolojisinde Sanat Kültürü”, Türkiye’de Sanat, No.34, (Istanbul, May-August 1998), pp. 18–25.
- “Osmanlı Süsleme Sanatı Araştırmaları”, Uluslararası Kuruluşunun 700. Yıldönümünde Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi Bildiriler (7-9 April 1999), (Konya, 2000), pp. 267–270.
- “Sultan Reşad’ın Rumeli Seyahati”, Balkanlar’da Kültürel Etkileşim ve Türk Mimarisi Uluslararası Sempozyumu Bildiriler (17-19 May 2000, Şumnu, Bulgaristan), Vol.1, (Ankara, 2001), pp. 477–494.
- “XV. ve XVI. Asırlarda Osmanlı Mimarisi XV ve XVI. Asırları Türk Yapan Değerler”, İslami İlimler Araştırma Vakfı, (Istanbul, 1997), pp. 445–455.
- “Klasik Heykelde Ölçülendirme”, Arkitekt, No.2002/5, (November-December 2002), pp. 71–75.
- “İllegal Arkeolojinin Bir Vurgunu: Veğirmenlik Venüsü”, Arkitekt, No.2003/2, (March-April 2003), pp. 68–71.
- “Resimsiz Sanat”, Arkitekt, No. 2004/1, (January-February 2004), pp. 56–59.
- “Nakkaşların Ustası Mani”, Sanat ve İnanç, 2, (Istanbul: Mimar Sinan University, 2004), pp. 141–147.
- “Kırşehir Âşık Paşa Türbesi, Bir Cephe Tasarımı Üzerine Notlar”, Sanat Dünyamız, No.92, (2004), pp. 185–193.
- “Onuncu Yılda Kültür ve Sanat Ortamı”, V. Türk Kültürü Kongresi (17-21 December 2002), Vol. XII, Plastic Art, (Ankara 2002), pp. 1–12.
- “Birinci Türk Tarih Kongresi’nde Halil Edhem Bey’in Bildirisi”, Orta Asya’dan Anadolu’ya Türk Sanatı ve Kültürü, Prof Dr. Nejat Diyarbekirli’ye Armağan, (Ankara: 2006), pp. 555–562.