Sistine Şapeli tavanı

Resimler için Sistine Şapeli tavanı galeri maddesine bakınız.
Sistine Şapeli tavanı
Sanatçı Michelangelo Buonarroti
Yıl 1508-1512
Tür Fresk
Boyutlar 4.093 cm × 1341 cm (1,611 in × 528 in)
Konum Sistine Şapeli, Vatikan Müzesi, Vatikan, Roma

Sistine Şapeli tavanı, İtalyan Michelangelo Buonarroti tarafından 1508-1512 döneminde yapılmış, Yüksek Rönesans resim sanatının bir şaheseridir. Sistine Şapeli 1477-1480 döneminde Papa IV. Sixtus tarafından Vatikan'da yaptırılan bir Papalık Şapeli olup bu şapelin resimlendirilmesi kararı Papa II. Julius tarafından verilmiştir. Bu şapel Papalık tarafından önemli kilise ayinleri ve yeni papa seçimi için kardinallerin toplantısının mevki olarak kullanılmıştır.[1]

Tavanda bulunan resimlendirilmiş elemanlar Şapel'in içinin tümümün dekorasyonu için yapılmış olan genel tasarlamanın içinde önemli bir kimmi oluşturmaktadır. Şapelin tavanında olamayi baska kisimlarinda bulunan tablolar, Katolik Kilisesi'nin doktirinlerinin hepsini açıkça resimlerle göstermekte ve ayın yapan papazların bulunduğu mabet kısım duvarında bulunan yine Michelangelo tarafından hazırlanmış Son Yargı tablosu; Sandro Botticelli, Domenico Ghirlandaio ve Pietro Perugino'yu da ihtiva eden ünlü 15. yüzyıl sonları ressamları tarafından hazırlanan tablolar; ve Rafaello Santi tarafından hazırlanıp dokutulmuş bir seri büyük dokuma duvar halısı bunlar arasında bulunmaktadır..[2][3]

Adem'in Yaratılışı tablosunda hıristiyan tanrısının ve Adem'in ellerinin ayrıntılı görüntüsü

Michelangelo tarafından hazırlanan tavanın dekorasyonunun merkezinde İncil'in tekvin (Yaratılış) kitabından 9 değişik tablo kompozisyonu bulunmaktadır. Bunlar arasında en çok tanınmışı Adem'in Yaratılışı tablosu olup antik kısa beyaz giysiler içinde meleklerle çevrili Hıristiyan Tanrısının sağ elinin ikinci parmağını uzatarak nu olarak yatan Ademin sol elinin ikinci parmağına hemen dokunup onu yaratmasından hemen sonraki pozunu göstermektedir. Bu tavanın diğer ilk bakışta çok karmaşık görülen desen tasarımında birkaç grup giyinmiş ve çıplak çok iyi resmedilmiş insanlar da bulunmaktadır. Bu gruplar içindeki her tek insan figüru diger insan figurlerinden çok değişik şekilde poz verir görülmektedir ve böylece Michelangeleo çok değişik pozda çok değişik insan figürleri resimederek ressamlıktaki gayet üstün yeteneğini göstermiş olmaktadır. Bu çok değişik sayıda değişik insan için pozlar bu eserin hazırlanıp bitirilmesinden sonra gelecek olan insan figürü resmi yapacak olan ressamlara da gayet büyük etkiler yaparak sanki onlara bir örnekler kitabı temin etmiştir.

Tarihçe

Papa II. Julius Rafaello Sanzı portresi

Papa II. Julius papalık dinsel gücünü zorbalıkla kullanan eline siyasi kontrol da geçirmek için ve Papalık Katolik Kilisesi idaresi altında İtalya'yı birleştirip güçlendirmek için çok saldırgan bir politika uygulayan sanki bir "savaşçı papa" idi. Dinsel olmayan dünyavı iktidar gücünü göstermek için sembolik jestler yapmaktan çok hoşlanmakta idi. Örneğin antik Romalıların atlı arabalarla askeri bir zafer kutlamak için zafer takları altında geçişlerini taklit için Roma içinde arabası içinde sanki bir askeri zafer kazanımış gibi gezmeyi adet edinmişti. Papalığın dinsel ve siyasi gücünün bir kaynağı olarak 1506'da Aziz Petrus Bazılıkası'nın yeniden yapılmasına başlayan Papa II. Julius olmuştu. .[4]

Aynı yılda (yani 1506'da) II. Julius 1477-1480 döneminde Vatikan'da yapılmış olan Sistine Şapel'in tavaninin dinsel sahnelerle resimlendirme projesini ortaya çıkardı. Bu şapelin duvarları 20 yıl kadar önce yeniden dekore edilmişti. Üç katlı olarak tasarlana bu duvar dekorasyonunun en alt katı özel olarak sanki kıvırımlı perdeler asılmış gibi boyanmıştı ve şapelin kullanıldığı bazı özel ayin ve toplanti zamanlarinda bu kata Rafaelo Santi tarafından tasarlanıp dokutulmuş özel dokuma duvar halılari asılmakta idi (ve hala da asılmaktadırlar). Orta katta fresk tablolar bulunmakta idi. Bu fresk tablolara sağ taraftan "İsa'nın Hayatı" konularından olmakta ve sol taraftan "Musa'nın Hayatı" konularını kapsamaktaydilar. Bu fresk tabloların çoğunluğu 15. yüzyıl sonlarının çok tanınmış yüksek rönesans stilini geliştiren Botticelli, Ghirlandaio, Perugino, Pinturicchio, Signorelli, Cosimo Rosselli gibi ressamlar tarafindan hazırlanmıştı.[5] En üst üçünceu katında ise pencereler bulunmakta ve bu pencereler aralarında bulunan duvarlar, sapelin tabanindan alttan bakan gözler icin illüzyon yaracak şekilde ikişer ikişer o zamana kadar papalık görevini yapmış olan ilk 32 papanın resimleri donatılmıştı.[6] Matteo d'Amelia'nın hazırlamış olduğu bir muhtıra belgesinde bildirildiğine göre tavan aynen Scrovegni Şapeli gibi özel bir gök mavisine boyanmıştı ve bu mavilik içinde altından bakınca gökyüzünde sarı renkli yıldızlar, belki de takımyıldız'lar, hissi vermek için resmedilmişlerdi. Bu şapel "Papalik Şapel Konseyi" adlı bir elit papalık idare dairesi mensuplarınin muntazam olarak toplanti yaptıkları ve Mass ayını söyledikleri bir mevki olmuştu. Bu konseyin şapelin resimsel dekrerasyonularını bilinçli olarak seyredebilecek ve bunların anlamlarını ciddi olarak yorumluyabilecek kişilerden oluştuğunu bildiği için Papa II. Julius bu şapelin tavanının çok yönlü ve çok kattan oluşan teolojik ve sivil anlamları olan resimler ile süslenmesine karar vermiştir.[7]

O zaman kadar Michealangelo bir heykeltıraş sanatkar olarak isim yapmıştı ve bir ressam olarak bilinmemekteydi. II. Justıne tavanı resimletmek için kendisine sipariş vermek istedigini kendine belitrince bu görevi üzerine almak istmedi. Hem de o sırada II. Julius'in kendi tasarlanan mezarı için kendine verilen heykel siparişlerini tamamlamak için büyük bir uğraşı içinde bulunmakta idi. Fakat II. Julius Sistine Şapeli tavanının resimlandırılmesi için Michealangelo'nun görevi alması üzerinde gayet ısrarlı idi ve Michealangelo papanın isarini reddemeyip siparişi almayı kabul etmek zorunda kaldı.[8] Tam o sırada Fransa ile "1511 Kutsal Ligi"'ne mensup İtalya devletleri arasında savaş çıktı ve bu savaş papanın dikkatini tamamiyle çekti. Bu savaş sırasında Michealangelo bu heykelleri bitirmek üzere gayret sarfetmek için Roma'dan kaçmak zorunda kaldı. Fakat 1508'de Fransızlar Papa II. Julius'in gayretleriyle yenildier ve II. Julius galip olarak Roma'ya geri döndü. Papa hemen Michealangelo'yu Sistine Şapeli tavanına başlamak için haber gönderdi. Hemen 10 Mayıs 1508 de bu projenin başlanıp bitirilmesi için Michelangeleo bir kontrat imzaladı.[9]


Michelangelo'nun gerçekleştirdiği tavan projesi

Sistine Sapeli Tavani "daha once ornegi bulunmayan bir artististik vizyon" [10]

Metot

Resimlendirme için gereken iskelenin nereye konulduğu bu yarım ay şeklindeki kapı üstünde yarımay şeklinde kiriş ("lunnet") üzerinde görülebilir.

Michelangelo tavanı resimlendirmek için kendi tasarımı olan tahtadan bir iskelet kullanmıştır. Bu iskelet şapelin zemininden yukarı doğru kurulmamış; şapelin pencerelerinin üstündeki duvarın içine yapılan özel deliklere yerleştirilmiş olan köşeli dirsekler üzerine konmuş yassı levhalardan oluşturulmuştur. Mancinelli bu şekil iskelet kullanmanın gereken tahta maliyetlerini düşük tutmak için yapıldığını iddia etmektedir.[11] Michelangelo'nun öğrencisi ve onun biyografisini yazan Ascanio Condivi köşeli dirsekler ve merdivenleri destekleyen tahta dilmeden karkasın ve yassı kerestelerden platformların hepsinin, resimleme için çalışmaların başlamasından önce yerlerine yapılıp yerleştirildiklerini ve bunların altına (düşen toz ve kuru sıva parçacıklarını; ıslak sıva parçalarını ve dökülen sıvı boyayı tutmak için) çok hafif ağ gibi, muhtemelen ucuz bezden yapılmış örtüler bağlanıp asıldığını yazmıştır.[12] Bu iskelenin ancak binanın tavanının yarısına yetişecek şekilde olduğu ve resimler etap etap hazırlanıp bitirilip işler ilerledikçe zamanla iskele platformunun da yeri değiştirilmiştir.[11] Bu iskelenin duvara bağlanma bölümleri pencereler üstündeki yarımay şekilli lunetlerin altında boyanmamış delik kısımlar olarak günümüzde bile görünmektedir. Bu kalan delikler daha sonraki restorasyonlarda kurulan iskeleler için yeniden kullanılmıştır.

Daha önceleri Michelangelo'nun tavan resimlerini hazırlayıp boyamasını iskele üzerine yatarak hazırladığı sanılmaktaydı; ama bunun doğru olmadığı anlaşılmıştır. Mıchelangelo resimleri çizip boyamayı iskele üzerinde ayakta durarak başını yukarı çevirerek ve kollarını uzatarak hazırlamıştır. Vasari'ye göre "Bu resimler için çalışma, başını devamlı yukarı kaldırarak yapıldığı için, gayet rahatsız edici şartlar altında yapılmıştır."[8] Bir şair de olan Michelangelo'nun kendisi bu çalışmanın rahatsızlığı hakkında birkaç satırlık bir komik şiir de yazmış ve bu şiiri yazdığı sayfayı küçük bir eskiz ile süslemiştir.

Kullanılan boyama tekniği fresk idi ve bu teknik için boyanın daha kurumamış olan sıvanın üzerine sürülmesi gerekmekteydi. Michelangelo Dominico Ghirlandaio'nun atölyesinde çırak olarak yetişmişti. Ghirlandaio, o zaman, Floransa'nın en çok sayıda fresk eser veren, en usta fresk hazırlayıcısı olarak kabul edilmekte idi. Ghirlandaio Santa Maria Novella kilisesindeki fresk tablolarını tamamlamakta iken ve Sistine Şapelinin alt duvarları üstünde hazırladığı birkaç fresk tabloyu yapmakta iken Michelangelo ona çıraklık yapmıştı.[13] Michelangelo şapel tavanına fresk yapmaya ilk başladığında hazırladığı ilk tablolarının sıvasının (intonaco) küf bağladığı görüldü ve bu hazırlanan sıvanın çok ıslak kalmasına bağlandı. Michelangelo'nun asistanı olan Jacopo l'Indaco sıva hazırlamak için yeni bir formül buldu ve bu formülle hazırlanan sıvanın küf bağlamadığı görüldü. Bundan sonraki fresk resimler için Michelangelo bu yeni formül sıvayı kullandı. Ayrıca bu yeni formüllü sıva diğer İtalyan fresk ressamları için standard sıva oldu ve İtalyan bina yapımcılığında da çok kullanıldı.[12]

Tek bir günde duvara sürülen özel sıvanın ne kadar yer kapladığı bu "ignudo"'nun başının etrafında ve elinde görülebilir.

Michelangelo "fresk" resimlendirme tekniğini kullandığı için, her bir gün o gün boyayabileceği kadar tavan alanı (giornata (günlük) adı verilen alan) üzerine yeni ıslak sıva çalınmakta idi. Her yeni çalışma günü bir önceki çalışma alanının kenarları kazılıp atılmakta ve o günlük alan için yeni ıslak sıva atılmakta idi.[11] Günlük çalışma alanları (giornate) arasındaki kenarlar çok soluk olarak görünebilmekte olduğu için çalışmanın nasıl günbegün gelişip ilerlediği hakkında bilgi sağlanmaktaydı. Alışılan göreneklere uyan fresk ressamları freske başlamadan önce, yapılacak freskin tam aynı ebadında bir büyük kağıdın üzerine istedikleri resmi çok detaylı olarak karakalemle çizerlerdi ve buna "cartoon" denilmekte idi. [nb 1] Bu "cartoon" ıslak sıva üzerine yayılıp karakalem resim ıslak sıva üzerine geçirilirdi. Günümüzde birçok "fresk" eserinde figürlerin kenarlarında "cartoon"'dan geçirilmesini sağlayan bir küçük hançer ucu ile yapılmış ufak delikler görülmektedir. Tavanın hazırlanmasında Michelangelo bu alışılan teknikten ayrıldı. Islak sıvanın (intonaco) ıstenilen günlük alan için iyice duvara atıldığına emin olur olmaz, hemen tablonun çizgi ve boyalarını bu ıslak sıva üzerine geçirmeye başladı. Bu resim çizgilerini çok enerjetik bir tavirla çizdiği zaman bazı sürçmeler olunca bunları hemen boyanin ıslak sıvaya çekilmeden kazıması gerekmekteydi ve tavan tablolarının çok azında bu kazıntılar görülmektedir.[nb 2] Tavandaki bazı tablolarda ise grid çizgileri görülmektedir. Üzerinde grid bulunan müsvedde çizgi resimler günümüzde elimizde bulunmamakla beraber, Michelangelo'nun bu gridleri daha küçük boyutlu müsvedde resimden bu resmi daha büyük boyutta tavana gecirmek için kullandığı sanılmaktadır.

Mıchelangelo genellikle ıslak sıvanın üzerine, içinde çok az boya ve çok solvent bulunan büyük fırça darbeleri ile hiç fırça izi bırakmayan ("wash") tekniğini kullanarak, tablonun genişçe alanlarını renklendirme tekniğini ("wash") kullanmıştır. Bundan sonra sıva biraz kurumaya başlayınca önceden boyanmış olduğu geniş alanlara geri giderek kullandığı daha küçük doğrusal fırça darbeleri ile belirli fırça izleri bırakan ve gölgeleri ve detayları iyice belirten bir şekilde boyalamayı tamamlamıştır. Resimde özel dokulu karakterli yüzeyler için (örneğin sakallı yüzler veya damarlı tahtalar için) daha genişçe, kılları nispeten çok az sayıda olan ve çokça aralıklı olan (hatta bir tarak gibi aralıklı olan) fırçalar kullanmıştır. Mıchelangelo bir resim ustası olarak o zaman en iyi resim atolyelerinde kullanılan en iyi en uygun metotları ve o zamanda geliştirilen en yeni metotları kullanmıştır. Bunun için ustası olan Ghirlandaio'nun çok titiz ve dikkatli boyama yapan bir ressam olma ününü aşar bir şekilde çok değişik şekilli fırça darbelerini çok derin ustalık yeteneklerini kullanarak ustasının ününü çoktan geçtiği ifade edilmiştir. [nb 3]

Tavan resimlendirme için çalışma binada bulunan ana sunaktan en uzak mevkide başlamıştır. Böylece tavandaki hikâyen tarihne göre çalışma en geç olananından başlayıp ana sunak üstüne doğru geçmiş ve en son Yaratılış Efsanesi sahneleri resmedilip boyanmıştır.[10] Çalışmada boyanan ilk üç sahne, paygamber Nuh konulu hikâyeler, daha sonra bitirilen panolardan daha çok sayıda küçük mikyaşlı figürleri ihtiva etmektedir. Buna bir neden ele alınan konunun içeriği olmakla beraber perspektif sağlamak için tavanın kenarında bulunan bütün figürlerin (peygamberler ve "İgnudi"'lerde dahil olmak üzere) tavanın ortasında bulan figürlere kıyasla küçük çizilmesidir.[14] Çalışma ilerleyip tavan ortasına yaklaştıkça figürlerin mikyası büyümüştür ve Michelangelo'nun daha cesaretlenip, resimetme stili gittikçe daha geniş alanları boyamaya doğru gelişmiş ve son hikâye sahnesi olan Yaratılış Efsanesi sahnesi tek bir günde resimlenip boyanmıştır.[15]

"Işığın Karanlıktan Ayrılaması" konulu bu resim tek bir günde boyanmıştır.

Çok parlak renkler kullanılması ve her cismi ve figürün dış hatlarının gayet temizce ve açık şekilde ifade edilmesi bu cisim ve figürlerin şapel zemininden çok kolayca görülebilip izlenmesine neden olmaktadır. Tavanın seminden çok yükseklikte olmasına rağmen Ademin Yaratılması tablosunun oaranları öyle çizilmiştir ki bu tablonun altında zeminde ayakta duran bir tabloyu kişide "parmağını kaldırırsa sanki tanrı ile Adem'in çok yakalsık paramakları arasına kendi parmağını koyabileceği hısını doğurmaktadır". Vasarı bu tavan resimlerinin "bitirilmemiş" olduğunu iddia etmektedir. Tavan resimlerinin açılış töreninde, o zamana kadar alışlagelemei olan fresk tamamlama görenek kurallarına göre, tavandaki fresklerin sarı alanları altın yaldız ve parlak köyü mavi alanları lapış lazuli kıymeteli mücevherleri ile süslenmemişti. Böylece şapelin alt duvaralarında bulunan ve bu göreenek kuralalrain göre altın ve mücevher ile süslü freskler ile bu süsleri bulunmayan tavan resimleri birbirine zıtlık göstermekteydi. Fakat bu yaldızlama ve mücevherle donatma hiçbir zaman yapılmamıştır. Buna neden kısmen Michelangelo'nun tekrar iskele kurup tekrar tavan tepesine çıkmaktan sakınması kısmen de kendi ressamlık yargısına göre kendi yargılaraiangore yaptığı resim ve boyamasının karakterleri çok parlak ve dikkat çeken yaldız ve mavi lapış lazuli bezeleri tarafından değiştirleceğini bu değerli maden ve taşların bulunduğu alanların daha fazla seyirci dikkatini çekmak istemesi nedeniyledir.[8]

Ama gerçekte, bazı alanlar yaldızlanmıştı. Bunlar "İgnudi" figürleri ile Peygamber ve Sibylla figürleri arasında bulunan sütunlar üzerindeki şiltlerdi. Bu şiltlerin yaldızlanamsina neden Michelangelo'nun orijinal planında bulunan bu şiltlerin benzetildiği gerçek gösteri için hyapılan şiltlerde yaldızlama gerçekten bulunmakta idi. Bu tip gerçek şiltler günümüze kadar kalmışlardır ve bu şiltler aynı Michealangleo'nun resmetiği yerlerde gerçek yaldızlama bulunduğu görülmektedir.

Bu seksiyon referensları.[8][11][12][16]

İçerik

Tavan resimlerinin gizli ve kapalı konusu Hıristiyan doktrininin esası olan insanlığa tanrı tarafından sunulmuş olan ama sadece İsa vasıtasıyla gerçekleştirebilecek "cehennemden kurtarma" konusudur. Bunun görülebilen mecazi olarak ifadesi İnsanlığın Hristiyan tanrısı ile bir "Antlaşması" olduğudur. İsrailoğulları'nın Peygamber Musa aracılığı ile "Eski Antlaşma" ve İsa aracılığı ile yaptıları "Yeni Antlaşma" Şapel'deki duvarlarda yapılan tablolarda zaten resimlendirilmişlerdi.[2]

Adem ve Havva'nın yasaklanmış elmayı Şeytandan alıp yemeleri. Cennet Bahçesinden atılışları . Yani insanlığın cennetten düşmesi.

Tavanın resimlerini dezaynının ana öğeleri Yaratılış Kitabı içeriğinden 9 sahne olmakta ve bu sahneler daha küçük her biri dört çıplak genç ("ignudi") tarafından desteklenen ve çerçevelenen 5 diğer kucuk sahne ile desteklenmektedir. Bu sahnelerin her iki tarafında İsa'nın doğacağının kahanetini yapmış olduğu kabul edilen 12 erkek ve kadın figürleri bulunmaktadır. Şapel'in pencerelerinin üstünde bulunan yarımay şeklindeki ("lunetler") içinde İsa'nın cedlerinin listesini veren tabletler ve bu tabletleri destekleyen çeşitli figür vardır. Bu pencerelerin yarımay şeklideki "lunet"lerinin üstünde bulunan üçgenimsi ("spandrel") alanlarinda ise diğer 8 figür grubu vardır; ama günümüzde bile bu gruplarda bulunan figürlerin belirlenmiş İncil kişileri olup olmadıkları bilinmemektedir, Bu plan binanın köşesinde bulunan ve üzerlerinde bir dramatik bir İncil hikâyesi resmedilmiş dört büyük pandantif bulunmakla tamamlanmaktadır.[14]

Bir pencerelerin üstündeki yarımay şeklindeki bir "lunet" üstünde bulunan üçgenimsi ("spandrel") alanı

Tavandaki resimlein anlatım elemanları Hristiyan tanrısını dünyayı bir mükemel yaratılış olarak yapıp insanlığı bu mükememl yere koyduğunu; insanlığın ilk gunahi isleyip yüzkarası olup tanrının gözünden düştüğünü ve ölümlülükle cezalandırılıp tanrıdan ayrıldığıdır. Bundan sonra bile İnsanlık günahlara kapılıp tanrıya karşı olan yüzkaralığını artırıp onun gözünden düşmesi çoğalmış ve tanrı onları Büyük Sel ile cezalandırmıştır. Peygamber İbrahim'den Peygamber Yusuf'a kadar gelen İsa'nın cedleri yoluyla, tanrı, insanlığın "cehennemden kurtuluşunu sağlayacak" Peygamber İsa'yı insanlığa göndermiştir. Bu "Kurtarıcı"'nın geleceği İsrailoğullarının paygamberleri ve klasik Yunan ve Romalıların Sibylla'ları tarafından önceden kahin olunmuştur. Tavan resımlerinin çeşitli ögeleri Hıristiyan doktrinin hikâyesinin bazi elemanları ile bağlanamamiştir.[14] Geleneksel olarak, İncil'in Eski Ahit kitabında geçen ve Tanrı'nın Sina dağında İsrael ile yapmış olduğu antlaşmanın yerini Yeni Ahit antlaşması almıştır. Ama Eski Ahit içinde bulunan olaylar ve karakterlerin çoğu senbolik olarak İsa'nın hayatındaki olaylara; Hıristiyan doktirini içinde bulunan önemli öğelere veya Hırıistiyanlar için gerekli olduğu kabul edilen cesitli ayinlere (örneğin "Vaftiz" veya Efkaristiya ayinleri) bağlıdır. Örneğin Eski Ahit'te denizde atılıp bir büyük balık tarafından yutulup hayatı kurtarilan Yunus (peygamber) bir büyük balıkla ilgisi için tanındığından Hıristiyanlar tarafından İsa'nın ölümü ve tekrar dirilmesi inancına bağlanmıştır.[3]

Peygamber Danyal

Tavandaki resimlerdeki senbolizminin çoğunluğu Katolik kilisesinin 15. yüzyıldaki resmi doktrinlerini yansınmakla beraber, tavan resimlerinin bazılarının içerikleri özellikle Rönesans çağındaki alimlerin çok ilgilendikleri Hıristiyan teolojisi ile Rönesans Hümanizması felsefesinin birbiryle bağdaştırilmasi uğraşlarına da atıf yapmaktadır.[17] İtalya'da 15. yüzyılda ve özellikle Floransa'da Antik Klasik çağlarda yazılmış edebiyat ve felsefe eserlerine, özellikle Platon, Sokrates ve diğer antik klasik yazarların eserlerine karşı büyük bir heves ve ilgi bulunmaktaydı. Michelangelo gençliğinde Floransa'da Medici ailesinin kurmuş olduğu Hümanist akademide epeyce zamanını sarfetmişti. Donatello'nın Hümanist düşüncenin ilhami ile hazırlamis olduğu Davud bronz heykeli ile çok ilgilenmiş ve bu heykelden büyük şahsi ilham alarak kendisi mermerden büyük bir Davud heykeli yontmuş ve bu heykeli Floransa şehir devletinin idare konseyi binası olan Palazzo Vechio sarayı önündeki alana dikilmişti.[18] O zamsnki Hümanizm felsefe görüşüne göre insanlar diğer insanlarla görüştükçe diğer insanlara, sosyal yetkiliklere ve tanrıya doğrudan doğruya şahsen karşılık ve tepki göstermektedirler ve bunun için araya aracıların, özellikle Kilise yetkililerinin, girmesi gerekmemektedir.[19] Bu fikirler Katolik Kilisesi yetkilerinin ve ilerigelenlerinin kabul edebileceği fikirler değildi. Katolik Kilisenin düşüncelerine göre insanlık esastan günahkardir ve bu nedenle hatalı olup bu hatalarından ayrılıp kendini ve ruhunu kurtatabilmesi için mutlaka Katolik kilisesinin yolgöstermesi gerekmektedir. Buna karşılık Hümanizm insanslıgin devamlı iyilik bilme ve yaopma potensiyeli olduğunu ve bu nedenle asil bir yaratık olarak kabul etmekte idi.[nb 4] Bu iki görüşün birbirine yaklaşımı Katolik Kilisesi için birleştirlemez şekilde birbirine zıt düşünceler olamadigi kabul edilerek imkan dahilinde olduğu kabul edilmişti. Ama Katolik Kilisesi bu fikirleri birleştirmek için bunu yapabilecek yegane tek kurumun Katolik Kilisesi olduğunu kabul etmenin gerektiğini iddia etmekte ve insanlığın "ruhunun, düşünelerini, ve hayatinın" daha yuksek bir duzey getirilmesinin ancak ve ancak tanrının bu dünyada temsilcisi ve onun tek aleti olan Katolik Kilisesi aracılığı ile mümkün olacagini kayitsiz sartsiz inanmakta idi. Katolik Kilisesi dışındaki insanlığın, tümüyle Hıristiyan olmadan "kurtuluş bulma" imkanı ihtimali yoktu. Sistine Şapelin tavanını resimlendirmesinde Michealangelo bu iki zit düşünce tarzını görsel olarak hiç tezatlar ortaya çıkartmadan birleştirip eserini hazırlamayı başardığı kabul edilmektedir. Bu resimlemede "İncil-dışı" olan "Sibylla" ve "İgnudi" resimlerini tavandaki resimlere ekleme ile hem Hiristiyan hem de Hümanist düşünceleri birlikte kullamıştır. Ama 16 yüzyılda Protestanlık Reformasyon fikirleri ortaya çıkıp yayılması ile Katolik Kilisesi'nde daha koyu "kontr-refermasyon" ve ultra koyu katoliklik düşünceleri üstün geldi. Michelangelo'nun kilise ile Hümanizm fikirlerini birleştirmesi "kontr-reformcu" katolikler tarafından hücumlara hedef olmaya başladı.

Tavan resimlerinde bulunan "ikona"ların neyi nasıl ifade ettiği geçmişte çeşitli değişik yorumlar ortaya çıkartilmıştır. Bunlardan bazıları modern sanat tarihi düşünürleri tarafından kabul edilmemektedir. [nb 5] Diğer taraftan tavanda resimlerde buluan bazı elemanların neler olduklarai hakkında hiç inanılır bilgi bulunmamakta ve bunların nasıl yorumlaması gerektiği hakkinda sonuç ortaya çıkaramıyacak olan tartışmalar olamaktadir. Örneğin pencerelerle ilgili olarak pencere üstlerinin yarımay şekilli "lunet"lerinde ve bunların da üstlerindeki üçgensel "spandrel"lerde bulunan figürlerin kime ait olduğu hala bilınmemektedir ve çok aramaya rağmen bulunmamamıştır.[20] Modern düşünürler bunların hüviyetlerini bulmak için tavanın planlanıp içeriği üzerinde bir anlaşma sağlanabilmsesi için hazirlanan yazılı belgeler olacağı düşünmüşler ve bu belgeyi bulmaya büyük gayret sarfetmişlerdir. Ama hala da bunda başarıli olamışlardır. Bu başarısızlık, acaba tavan resminin içeriğinin çok dikkat ve hevesle İncili okumayı ve incelemeyi adet edinen ressam ve yüksek bir deha olduğu kabul edilen Michelangelo'nun şahsi düşüncelerine ve şahsi kararlarına göre tayin edildiği sorusunu ortaya çıkartmaktadır.[21] Bundan da Michealangelo'nun bu resmi tamamlamakta iken dinsel, ruhsal ve psikolojik durumunun ne kadar hangi "ikonaları nasıl eserine koyacağını ve bunların artıstık ifadesine ne kadar tesirli olduğu" sorularını incelemeye geçmelerine de neden olmuştur.[nb 6]

Mimarî tasarım

Gerçek ve görümsel hayali mimarı elemanları planı

Gerçek

Sistine Şapeli 40,5 metre uzunlukta ve 14 metre genişliktedir. Tavanın, şapelin esas zemininde yüksekliği 20 metredir. Tavan örtüsü olarak işlev gören tönöz çok komplike bir tasarıma göre yapılmıştır. Tavan tönözünün bu kadar komplike bir dizayn göstermesi bu binanın ilk yapımı için tasarlanmış olmadığı sanılmaktadır. Tönözün daha basit olduğu elimizde bulunan Pier Matteo d'Amelia'nın hazırlamış olduğu bir plan belgesinde açıkça gösterdiği tavanın mimarı elemanlarda ve tavanın, aynen Gioto'nun Padova'da dekore ettiği Scrovegni Şapeli gibi, noktasal sarı yıldızlarla kaplı olarak maviye boyalı olduğundan görülmektedir.[22]

Şapelin duvarlarında üç yatay olan yan yana 6 pencere bulunmakta ve en üst sırada da her kenarda 6 pencere bulunmaktadır. Duvarların en ucunda eskiden 2 pencere daha bulunmakta iken bunlar ana sunağın üstünde olduğu için sunak resmi olarak yapılan Michelangelo Son Yargı tablosunun yapmak için bu iki pencere battal edilip kapatılmış ve bu pencerelere ait "lunetler" (yani yarım ay şeklinde pencere kirişleri) de kapatılmışlardır. Pencereler arasından tonozu destekleyip tutan büyük pandantif bulunmaktadır. Pandantiflerin daha üzerinde ise tavan yataydan çok az değişik olarak gayet hafif kavislidir.[22]

Bu Şiştine Şapelinin gerçek mimarisidir. Fakat Michelangelo şapel mimarisini kendi hayalini kullanarak değişik bir şekilde ifade etniştir.

Görümsel hayali mimarı

Görümsel mimariyi gösteren Tanrının suları bölmesi, ve İgnudi ve şiltlerin bulundukları mevkiler

Tavanın resimlendirilmiş mimarisinin birinci öğesi "gerçek" mimarı elemanlarının kavisli tönöz ile pandaftıfler ve pencere köşelerindeki üçgensel kısımlar ("spanderel") ile birleşmesinde ortaya çıkan çizgilerini öneminin artırılmasıdır. Mıchelangelo birleşme çizgilerini dekoratif yontulmuş taştan yapılmış "moldings" olarak resimlendirdi..[nb 7] Burada tekrar edilen iki motif "klasik mimarı"'de çok popüler olarak kullanılan formüllere göredir[nb 8] Bir motif de "meşe palamudu" olup bu hem Şapeli inşa ettiren Papa İV. Sixtus hem de tavan resimlendirmesi siparişini veren İV. Juluis'un ailelerinin armasında bulunmaktaydı. Bu il=ki papa da " [nb 9][23] Diğer kullanılan bir motif ise "midye kabuğu" idi ve Hristiyan doktirinine göre Meryem'in şenbolu idi.[nb 10][24] Pencerelerin yarımay şekilli tepeleri ( "lunet!") bunların yanında pencere dikdörtgeninin tamamlayan iki üçgensel ("spanderel") üzerinde bulunan yan duvar tepelerinde tavanın kenarının pirdolayı etrafında çok bariz ve renkli boyanmış bombeli bir kornis bulunmaktadır. Bu kornis İncil'den sahneleri gösteren resimsel kısımları ile bu resimsel hikâyelere resimsel ve hikâye anlatısina destek sağlayan "peygamberler", "sibyllalar ve "İsa'nın cedleri" figürlerini ayırmaktadır. Bir duvardan diğer duvara geçen ve tavanı tutan on tane genişçe ve üzeri boyanmış traverten'den yapılmış destekleme elemanı tavan kırışı tavanı biri genişçe diğer daha darca olan resim alanlarına bölerler ve bunlar tüm figürlere tanımlanmış yer ayırian bir izgara gibi tavanda bulunurlar,[25]

Tavanın resimlendirilmiş hikâye mimarisi içine maksadı sırf sus için olan çok sayıda küçük figürler de resmedilip konulmuştur. Bunlar arasında mermerden yapılmışçasına boyanmış iki hiç dinsel anlamı olmayan iki küçük çıplak biri erkek biri kız bebek ("putti") resmi; her pencere üstünde bulunan üçgensel alanda ("spanderel") resmedilmiş olan koç kafaları; bu üçgensel alan ile karşıdan karşıs tavanı geçen traraveren kırış arasında gölgeler arasında saklanan çeşitli pozlar almış olan ve sanki kitapları ortalarında tutan raf kenarları gibi olan bakır renkli tenleri olan çıplak figürler ve Peygamberlerin ve Sibyllalarının altında biuulunan açıklayıcı yaftaları tutan çeşitli pozalarda giyinik veya çıplak "putti"ler bulunmaktadır.[26]

Kornisin üstünde ve dar alanlı resimsel hikaye karelernin her iki tarafında birçok dairesel sildler ve madalyonlar bulunmaktadır. Bunlarain etrafında onlarai çerçeveleyen 20 kadara "İgnudi" adı verilen figür vardır. Bu "İgnudi" figürleri tavan mimarisinin bir parçası değildirler; küçük bir resmedilmiş oturak üzerinde oturup ayakları sanal bir kornise dayalı pozdadırlar. Resimsel olarak "İgnudi" figürleri tavandaki resimsel anlatı yapılan mevkileri ayakları altında kalan Şapelin duvar ve diğer mevkilerinden ayrırmak için kullanıldığı kabul edilmektedir.

Resimsel Plan

Tavanin Resimsel Ogelerinin Plani Sahnelerin Hikayesinin uc tema parcasina bolusturuldugunu gostermektedir.

Yaratılış Efsanesi Kitabı Tekvin'den Dokuz Sahne

Tanri Yuzu Ayrintisi

Sunaktan ana kapiya dogru sahnelerin siralanmasi soyledir:

  1. Isik ve Karanligin Ayrilmasi
  2. Güneş, Ay ve Dünya'nin Yaratilisi
  3. Karalarin Sulardan Ayrilmasi
  4. Adem'in Yaratilisi
  5. Havva'nin Yaratilisi
  6. Saraydan Tarafindan Ayartilama ve Cennetten Kovulma
  7. Nuh'un Kurban Adamasi
  8. Buyuk Sel
  9. Nuh'un Sarhos Olmasi

Yaratılış

Adem ve Havva

Adem'in Yaratilisi
"Buyuk Sel" tablsoundan ayirinti.

Şiltler

Baal Putu,. Sekilleri tanimlamak icin dogrusal siyah boya ve altin yaldizkullnilmasini gostermektedir.

Madalyonlar şunları temsil eder:

Bölüm kaynakçaları:[9][27]

Oniki Tane Kahinlik Yapmışların Figürleri

Libyali Sibylla

Pandantifler

Sapelin her bir kosesinde duvarlar ile tonoz'un kemerinin arasini dolduran dort tane ucgensel pandantif bulunmaktadir. Bu pandantifler koselere en yakin pencereler userinde ucgensel alanlar ("spandrel") ortay cikartmaktadirlar. Bu kavis costeren pandantifler uzerinde Michelangelo İsrailoğulları'nin kurtarilmasinda Yahudiler'ce onemli sayilan erkek ve kadin kahraman olarak kabul edilen dort kisi (yani Musa, Davut, [[{Ester]] ve Judit) hakkindaki Eski Ahit kitabindan dort sahneyi resimlendirmistir: ref>Paoletti ve Radke, say. 407</ref>

İsa'nın Cedleri

Konu

Bunun kompozisyonu Mısır'a Kaçış'a benzemektedir.


Bölüm kaynakçaları:[9][11]

İşlenmeleri

Eleazar ve Mathan yuvaralak pencere ustu "lunet"i.


Bölüm kaynakçaları:[3][11]

İgnudi

(İgundi imgeleri için, bknz, Resimler galerisi)


Notlar

  1. ↑ Shearman 1986, say.. 22–36
  2. 1 2 Shearman 1986b, pp. 38–87
  3. 1 2 3 O'Malley 1986, pp. 92–148
  4. ↑ Partridge 1996, say. 15
  5. ↑ Shearman 1986b, say. 45–47
  6. ↑ Partridge, 1996, p. 10
  7. ↑ Partridge, 1996, p. 11
  8. 1 2 3 4 Vasari 1568.
  9. 1 2 3 Goldscheider 1953.
  10. 1 2 Bartz 1998.
  11. 1 2 3 4 5 6 Mancinelli 1986, say. 220–259
  12. 1 2 3 Condivi 1553.
  13. ↑ Goldscheider 1951.
  14. 1 2 3 Gardner, Art Through the Ages, say. 469–472
  15. ↑ Bartz ve König, say.55
  16. ↑ Hurst 1986
  17. ↑ O'Malley, say.112
  18. ↑ Gardner, say.466–467
  19. ↑ Aston 1979, say. 111–112
  20. ↑ O'Malley, pp. 102–110
  21. ↑ O'Malley, say. 105
  22. 1 2 Shearman 1986, pp. 29–30
  23. ↑ O’Malley, say.100
  24. ↑ Partridge 1996, say. 9
  25. ↑ O’Malley, say.95
  26. ↑ O’Malley, say. 104–105, 160–161
  27. ↑ Shearman 1986.

Ingilizce Wikipedia "Sistine_Chapel_ceiling " maddesi (İngilizce) Ispanyolca Wikipedia "Bóveda de la Capilla Sixtina" maddesi (İspanyolca)

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ↑ Bazı freskler için "cartoon"lar ve bazı freskleri yapılmamış "cartoon"lar günümüzde yüksek fiyatlarla el değiştirmekte ve büyük müzelerde sergilenmektedir.
  2. ↑ Örneğin Adem'in Yaradılışı tablosunda
  3. ↑ Vasarı Michelangelo hakkında yazdığına göre, daha çok genç çırak olarak bile, Michelangelo "ustasının çalımasını üstün yetenekleri, yargıları, stesli tabiatı ve cesareti ile geçmeyi başarmıştır"
  4. ↑ Bu türlü Hümanizm düşünce Giovanni Pico della Mirandola'nın İnsanın Vakarlıligi Üzerine bir Konuşma" adlı eserde gayet iyi açıklanmıştır. O'Malley, say.122.
  5. ↑ Vasarı "Nuh'un Kurban Adaması" resmini Habil ve Kabil konusunda olduğunu iddia etmişti.
  6. ↑ Bu şekilde düşüncelerden birisi Michelangelo'nun çok derin Hıristiyanlık inançları ile kendisiniin eşcinsel olmasının onda ne kadar entelektuel rahatsizlik ve hatta ruhsal sıkıntısi ortaya çıkardığı hakkında sorular ele alınmasıdır; örneğin Anthony Bertram (1970)
  7. ↑ Bunlar çizilen planda görülmemektedir; ama çekilen fotoğraflarada açıkça görülmektedir.
  8. ↑ Bunlara verilen adlar "yumurta ve küçük ok" ve "boncuk ve makara" olarak çevrilebilmektedir.
  9. ↑ Hem İV. sixtus hem de İV. Juklius "Della Rovere sülalesi" mensupları idi ve İtalyanca "Rovere" "Meşe" anlamına geldiği için "meşe palamudu" armalarında idi.
  10. ↑ Midye kabuğu ve içinde doğan inci rönesans ve barok sanat stilleri dönemlerinde Hristiyan doktirinine göre İsa'nın kusursuz ve saf bir inci gibi bakire Meryem'den doğmasını şenbolize etmek için kullanılmştir. Bu Şapel Meryem'le çok bağlantılı olduğu için Meryem şenbolunu kullanmak uygun görülmekteydi. Çünkü Şapel 1483'de Meryem'in cennete çıkmasını ("assumption") kutlamak için ithaf edilmişti.

Referanslar

    İncil referansları

      Resim imgeler referansları

      1. ↑ "Uriah" Silyi
      2. ↑ Tamamlanamis madalyon "Sularain Ayrilmasi" panosunun sol tarafinda
      3. ↑ [[:Dosya:Sistine jonah.jpg|Peygamber Jonah (restore edilmis)
      4. ↑ Peygamber Jeremiah (restore edilmis)
      5. ↑ Iranli Sibylla (restore edilmis)
      6. ↑ Peygamber Ezekiel (restore edilmis)
      7. ↑ The Erithraean Sibylla (restorasyondan once)
      8. ↑ TPeygamber Joel (restorasyondan once)
      9. ↑ Peygamber Zechariah (restorasyondan once)
      10. ↑ The Delphic Sibyl (restore edilmis)
      11. ↑ Peygamber Isaiah (restore edilmis)
      12. ↑ Cumea Sibylla (restore edilmis)
      13. ↑ Peygamber Danyal (before restorasyondan once)
      14. ↑ Libyali Sibylla (restore edilmis)
      1. . Yaratılış'ın Birinci Günü. Şiltler ve İgnudi'ler ile birlikte içerik (restore edilmiş)
      2. . Gökler Cenneti ile Suların Bölünmesi. Şiltler ve İgnudi'ler ile birlikte içerik (restore edilmiş)
      3. . Dünya'nın ve gök cisimlerinin yaratılışı, (restore edilmiş)
      4. . Tanrı'nın Havva'yı uyuyan Adem'in kaburgasından yaratışı. Şiltler ve İgnudi'ler ile birlikte içerik (restorasyondan önce)
      5. . Adem ve Havva: Dogru yoldan ayartma ve surgunluk (restore edilmiş)
      6. . Nuh'in kurban adaması (restore edilmiş)
      7. . Büyük Sel (restorasyondan önce)
      8. . Nuh'un sarhoşluğu. Şiltler ve İgnudi'ler ile birlikte içerik e(restorasyondan önce)
      9. . Hitili "Uriah" Şilti
      10. . "Gökler Cenneti ile Suların Bölünmesi" panelinin sol tarafından bitirilmemiş madalyon
      11. . a b Peygamber Jonah (restore edilmiş)
      12. . Peygamber Jeremiah (restore edilmiş)
      13. . İran Sibyllası (restore edilmiş)
      14. . Peygamber Zulkifl (restore edilmiş)
      15. . a b Įldırı Sibyllası (restorasyondan önce)
      16. . Peygamber Joel (restorasyondan önce)
      17. . Peygamber Zekeriya(restorasyondan önce)
      18. . Delfi Sibyllası (restore edilmiş)
      19. . a b Peygamber İşiya (restore edilmiş)
      20. . Cumea Sibyllası (restore edilmiş)
      21. . Peygamber Danyal (restorasyondan önce)
      22. . Libya Sibyllası (restorasyondan önce)
      23. . Bronz yılan (restorasyondan önce)
      24. . Haman'ın çarmıha gerilmesi (restorasyondan önce)
      25. . Davud'un Çalut'u öldürmesi (restorasyondan önce)
      26. . Judith'in Holofernes'in kesik kellesini taşıması (restorasyondan önce)
      27. . Kaybolmuş lunetler: İbrahim / İshak / Yakup / Judah ve Pharez / Hezron / Ram, William Young Ottley gravürleri.
      28. . Elbise kumaşı kesen Kkadın "Salmon Spandreli" (restore edilmiş)
      29. . Kutsalnamış Bakire Meryem(?) Bir "spanderel" restorasyondan önce ve sonra.
      30. . Eleazar ve Mathan luneti (restorasyondan önce)
      31. . Masaccıo: Cennet-i Adn'dan Kovulma freski, 208 cm × 88 cm (82 in × 35 in) Brancaccı Şapeli, Santa Maria del Carmine, Floransa
      32. . Luca Signorelli: Resurrection of the Flesh (1499–1502) San Brizio Şapeli, Orvieto Katedrali

      Bibliyografya

      Dış bağlantılar

      This article is issued from Vikipedi - version of the 1/3/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.