Soyluluk unvanları

Bugüne dek kullanılmış başlıca soyluluk unvanları şunlardır:

Batı Avrupa'da

Avrupa'da Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılışından 20. yüzyılın başlarına kadar geçerli olan unvanlar, en yüksekten en alçağa doğru, aşağıdaki gibidir:

• İmparator: Teoride tek olmalıdır. Pratikte ise biri doğuda (İstanbul) ve biri batıda (Roma) olmak üzere iki tane vardır. Batı imparatoru genelde seçimle göreve gelir, bu seçime katılma (seçme/seçilme) hakkına ancak krallar sahiptir.

İmparatorlara taclarını Papa takar. Napolyon bu geleneği bozarak kendi tacını kendi takmıştır, bu olay imparatorluğun sekülerleşmesinin simgesidir.

"Principatus", "augustus", "sezar" olarak da anılır. Alman imparatoruna "kayzer" denir.

Dişili: İmparatoriçe.

• Kral: Bağımsız ülkenin monarkı. İmparatora sembolik bir bağla bağlıdır. İmparator seçme ve seçilme hakkına sahiptir.

Dişili: Kraliçe.

• Grandük: Üçüncü dereceden soyluluk unvanıdır. Genellikle yetkileri kral veya imparatorlar tarafından artırılmış olan arşidüklerden (nadiren de düklerden) oluşur.

Dişili: Grandüşes

• Arşidük: Avusturya hükümdarıdır, imparatorluğa doğrudan bağlı hükümdarların en büyüğüdür. Çoğu kraldan daha güçlüdür, ancak toprakları imparatorluk sınırları içinde kaldığından siyasi manevra alanı kısıtlıdır.

Dişili: Arşidüşes.

• Dük: İmparatorluğa bağlı ülkenin hükümdarı.

Dişili: Düşes.

• Prens: Kralın birtakım hukuki yetkilerinden mahrum olan hükümdar. İmparator seçiminde oy hakkı olanlara "elektör prens" (seçici prens) denir.

Dişili: Prenses.

• Marki/Margrav: Dükten daha aşağıda kalan bağımlı hükümdar. İlk markiler, Şarlman'ın sınırlara kurduğu savunma bölgelerinin komutanlarıydı.

Dişili: Markiz/Margravin.

• Kont: Toprakları ülke sayılamayacak kadar küçük olan toprak sahibi.

Dişili: Kontes.

• Earl:İskandinavyada kralın yerine kimi zaman ülkeyi yöneten kabile şefi.Genelikle günümüzde İngilterede halen daha kont ünvanının denki olarak kulanılır
• Vikont: Konttan bir aşağı basamak.

Dişili: Vikontes.

• Baron: Baronet ile beraber hükmetme yetkisi olan en küçük soylu.

Dişili: Barones.

• Baronet: Barondan bir aşağı basamak.

Dişili: Baronetes.

• Şövalye: Topraksız soylu.

Bu unvanların herhangi birine sahip olan soyluya aynı zamanda Lord da denir.

Doğu Avrupa'da

• Basilius: Bizans imparatoru. Bizans kodeksine göre tektir ve dünyadaki en yüksek unvandır. İstanbul'un Latinler tarafından işgalinden sonra unvan evrensel gücünü yitirmiştir.
• Reks: Bizans kodeksinde kralın karşılığı.
• Tekfur: Bizans'ta feodal yönetici. Tekfurların miras bırakma hakkı, Bizans tarihinde tartışmalara neden olmuştur.
• Çar: Ruslarda imparatorun karşılığı. "Sezar" kelimesinden gelir. Bulgarlarda kral anlamında kullanılır.

Dişili: Çariçe.

• Kulak: Rus toprak sahibi.
• Voyvoda: Slav prensi. Genelde Türk egemenliği altına giren Slav hükümdarları için kullanılmıştır.

İslam coğrafyasında

• Hünkar : Doğu coğrafyalarında batıya göre imparatordan daha yüce daha büyük ve daha zengin bir unvan. O yüzden Osmanlı Padişahları femanlarda özllikle unvanlarını sayarken Hünkar unvanını kullanmıştır.
• Sultan: Bağımsız ülkenin hükümdarı. Sultan unvanı erkeklerde ismin başına, kadınlarda sonuna getirilir. Bunun tek istisnası olan Cem Sultan propaganda mağdurudur.
• Melik: Avrupa'daki kralın karşılığı. Sultan kadar güçlü olmamakla beraber melik de bağımsız hareket etme yetisine sahiptir.

Dişili: Melike.

• Şah: İran hükümdarı.

Dişili: Şahbanu. Bu unvanı alan tek kadın son şahın karısı Farah Diba'dır.

• Padişah: Avrupa'daki imparatorun Fars kültüründeki karşılığı. "Şehinşah" ile eşdeğerdir.
• Emir: Hükmetme yetkisi olan soylu.
• Hidiv: Kavalalı Hanedanı'na özgü bir unvan. Mısır'daki Osmanlı yöneticileri için kullanıldı.
• Beylerbeyi: Osmanlı'nın ilk zamanlarında padişahtan sonra en yetkili kişi için kullanılırdı. Beylerbeyinin hükmü altında kendine tahsis edilmiş topraklar vardı. Osmanlı padişahları, toprak sahibi beylerden çekindiği için zamanla topraksız olan vezirler, beylerbeyinin önüne geçmiştir.
• Atabey: Selçuklu'da yarı bağımsız toprak sahibi.

Orta Asya'da

• Yabgu: Hun hükümdarı. Boy beyleri tarafından devrildiği zamanlar olmuştur, otoritesi soylular arasındaki uzlaşmaya bağlıydı. Bu bakımdan Avrupa'da seçimle başa geçen imparatora benzer.

Zamanla yabgu terimi daha küçük beylere verilir oldu.

Dişili: Yenge?

• Kağan/Hakan: Göktürklerden itibaren en büyük hükümdar için kullanıldı. Hakan "gökteki güneş gibi" tektir.

Dişili: Hatun.

Hatun: Kağan/Hakan 'ın hanımına denir.

• Han: Orta Asya'daki en yaygın unvan. Türklerde daha aşağı olan "kral", Moğollarda "imparator" yerine kullanılır.
• Şad: Türklerde prensin karşılığı. Şada tahsis edilmiş boylar vardır, yarı bağımsız hareket eder.
• Tekin: Türklerde soylulara verilen unvan. Belirli dönem ve bölgelerde "Tigin" adıyla prenslere unvan olarak verildiği de olmuştur.
• Hatman/Ataman: Kazak beyi.

Diğer toplumlarda

• Huang-di: Çin'de imparatorun karşılığı. Çinlilere göre dünyadaki en yüksek unvandır. Tanrının oğludur. İlk Huang-di'nin bu unvanı elde etmesi için 25 kralı ezmesi gerekti.
• Wang: Çin'de kralın karşılığı. Orta Asyalı göçebeler arasında wang unvanı alan tek kişi Moğol beyi Tuğrul'dur ve Wang-Han (Onghan) olarak anılır.
• Tenno: Japonlarda imparatorun karşılığı. Tenno erdemlidir ve mükemmel insandır, asla hata yapmaz. II. Dünya Savaşı sonunda tenno yenilgiyi kabul etmesi, Japonlar için büyük bir şok olmuştur.

Daha önceki çağlarda "mikado" terimi kullanılırdı.

• Mihrace: Hindistan'da imparatorun karşılığı.
• Raca: Hindistan'da kralın kaşılığı.
• Firavun: Eski Mısır'da hükümdarın unvanı. Eril bir kavramdır, firavun olan kadına da erkek sıfatları verilir ve sakallı tasvir edilirdi.