Streptokok farenjiti

Streptokok farenjiti
Sınıflandırma ve dış kaynaklar
Uzmanlık Göğüs hastalıkları
ICD-10 J
ICD-9 034.0
Hastalık Veri Tabanı 12507
MedlinePlus 000639
eMedicine med/1811

Streptokok farenjiti ya da strep boğaz ağrısı “grup A streptokok” denilen bakteriden kaynaklanan bir hastalıktır.[1] Streptokok farenjiti boğazı ve bademcikleri etkiler. Bademcikler, ağzın arka tarafında, boğazda yer alan iki bezedir. Streptokok farenjiti ses tellerini de (larenks) etkileyebilir. Yaygın semptomları arasında ateş, boğaz ağrısı (boğaz yanması olarak da bilinir), ve boyundaki (lenf düğümü adı verilen) bezelerde şişik yer alır. Streptokok farenjiti çocuklardaki boğaz ağrılarının %37'sinin nedenidir.[2]

Streptokok farenjiti hasta kişi ile yakın temas yoluyla yayılır. Bir kişinin streptokok farenjiti olduğundan emin olmak için boğaz kültürü denilen bir test gereklidir. Bu test olmasa bile, semptomlar sayesinde olası bir streptokok farenjiti vakası tespit edilebilir. Streptokok farenjiti olan bir kişide Antibiyotikler faydalı olabilir. Antibiyotikler bakterileri öldüren ilaçlardır. Hastalığın süresini kısaltmaktan çok romatizmal ateş gibi komplikasyonları engellemekte kullanılırlar.[3]

Belirti ve semptomlar

Streptokok farenjitinin genel bulguları boğaz ağrısı, 38 °C’nin üzerinde ateş, bademcikler üzerinde püy (ölü bakteri ve akyuvarlardan oluşan sarı ya da yeşil sıvı), ve şişmiş lenf düğümleridir.[3]

Aşağıdaki gibi bulgular da bulunabilir:

Streptokok farenjiti olanan bir kişide, hasta bir kişiyle yakın temasının ardından bir ila üç günde streptokok farenjiti semptomları ortaya çıkacaktır.[3]

Nedenleri

Streptokok farenjitine A grubu beta hemolitik streptokoklar (AGBHS) denilen bir bakteri tipi neden olur.[6] Diğer bakteri ve virüslerde boğaz ağrısına neden olabilir.[3][5] İnsanlar, streptokok farenjitini hasta bir kişi ile temas sonucu kaparlar. İnsanların toplaştığı yerlerde hastalık daha kolay yayılır.[5][7] İnsanların toplaştığı yerlere örnek askeriye ve okullar olabilir. AGBHS bakterileri kuruyup, toza dönüşebilir, ama ardından insanları hasta edemez. Bakteriler ortamda nemli tutulursa, insanları 15 güne kadar hasta etmeyi sürdürebilir.[5] Nemdeki bakteriler diş fırçası gibi nesnelerde bulunabilir. Bu bakteriler yiyeceklerde yaşayabilirler ama bu duruma oldukça nadir rastlanır. Bu yiyecekleri yiyen kişiler hastalanabilir.[5] Streptokok farenjiti bulunmayan çocukların %12’sinin boğazlarında normalde A grubu Streptokok bulunabilir.[2]

Tanı

Modifiye Centor puanı
Puanlar Strep OlasılığıTedavi
1 ve altı <%10Antibiyotik ve kültür gerekmez
2 %11–17 Kültüre ya da hızlı antijen testine dayalı olarak antibiyotik
3 %28–35
4 veya 5 %52Kültür yapmadan antibiyotik

Modifiye centor puanı adı verilen bir kontrol listesi doktorların boğaz ağrısı olan kişileri nasıl tedavi edeceklerine karar vermelerini kolaylaştırmak için hazırlanmış bir listedir. Centor skorunun klinik klinik ölçümü ya da puanlaması vardır. Bir kişinin streptokok farenjiti olma olasılığını gösterir.[3]

Bu kriterlerin her birine bir puan verilir:[3]

Laboratuar Testleri

Boğaz kültürü adı verilen bir test[8] bir kişinin streptokok farenjiti olup olmadığını anlamanın esas yöntemdir. Yüzde 90 ila 95 oranında bu test doğrudur.[3] Hızlı antijen bulma testi denilen bir diğer yöntem boğaz kültüründen hızlıdır ama hastalığı sadece %70 oranında doğru saptar. Her iki test de bir kişinin streptokok farenjiti olmadığı zamanı gösterebilir. Bunu %98 oranında doğru gösterirler.[3]

Bir kişi hasta olduğunda, boğaz kültürü ya da hızlı strep testi onun streptokok farenjitimi olduğunu gösterebilir.[9] Bazı kişiler boğazlarında herhangi bir olumsuz sonucu olmadan normalde streptokok bakterisi taşıyabileceğinden semptomları olmayan kişiler boğaz kültürü ya da hızlı strep testi ile test edilmemelidirler. Bu kişiler tedaviye de ihtiyaç duymazlar.[9]

Benzer semptomların nedenleri

Boğaz ağrısının diğer hastalıklarla bazı ortak semptomları vardır. Bu nedenle, boğaz kültürü ve hızlı strep testi olmadan bir kişinin streptokok farenjiti olduğunu anlamak güç olabilir.[3] Kişinin ateşi ve öksürük, burunakıntısı, diare ve kızarmış, kaşınan gözleri ile burun akıntısı varsa, Bunun virüsten kaynaklanan bir boğaz ağrısı olması olasıdır.[3] Enfeksiyöz mononükleoz çoğunda şişmiş lenf düğümlerine, boğaz ağrısına ateşe ve bademciklerin büyümesine neden olabilir.[10] Bu tanı kan testi ile konabilir. Ancak enfekiyöz mononükleoz için özgül bir tedavi yoktur.

Korunma

Bazı insanlar diğer kişilerden daha çık streptokok farenjitine yakalanırlar. Bademciklerin alınması bu kişileri streptokok farenjiti olmaktan korumanın bir yoludur.[11][12] Yılda üç ya da daha fazla streptokok farenjitine yakalanma, bademciklerin alınması için geçerli bir neden sayılabilir.[13] Ancak beklemek de uygundur.[11]

Tedavi

Streptokok farenjiti genellikle tedavi olmaksızın birkaç günde sonlanır.[3] Antibiyotik tedavisi genellikle semptomların 16 saat daha erken ortadan kalkmasına yardımcı olacaktır.[3] Antibiyotik tedavisinin tamel nedeni daha ciddi bir hastalığa yakalanmanın önüne geçmektir. Örneğin, romatik ateş olarak bilinen kalp rahatsızlığı ya da retrofarengeal abse adı verilen boğazda tüy toplanması söz konusu olabilir.[3] Semptomların başlamasından sonraki 9 gün içinde verilen antibiyotikler iyi sonuç verir.[6]

Ağrı tedavisi

Ağrıyı azaltan ilaçlar streptokok farenjitinin neden olduğu ağrıda yardımcı olabilir.[14] Bunlar genellikle, NSAID ya da asetaminofen olarak da bilinen parasetamoldür. Steroidler de faydalı olup[6][15] (vizköz lidokain gibi).[16] Aspirin yetişkinlerde kullanılabilir. Ancak çocuklara verilmesi onların Reye sendromuna yakalanma olasılıklarını artırdığı için verilmemelidir.[6]

Antibiyotik tedavisi

Penisillin V ABD’de streptokok farenjiti için en yaygın kullanılan antibiyotiktir. Popüler olmasının nedeni ucuz olması, güvenilir olması, iş görmesi ve fazla pahalı olmamasıdır.[3] Amoksilin genellikle Avrupa’da kullanılır.[17] Hindistan’da insanların romatizmal ateşe yakalanma olasılığı yüksektir. Bu nedenle enjekte edilen bir ilaç olan benzatin penisilin G olağan tedavi olarak uygulanır.[6] Antibiyotikler semptomların ortalama süresini kısaltır. Ortalama süre üç ile beş gün arasıdır. Antibiyotikler bu süreyi bir gün kadar kısaltırlar. Bu ilaçlar aynı zamanda hastalığın yayılmasını da azaltır.[9] Bu ilaçlar büyük oranda nadir komplikasyonları azaltmakta kullanılır. Bunlar içinde romatizmal ateş, döküntüler veya enfeksiyonlar yer alır.[18] Antibiyotiklerin olumlu etkileri olası yan etkilerle dengelenmelidir.[5] Antibiyotik tedavisi ilaçlara kötü reaksiyon gösteren yetişkinlere verilmeyebilir.[18] Antibiyotikler genellikle hastalığın ciddiyeti ve yayılma hızının gerektirdiğindenden daha sık kullanılırlar.[19] Eritromisin (ve macrolidler denilen diğer ilaçlar) penisilin’e şiddetli alerjisi olan kişilerde kullanılmalıdır.[3]Sefalosporinler daha hafif alerjileri olanlarda kullanılabilir.[3] Streptokok enfeksiyonları böbrekte şişmeye (akut glomerülonefrit) neden olabilir. Antibiyotikler bu durumun olasılığını azaltmaz.[6]

Seyir

Streptokok farenjitinin bu semptomları tedavi olsun, olmasın üç ile beş gün içerisinde genellikle iyileşecektir.[9] Antibiyotiklerle tedavi hastalığın kötüleşme olasılığnı düşürür. Ayrıca hastalığın yayılmasını güçleştirir. Çocuklar ilk antibiyotiklerini aldıktan 24 saat sonra okul’a dönebilir.[3]

Bu çok kötü rahatsızlıklar streptokok farenjiti tarafından oluşturulabilir :

Görülme sıklığı

Strep anjini daha geniş bir kategori olan boğaz ağrısı ya da farenjite dahildir. Her yıl ABD'de yaklaşık 11 milyon insan boğaz ağrısına yakalanır.[3] Boğaz ağrısı vakalarının çoğunluğuna virüsler neden olur. A grubu Beta hemoitik streptokokla boğaz ağrılarının %15-30'unun nedenidir. Yetişkinlerdeki boğaz enfeksiyonlarının %5-20'sine neden olur.[3] Vakalar sıklıkla kışın sonlarında, baharın başında gerçekleşir.[3]

Kaynakça

  1. ↑ "streptococcal pharyngitis" at Dorland's Medical Dictionary
  2. 1 2 Shaikh N, Leonard E, Martin JM (September 2010). "Prevalence of streptococcal pharyngitis and streptococcal carriage in children: a meta-analysis". Pediatrics 126 (3): e557–64. DOI:10.1542/peds.2009-2648. PMID 20696723.
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Choby BA (March 2009). "Diagnosis and treatment of streptococcal pharyngitis". Am Fam Physician 79 (5): 383–90. PMID 19275067. http://www.aafp.org/afp/2009/0301/p383.html.
  4. 1 2 3 4 Brook I, Dohar JE (December 2006). "Management of group A beta-hemolytic streptococcal pharyngotonsillitis in children". J Fam Pract 55 (12): S1–11; quiz S12. PMID 17137534.
  5. 1 2 3 4 5 6 Hayes CS, Williamson H (April 2001). "Management of Group A beta-hemolytic streptococcal pharyngitis". Am Fam Physician 63 (8): 1557–64. PMID 11327431. http://www.aafp.org/afp/20010415/1557.html.
  6. 1 2 3 4 5 6 Baltimore RS (February 2010). "Re-evaluation of antibiotic treatment of streptococcal pharyngitis". Curr. Opin. Pediatr. 22 (1): 77–82. DOI:10.1097/MOP.0b013e32833502e7. PMID 19996970.
  7. ↑ Lindbaek M, Høiby EA, Lermark G, Steinsholt IM, Hjortdahl P (2004). "Predictors for spread of clinical group A streptococcal tonsillitis within the household". Scand J Prim Health Care 22 (4): 239–43. DOI:10.1080/02813430410006729. PMID 15765640.
  8. ↑ Smith, Ellen Reid; Kahan, Scott; Miller, Redonda G. (2008). In A Page Signs & Symptoms. In a Page Series. Hagerstown, Maryland: Lippincott Williams & Wilkins. s. 312. ISBN 0-7817-7043-2.
  9. 1 2 3 4 Bisno AL, Gerber MA, Gwaltney JM, Kaplan EL, Schwartz RH (July 2002). "Practice guidelines for the diagnosis and management of group A streptococcal pharyngitis. Infectious Diseases Society of America". Clin. Infect. Dis. 35 (2): 113–25. DOI:10.1086/340949. PMID 12087516.
  10. ↑ Ebell MH (2004). "Epstein-Barr virus infectious mononucleosis". Am Fam Physician 70 (7): 1279–87. PMID 15508538. http://www.aafp.org/afp/20041001/1279.html.
  11. 1 2 Paradise JL, Bluestone CD, Bachman RZ, et al. (March 1984). "Efficacy of tonsillectomy for recurrent throat infection in severely affected children. Results of parallel randomized and nonrandomized clinical trials". N. Engl. J. Med. 310 (11): 674–83. DOI:10.1056/NEJM198403153101102. PMID 6700642.
  12. ↑ Alho OP, Koivunen P, Penna T, Teppo H, Koskela M, Luotonen J (May 2007). "Tonsillectomy versus watchful waiting in recurrent streptococcal pharyngitis in adults: randomised controlled trial". BMJ 334 (7600): 939. DOI:10.1136/bmj.39140.632604.55. PMC 1865439. PMID 17347187. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1865439.
  13. ↑ Johnson BC, Alvi A (March 2003). "Cost-effective workup for tonsillitis. Testing, treatment, and potential complications". Postgrad Med 113 (3): 115–8, 121. PMID 12647478.
  14. ↑ Thomas M, Del Mar C, Glasziou P (October 2000). "How effective are treatments other than antibiotics for acute sore throat?". Br J Gen Pract 50 (459): 817–20. PMC 1313826. PMID 11127175. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1313826.
  15. ↑ "Effectiveness of Corticosteroid Treatment in Acute Pharyngitis: A Systematic Review of the Literature.". Andrew Wing. 2010; Academic Emergency Medicine. http://www3.interscience.wiley.com/journal/123372200/abstract.
  16. ↑ "Generic Name: Lidocaine Viscous (Xylocaine Viscous) side effects, medical uses, and drug interactions". MedicineNet.com. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160624052614/http://www.medicinenet.com/lidocaine_viscous/article.htm. Erişim tarihi: 2010-05-07.
  17. ↑ Bonsignori F, Chiappini E, De Martino M (2010). "The infections of the upper respiratory tract in children". Int J Immunopathol Pharmacol 23 (1 Suppl): 16–9. PMID 20152073.
  18. 1 2 Snow V, Mottur-Pilson C, Cooper RJ, Hoffman JR (March 2001). "Principles of appropriate antibiotic use for acute pharyngitis in adults". Ann Intern Med 134 (6): 506–8. PMID 11255529. http://www.annals.org/cgi/reprint/134/6/506.pdf.
  19. ↑ Linder JA, Bates DW, Lee GM, Finkelstein JA (November 2005). "Antibiotic treatment of children with sore throat". J Am Med Assoc 294 (18): 2315–22. DOI:10.1001/jama.294.18.2315. PMID 16278359. http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/294/18/2315.
  20. 1 2 "UpToDate Inc.". 7 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090707223448/http://www.utdol.com:80/online/content/topic.do?topicKey=upp_resp/4610.
  21. ↑ Stevens DL, Tanner MH, Winship J, et al. (July 1989). "Severe group A streptococcal infections associated with a toxic shock-like syndrome and scarlet fever toxin A". N. Engl. J. Med. 321 (1): 1–7. DOI:10.1056/NEJM198907063210101. PMID 2659990.
  22. 1 2 Hahn RG, Knox LM, Forman TA (May 2005). "Evaluation of poststreptococcal illness". Am Fam Physician 71 (10): 1949–54. PMID 15926411.
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/24/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.