Şiir

Şiir, düz kelime anlamına ek olmak üzere ya da yerine anlamlar oluşturmak için dilin ses estetiği veya ses sembolizmi ve ölçü gibi estetik ve ritmik özelliklerini kullanan bir edebiyat türüdür.^{[1][1][2][2][3][3]}

Şiir, Sümerlerin Gılgamış Destanı’na kadar uzanan köklü bir tarihe sahiptir. İlk şiirler Çincede olduğu gibi halk şarkılarından ya da Sanskritçe Vedalar, Zerdüştlük inancının Gataları ve Homeros’un İlyada ya da Odysseiası gibi destanların yeniden sözlü anlatım ihtiyacından ortaya çıkmıştır. Şiirin tanımlanması için antik dönemdeki çalışmalar, Aristoteles’in Poetikasında olduğu gibi konuşmanın, retorik, drama, şarkı ve komedide kullanımına odaklanmıştır. Daha sonraki çalışmalar, yineleme, mısra biçimi ve kafiye gibi özelliklere yoğunlaşmış ve şiiri tartışmasız olarak bilgilendirici, düz yazı formlarından ayıran estetik konusuna vurgu yapmıştır. Yirminci yüzyılın ortalarından itibaren şiir dile yön veren temel yaratıcı güç olarak daha fazla anılır oldu.

Şiir sözcüklere farklı yorumlar getirmek veya onlardan kaynaklanan duygusal tepkiler yaratmak için biçim ve bir araya getirmeleri kullanır. Asonans, aliterasyon, yansıma ve ritim gibi araçlar müzikal veya arpağ etkisi oluşturmak için bazen kullanılmaktadır. Şiir dilinin anlam belirsizliği, sembolizm, ironi ve diğer stilleri gibi araçları şiiri farklı yorumlamalara uygun hale getirir. Benzer biçimde mecaz, benzetme ve mecaz-ı mürsel^[4] gibi konuşmanın öğeleri daha önce algılanmamış farklı imajlar arasında bir anlam katmanı içeren bir ilişki kurmaktadır. Kafiye ve ritim kurgusu içinde şiirin sözleri arasında da benzer yakınlıklar kurulabilir.

Bazı şiir biçimleri, şairin yazdığı dilin özelliğine bir yanıt ve ait olduğu kültüre ve türe özgüdür. Dante, Goethe, Mickiewicz ve Mevlânâ Celâleddîn-î Rûmî tarafından yazılan şiirleri okumaya alışık okurlar şiirin her zaman kafiye ve ölçü ile yazıldığını düşünebilir ne var ki kimi kutsal metinlerde olduğu gibi ritim ve ses estetiği oluşturmak amaçlayan şiir gelenekleri de vardır. Modern şiirin çoğunluğu şiir geleneğine eleştiri üzerine kuruludur;^[5] bunu yaparken; birçok unsurun yanı sıra, ses estetiği ilkeleriyle oynayıp test etmekte bazen bunu kafiye ve ritimde de yapmaktadır.^[6][7] Günümüzün küreselleşen dünyasında şairler artan oranda farklı kültür ve dillerden biçimleri, tarzları ve teknikleri uyarlamaktadır.

Tanımı

Song Hanedanı döneminden kalma bir Çin şiiri örneği: Cennet Dağı'na dörtlük.

Türkçede karşılığı koşuk, yır, özün gibi sözcükler önerilmişse de hiçbiri yaygınlık kazanamamıştır. Günümüzde koşuk, nazım karşılığı olarak kullanılmaktaysa da nazım ve şiiri birbirine karıştırmamak gerekir. Birincisi yalnızca bir anlatım yoludur. Geçmişte şiirin uyak, ölçü, nazım biçimleri gibi biçimsel özelliklerden ayrı düşünülmemesi sebebiyle şiirle nazım eşanlamlı sayılmışsa da günümüzde bu düşünce aşılmışsa da edebiyat'ın şiirle birlikte başladığı düşüncesinde fikir birliği oluşmuştur.

Yahya Kemal Beyatlı şiiri "Bildiğimiz musikiden farklı bir musiki" olarak tanımlarken, Cahit Sıtkı Tarancı'ya göre şiir "Kelimelerle güzel şekiller kurma sanatıdır" Ahmet Haşim şiiri "Söz ile musiki arasında olan fakat sözden ziyade musikiye yakın olan bir lisan" olarak tanımlar. Necip Fazıl Kısakürek ise şiir için "Mutlak hakikati arama işidir" der.

Şiir türleri

Pastoral şiir Mesnevi şiir Dramatik şiir Didaktik şiir

Lirik şiir Epik şiir Somut şiir Deneysel şiir

Senfonik şiir Satirik şiir Modern şiir

Şiirin şekil unsurları

• Nazım birimi
• Nazım şekli
• Şiirde ölçü
• Uyaklanış
• Uyak çeşitleri

Kaynakça

1. "Poetry". Oxford Dictionaries. Oxford University Press. 2013. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160819190252/http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/poetry?q=poetry. 
2. "Poetry". Merriam-Webster. Merriam-Webster, Inc.. 2013. 21 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160821172017/http://www.merriam-webster.com/dictionary/poetry. 
3. "Poetry". Dictionary.com. Dictionary.com, LLC. 2013. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304234920/http://dictionary.reference.com/browse/poetry?s=t—Based on the Random House Dictionary 
4. Strachan, John R; Terry, Richard, G (2000). Poetry: an introduction. Edinburgh University Press. s. 119. ISBN 978-0-8147-9797-6. 
5. Eliot, TS (1999). "The Function of Criticism". Selected Essays. Faber & Faber. s. 13–34. ISBN 978-0-15-180387-3. 
6. Longenbach, James (1997). Modern Poetry After Modernism. Oxford University Press. s. 9, 103. ISBN 0-19-510178-2. 
7. Schmidt, Michael, ed. (1999). The Harvill Book of Twentieth-Century Poetry in English. Harvill Press. s. xxvii–xxxiii. ISBN 1-86046-735-0.