Singku Seli Tutung

Singku Seli Tutung, (Šiñko Šäli Tutuñ) 10. yüzyılın birinci yarısında yaşadığı tahmin edilen Beşbalıklı ünlü Uygur bilgini ve edebiyatçısıdır. James Hamilton, Uygur yazım sistemine dayanarak, çeşitli kanıtlarla çevirmenin adını Şingko Şeli Tutung şeklinde okur^[1]. Ana adı Šiñko olan çevirmenin, Šäli Tutuñ kendisinine verilen iki ünvandır.

Bilinen Eserleri

• Singku Seli Tutung^[2][3] tarafından Çince'den Uygurca'ya çevrilmiş olan "Altun Yaruk" ("التون altun" "altın."^[4] ve "يرقلق yarukluk" "nur, ışık, aydınlık; rahatlık."^[5] anlamındadır.) (Altın lşık) isimli eser, "Şehzade ile Aç Pars Hikayesi" ile yer yer lirik bir eda taşıyan ve ağıtları andıran şiirleri içerir. Eseri, ünlü Rus Türkologu E. Sergey Malov, Çin'in Gansu bölgesinde, Su-cou şehri yakınındaki Wun-fi-gu adlı küçük bir köyün yakınlarında, Budistlere ait bir tapınakta bulmuştur.
• "Hsüan-tsang Biyografisi" adı ile tanınmış, Burkancı Uygur edebiyatında önemli bir yeri olan eser, Hsüan-tsang (Çince: 玄奘, Xuánzàng; Wade-Giles: Hsüan-tsang) adlı Çinli bir Budist rahibinin 630 - 645 yılları arasında Türkistan üzerinden Hindistan'a yaptığı seyahati anlatan bir seyahatname ve kendi öz geçmişidir. Hsüan-tsang'ın öğrencileri tarafından Çince olarak yazılan eser, Singku Seli Tutung tarafından tahminen 10. yüzyılın birinci yarısında Uygurca'ya çevrilmiştir. Eser 7. asırdaki Türk ülkeleri hakkında gözlemleri içerir.

Ayrıca bakınız

• Altun Yaruk
• Beşbalık
• Yarğol harabeleri

Kaynakça

1. Mehmet Ölmez, Altun Yaruk: III. kitap (Band 1 von Türk dilleri araştırmaları dizisi) Beytepe, 1991 ISBN 975-7444-00-6, ISBN 978-975-7444-00-8
2. Şinasi Tekin, Uygur bilgini Singku Seli Tutung’un bilinmeyen yeni bir çevirisi üzerine, Türk dili araştırmaları yıllığı-Belleten 1965, sayfa 66, 29-33.
3. Ceval Kaya, Uygurca Altun yaruk: giriş, metin ve dizin, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 1994. ISBN 975-16-0677-2, ISBN 978-975-16-0677-8.
4. TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanında altun
5. TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanında yaruk