Taliban

Taliban
Aktif dönem	1994-Günümüz
Kurucu	Molla Ömer
Lider	Molla Haybatullah Akundzade
Aktif olduğu bölge	Pakistan Afganistan
Önemli saldırıları	Afganistan Savaşı (2001-14) Afganistan Savaşı (2015-günümüz) Veziristan Savaşı

Taliban, (Arapça طالب [ṭālib], bir öğrenci; çoğulu طالبون [ṭālibūn], öğrenciler) çoğunluğu Afganistan'ın en kalabalık etnik grubu Peştunlardan oluşan Sünni İslamcı grup.

Taliban, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesinin ardından Sovyet güçlerinin 1989'da geri çekilmesinden sonra Afganistan'daki merkezi hükümetlerin zayıflıklarından yararlanarak iktidara gelmiş ve ülkenin büyük bölümünü kontrolü altında tutmuştur. Temellerini Pakistan'daki medreselerde eğitim görmüş, savaştan kaçan Peştun mülteciler oluşturur. Kelime anlamı İslam öğrencileri olan Taliban, şeriat okullarından ve mülteci kampından toplanan askerlerden oluşur. 1994 yılında ilk kez kendisini göstermiş, 1996'da Afganistan'ın hükûmet merkezi Kâbil'in kontrolünü eline geçirmiştir. O tarihten sonra ülkenin kuzeyinde konuşlanmış olan Kuzey İttifakıyla iç savaşa girişmiştir. İktidarı sırasında Pakistan, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri hükümetlerinden yardım almış, Afganistan'ın yaklaşık % 90'ini denetimi altında tutmuştur. 11 Eylül 2001 Saldırıları'ndan sonra Amerika Birleşik Devletleri'nin saldırılardan sorumlu tuttuğu Usame bin Ladin'i koruduğu gerekçesiyle başlatılan operasyon sonucunda 2001 Kasım'ında iktidardan uzaklaştırıldı. 2004 yılında Taliban yeniden organize olarak ABD ve Müttefiklerine karşı direnişe geçti. 2009 yılında isyan kuvvetlenerek gerilla savaşına döndü.

Afganistan'da Taliban'ın iktidarda olduğu 1996-2001 yılları arasında kız çocuklarının eğitim görmesi yasaklandı. Afgan Eğitim Bakanlığı, Taliban'ın güçlü olduğu 11 vilayette 500'den fazla okulun kapandığını açıkladı. Okulların kapatılmasından Taliban sorumlu tutuldu.^[1]

4 Nisan 1995 tarihinde yaklaşık olarak 800 kadar asker Taliban tarafından öldürüldü.^[2][3] Taliban, 1998'de Afganistan'ın yüzde 90'ında etkin hale geldi. Taliban'ın güçlü olduğu bölgede şeriat kuralları gereğince hırsızların eli kesildi, cinayetten suçlu bulunanlar halk önünde idam edildi. Kız çocuklarının okula gitmelerinin engellenmesinin yanı sıra televizyon, müzik ve sinema yasaklandı. Erkeklere sakal, çalışmaları yasaklanan kadınlara da peçe zorunluluğu getirildi. Din polisi ise bu kuralların uygulanmasını sağlamakla görevli idi.^[4] 24 Mayıs 1998 tarihinde 450 erkek sakallarını kestiği için ve 110 kadın da yeterince örtülü olmadığı için Taliban tarafından cezalandırıldı.^[5]

Eylül 2007'deki bir rapora göre yıl başından itibaren en az 379 Afgan polisi Taliban tarafından öldürüldü. 2006 yılında öldürülen polis sayısı 257 idi. 2006 yılında Taliban saldırıları sırasında ölen sivil insan sayısının en az 756 olduğu tahmin edilmektedir.^[6] Bir diğer kaynağa göre ise bu sayı daha fazlaydı ve 2007 yılında öldürülen polis sayısı 1200 idi. Afganistan İçişleri Bakanlığı tarafından desteklen veriye göre 2007'de Taliban tarafından öldürülen polis sayısı 900'den daha fazladır. Başka bir kaynakta ise sadece 2007 yılının ilk dört ayı içerisinde 1700 polis öldürüldü.^[7]

Kaynakça

1. Taliban: Okullara zehir atmıyoruz - BBC Türkçe
2. Conflict in Afghanistan: A Historical Encyclopedia
3. Chronology of Events January 1995 - February 1997
4. Afganistan en kanlı yılını yaşıyor
5. Historical Dictionary of Afghanistan
6. Women Of Afghanistan In The Post-Taliban Era
7. The Routledge Handbook of War and Society: Iraq and Afghanistan

Dış bağlantılar

• Alternative discourse: A review of the former Taliban Ambassador to Pakistan's autobiography
• Taliban in Oxford Islamic Studies Online
• The Taliban's Secret Photos
• Future Opioids: Afghanistan, Opium and the Taliban
• The National Security Archive – The September 11th Sourcebooks
• "Is One of the Lost Tribes the Taliban?"
• The Taliban Diaries
• Taliban Conflict

İdeoloji

• Afghanistan's Taliban: Not a valid interpretation of Islam

İsyan

• Battling Taliban: Where Does It Stop?
• Return Of The Taliban
• Struggle for Kabul: The Taliban Advance from the ICOS, December 8, 2008
• Held by The Taliban: A Reporting Trip Becomes a Kidnapping from The New York Times, 2008–2009
• Military Raids, Backing of Corrupt Government Undermining Stated US Goals in Afghanistan – video report by Democracy Now!