Tamerlano

Tamerlano
Timur
Caricature of Francesco Borosini, who created the role of Bajazet

Müzik: George Frideric Handel
Libretto: Nicola Francesco Haym
Galası: 26 Aralık 1709
İlk gösterim yeri: King's Theatre Tiyatrosu, Londra
Oyuncular: * Tamerlano (Timur): Timur Devleti Hükümdarı - alto/kastrato
  • Bajazet (I. Beyazid): Osmanlı Padisşahı - tenor
  • Asteria: Beyazid'ın kızı -soprano
  • Andronico: Bizanslı Rum prens, alto/kastrato
  • İrene: Trabzon İmparatorluğu prensesi- Timur'un nişanlısı - kontralto
  • Leone: Andronico ve Tamerlano'nun sırdaşı - bas
  • Zaide: Asteria'nın sırdaşı- Sessiz rol

Tamerlano (Timur) (HWV 18: dizini) George Frideric Handel tarafından bestelenmiş üç perdelik "Dramma per musica" janrında bir opera seria eseridir. Libretto İtalyanca olarak "Nicola Francesco Haym" tarafından "Agostin Piovene"'in Francesco Gasparini için hazırladığı Tamerlano librettosu; Bizanslı tarihçi Dukas'in Historia'sına dayanan Jacques Pradon'un nesir eseri Tamerlan ou La Mort de Bajazet adlı eserlerinden uyarlanarak hazırlanmıştır. Bu eser Londra'da bulunan "Royal Academy of Music" opera şarkıcıları trupu için hazırlanmış ve prömiyer temsili 31 Ekim 1724'de "King's Theatre" Tiyatrosu, Londra'da sahnelenmiştir.

Sahnelenmeler

Bu opera eserini İngiltere'de yaşayıp Londra'da opera hazırlayıp; yapımlayıp temsillerini organize etmekle geçinen Handel bu eserini Temmuz 1724'de 20 gün gibi kısa zamanda tamamlayıp bitirip sahnelemiştir. Handel o yıl Tamerlano operası yanında, önemli eserlerinden olduğu kritiklerce kabul edilen Gulio Cesare ve Rodelinda opera eserlerini de hazırlayıp sahneye koymuştur. Tamerlano eserinin de o yıl hazırladığı diğer opera eserleri Handel'in önemli eserlerinden olduğu kabul edilmektedir.

İngiltere'de Timur'un hayatı ve Osmanlı Devleti ile savaşı 16. yüzyıldan itibaren okurların ve tiyatro seyircilerinin ilgisini çekmiştir. Timur ve Beyazid ile ilgili tiytro eserleri de gayet popüler seyirci toplamaktaydı. Bunlar arasında en önemli olanı 1587/88 'de Christopher Marlowe tarafından yazılmış Timur'un hayatını ele alan iki tiyatro oyunu Temburlainedir. 1701'de İngiliz tiyatro yazarı Nicolas Rowe "Tamerlane" adlı bir piyes yazmış ve bu eser her yıl Kasım ayı başında Londra tiyatrolarında temsil edilmiştir.

Handel'in Tamerlano operasının prömiyer sahnelenmesi 31 Ekim 1724'de "King's Theatre Tiyatrosu", Londra'da yapıldı. Opera eserinin prömiyeri Nicolas Rowe'ın Temarlane adlı tiyatro piyesinin 4-5 Kasım'da o yılki sahnelenmesinden hemen önce sahneye konmuştu. Tamerlano operası o sezon 13 defa sahnelendikten sonra kapandı. 13 Kasım 1731'de yeni bir yapımla sahneye getirildi. Bundan sonra opera eseri Hamburg'da yapımlandı ve bu yapımda aryalar orijinal İtalyanca ama resitatifler Almanca olarak temsil edildi.

Bu eserin ilk 20. yüzyıl modern yapımı 7 Eylül 1924'de Karlsruhe'de yapıldı. Bu tarihten sonra Tamerlano operası iyi bilinen hatta Handel operaları arasındna popüler olanlardan olmamasına rağmen her opera sezonu dünyada bulunan asgari bir operaevi tarafındna yapımlanıp sahnelenmektedir.

"Operabase" istatistikleri 2009/10 ile 2013/14 arasındaki 5 sezonda dünya operaevlerinde yapımlanan toplam 2581 sayıda opera eserlerinin arasında değişik opera eserlerinin sayısını incelemektedir. Bunlara göre göre Handel'in Tamerlano operası, yapımlama sayısına nazaran sıralamada 217inci gelmiştir. Yine aynı istatistiklere göre aynı 5 sezonda operaevleri repratuvaralarında bulunan 57 Handel operası arasındaki sıralamada Tamerlaneo eseri 20. sırayı almıştır.[1]

Roller[2]

Prömiyerde Asteria rolünü oynayan Francesca Cuzzoni

Timur ve demir kafesde Beyazit Ressam: Johann Nepomuk Geiger (1860)
Rol Ses tipi Prömiyerde roller, 26 Ekim 1724
(Orkestra şefi: Bilinmiyor )
Tamerlano, Timur Devleti İmparatoru alto/kastrato Andrea Pacini
Bajazet, Osmanlı Padişahı, Tamerlano'nun esiri tenor Francesco Borosini
Asteria, Beyazid'ın kızı soprano Francesca Cuzzoni
Andronico, Bizanslı Rum prens alto/kastrato Francesco Bernardi, "Senesino"
İrene, Trabzon İmparatorluğu prensesi, Tamerlano'un nişanlısı kontralto Anna Vincenza Dotti
Leone, Andronico ve Tamerlano'nun sırdaşı bas Giuseppe Maria Boschi
Zaide: Asteria'nın sırdaşı Sessiz rol

Konu özeti[3][4]

Zaman: 1402 Mekan: Bursa

I. Perde

Ankara Muharebesi'nde yenilmiş olan Osmanlı Padişahı Bajazet zincirlere vurulmuş olarak Timur'un Bursa'da kaldığı otağına getirilir. Tamerlano Andronico'ya Bajazet'in bu zincirlerini çözüp çıkartması emrini vermiştir; ama bu emrin arkasında başka bir neden olacağını sanan Bajazet bu emire hiç güvencesiz gayet şüpheli olarak bakmaktadır. Bajazat esir olunca intihar etmemesine tek sebebin kızı olan Asteria'ya olan derin sevgisi olduğunu bir şarkı ile açıklar. (Arya: "Forte e lieto a morte andrei") Tamerlano çadıra girer ve Andronico'ya bir emir vererek Bajazet ve Asteria'yı ikna etmesini ve Asteria'nın Tamerlano ile evlenmesini sağlamasını ister. Eğer Andronico bunda başarılı olursa onun Trabzon İmparatorluğu prensesi İrene ile evlenmesini ve böylece Trabzon İmparatorluğu tahtına geçmesini sağlayacağını ona vaat eder. Fakat Andronico bundan çok hoşnutsuzdur. Kendisinin de sevdiği Asteria'yı Tamerlano huzuruna onun Tamerlano'yu Andronico'ya inandırıp Bizans lehinde kararlar alması için getirmiştir. Fakat Tamerlano da Asteria'yı görünce ona aşık olmuştur. (Arya:"Bella Asteria") Tamerlano Asteria'ya onunla evlenmek istediğini açıklar. Bu Asteria'yı kızdırır çünkü bunu Andronico'nun kendisini kandırıp ihanet ettiğinin nişanesi olarak kabul eder.

Bajazet Tamerlano'nun kızını alma teklifini şiddetle rededer. Ayrıca kızı Asteria'nın Tamerlano'nun teklifine karşı gayet yumuşak başlı davranarak hiç açıkça itiraz etmeden hareket etmesi dolayısıyla da kızına da kızmıştır. (Arya:"Ciel e terra armi di sdegno") Fakat Asteria tek başına kaldığı zaman, kendisinin Andronico'nun sevgisine karşılık verdiğini; Andronico'nun Timur'un sözcülüğünü yapıp kendine ihanet ettiğini düşündüğünü ve buna rağmen ona karşı sevgisinin değişmediğini anlatan bir şarkı söyler. (Aria:"Deh, lasciatemi."). Trabzon İmparatorluğu prensesi İrene sahneye girer ve beklediği gibi Tamerlano ile evlenmiyeceğini ve onun yerine Andronico ile evlenmesi gerektiğini öğrenir. Andronico İrene'ye eğer hala durumu ve Tamerlano'nun kararını değiştirebileceğini söyler ve bunun için İrene'nin Trabzon İmparatorluğu prensesi değil de bu devletin elçisi imiş gibi hareket edip Tamerlano'ya bu karara olan Trabzon İmparatorluğu ve Bizanslılar ıtirazlarını açıklaması ile mümkün olabileceğini anlatır. İrene bu planı kabul edip uygulacağını söyler. Andronico ise ortaya çıkan olayların kendinin o sıradaki durumunu ve şerefini tehlikeye düşüreceğini düşünmeye başlar.

II. Perde

Tamerlano Asteria'nın ona evlenmek için yaptığı teklifi kabul ettiğini Andronico'a bildirir ve yakın bir zamanda hem kendi ile Asteria'nın hem de Trabzon İmparatorluğu prensesi İrene ile Andronico'nun düğün tören ve eğlencelerinin aynı zamanda yapılamasını planladığını açıklar. Tamerlano ve Asteria ayrı ayrı iki arya söyleyerek kendilerinin bu durum hakkında birbirine karşıt görüşlerini bu şarkılarda ortaya çıkartırlar. Asteria Andronico'ya Tamerlano'ya gayet yumuşak davranışının onunla evliliği kabul edermiş gibi göründüğünü ama Tamerlano'nun bunu yumuşak davranışı yanlış anladığını söyler; ama Andronico da onun davranışını yanlış anlamıştır ve üzüntüye düşmüştür.

Bu sırada Leone bir Trabzon İmparatorluğu elçisi gibi değişik kıyafet giyinmiş olan İrene'yi Tamerlano'un çadırına getirir ve burada bu elçi olarak İrene'nin bu Tamerlano'nun Asteria ve Andronico'ya karşı tutumlarının Trabzon İmparatorluğu ve Bizans tarafından uygun görülemiyeceğini diplomatik şekilde Tamerlano'ya açıklar.(Arya:"Par che mi nasca.") Tamerlano bu "elçi"nin açıklamalarını hiç kızmadan gayet sakin bir şekilde dinler. Tamerlano çadırdan ayrılıp İrene ve Asteria birlikte çadırda kaldıklari zaman Asteria İrene ile konuşmaya başlar. Asteria İrene'ye onunla aynı fikirde olduğunu; kendinin de Tamerlano ile evlilik istemediğini ve Andronico'ya gayet büyük bir yakınlık duyduğunu söyler. İrene Asteria'nın bu ifşaatının kendine uygun iyi bir sonuç çıkacağına hakkında ümit verdiğini söyler. Bu sırada orada bulunan Leone ise "aşkın ya iyiyi ya da kötüyü ortaya çıkartmak için hiç karşı konulamaz bir gücü olduğu" hakkında fikrini söylemekle yetinir.[5]

Bajazet kızının Tamerlano ile nikahının hemen yapılacağı haberini alınca gayet çok öfkelenir ve bu evliliği dururmaya yemin eder. Aynı haberi duyan Andronico da buna gayet kızgındır ve Tamerlano'dan intikam almaya ve sonra da kendini öldürmeye azmeder. Asteria da aynı zamanda gizlice Tamerlano'u öldürmek için plan ve hazırlık yapmaktadır. Bajazet evlenmenin biraz gecikmesini sağlar ve bunu yaparaken kendisinin Tamerlano tarafından küçük düşürülüp utandırılmasını da önler. Asteria yaptığı planı uygulamak için, bir murassa hançer koynunda gizli olarak, tahtı üzerinde oturmakta olan Tamerlano'ya yaklaşmakta iken babası Bajazet tarafından durdurulur. Bunun üzerine Asteria koynunda sakladığı hançeri çıkararak bu hançeri Tamerlanor'a hediye vermek için tahta yaklaşmakta olduğunu bildirir. Tamerlano, Bajazet ve Asteria birlikte dumu açıklayan bir üçlü (trio) şarkı söylemeye koyulurlar. Sonunda Tamerlano Bajazet ve Asteria'nın idam edilmelerini emreder. Fakat Asteria buna itiraz ederek kendinin hiçbir komploya katılmadığını ve böylece Tamerlano' karşı bir sadakatsızlık yapmadığını söyler . Bu sözlerini Bajazed, Andronico ve İrene de teyit ederler ve bu Asteria'yı bir teselli konusu olur. Ancak Tamerlano'yu öldürme planını gerçekleştirmediği ve böylece kendine kısa bir saadet sağlayacak tek emeline yetişemiyeceğinden dolayı kendini gayet bedbaht hissetmektedir.

III. Perde

Bajazet üzerinde saklamaya başardıği zehiri kızı Asteria ile birlikte alarak kendilerini öldürmeye karar verir. Tek başına iken Asteria kendini zehirleyerek öldürme sürecinde neler olabileceğini düşünmeye başlar. Tamerlano Asteria'yı kendi isteğine dönüştürmek için son bir girişim yapar ve kendi ile evlenirse babası Bajazet'a bile merhametli davranıp onu affedeceğini bildirir. Fakat Asteria ile Andrenico Tamerlano'nun huzurunda birbirleine aşık olduklarını ilan ederler. Bu Tamerlano 'yu gayet öfkelendirir ve onlardan kendi intikamını alacağına yemin etmesine neden olur. Bajazet iki gencin açıkça birbirlerine olan aşklarını açıkaca itiraf etmelerinde iki gencin Tamerlano'nun herhangi bir cezasına hatta ölüme bile karşı birlikte gelmelerinden büyük bir saadet duyacaklarını söylerek onların bu cesur itiraflarının kendinin ölümünü kabul gelmesi için bir ilham verdiğini açıklar.

Bu sırada İrene Tamerlano'ya ona aşık olduğunu ve onun kendi aşkına karşılık verirse gayet mesut olup devamlı sadakatla ona bağlanacığını açıklar. Leone sonunda bu aşkın Tamerlano'nun intikam hislerine karşı geleceğini ümit ettiğini söyler. Tamerlano intikam almak için düşmanları küçük düşürüp onlara hakaret etmeye hazırdır ve oönec Bajazet'i ve sonra Asteria'yı huzuruna getirtir. Andrinico Tamerlano'dan merhametli davranması için oan yalvarır. fakat Tamerlano onu hiç dinlemez. Asteria'nın kendisine bir hizmetçi gibi hizmet etmesini ister ve ilk olarak ondan kendisine bir kapta şarap sunmasını emreder. Asteria babasından almış olduğu zehiri gizlice Tamerlano'ya sunacağı şarap kabına boşaltır. Tam bu sırada İrene Tamerlano'ya, kendinin bir elçi değil, gerçekte Trabzon İmparatorluğu prensesi olduğunu ifşa eder ve Tamerlano'a sunulacak şarap kabında zehir olduğunu da ona açıklar. Bunun üzerine Tamerlano, bunu bilmezmiş gibi davranarak, Asteria'ya şarap kabını kendine sunmadan önce babası Bajazed'a mı yoksa aşık olduğu Andronico'ya sunacağına karar vermesini emreder. Asteria kabı ağzına götürüp zehirli şarabı kendisi içmeye çalışmakta iken Andronico onun eline vurup şarabı içmesini önler. Bu Tamerlano'yu daha da kızdırır. Tamerlano Asteria'nın tutuklanmasını ve Bursa sarayının zindanında hapis edilmesini emreder. Böylece Bajazet'in kendi saray zindanında kızının hapsedilmesi ile onu küçük düşürüp ona hakaret edip onu utandırmak istemektedir. Bajazed buna gayet öfkelennir. Tamerlano'ya bağırarak öldüğü zaman ruhunun hortlayarak Tamerlano'yu her yaşadığı an ziyaret ederek hayatını zehir edeceğini bildirir. (Arya:"Empio, per farti guerra".)

İrene ve Tamerlano birlikte, Tamerlano düşmanlarından intikamını aldıktan sonra, mesut bir hayat yaşayacaklarını anlatan bir ikili (düet) söylemeye başlarlar. Leone gelerek onlara, Bajazed ve Asteria'nın yanlarına getirilmekte olduğunu bildirir. Huzura gelen Bajazet şaşılacak şekilde sakindir çünkü gizlediği zehir içmiştir ve hemen ölmeyi sakin olarak beklemektedir. Kızı Asteria'ya elvada eder ve Tamerlano'ya ağır tenkit edici laflar atıp onu azarlar. Fakat içtiği zehir nedeni ile konuşması gittikçe tutarsız olmaya başlar. Bajazet'i Andrinico ve Asteria birlikte taşıyarak sahneden çıkartırlar. Hemen sonra Asteria tekrar sahneye dönüp, Tamerlano'a onunla istediği evliliği yapamayacağı için artık kendisinin ölmesinin uygun olacağını bildirir ve tekrar oradan ayrılır. İrene ve Andronico birlikte intihar edip kendini öldürmekten onu caydırmak için takip edip sahneden ayrılırler. Tamerlano İrene'nin yaptığı merhametli olma talepleri ve kendinin de şahit olduğu hüzün verici olaylardan etkilenmiştir. Öç ve intikam almak için onları idam ettirme kararını değiştirmiştir. Sonunda Asteria, Andorico ve Bajazet'i affettiğini ilan eder. Bu opera eseri İrene ve Tamerlano'nun birlikte söylediği bir aşk ikili (düet) şarkısi ve koronun söylediği "aşkın ışığı karanlıktan kurtarıp geri getireceği" hakkında söylediği bir şarkı ile son bulur.

Enstrümentasyon

Handel'in orijinal partitür notaları ve kopyalarında bu operanın sahnelenmesi için gereken müziksel çalgılar ve sayıları şöyle verilmiştir: 2 blokflüt, 2 düz veya yan flüt, 2 ahşap obua, 1 fagot, 2 valfsız Barok trompeti, telli çalgılar olarak Barok müzikte kullanılan "basso continuo" ensambli (genel olarak viyolonsel, lavta, klavsen) .

Müziksel parçalar

I. Perde

II. Perde

III. Perde

Değerlendirme

Kritik Eva Meyer Handel'in bu eseri ile opera sanatına döneminde önemli sayılabilecek bazı yenilikkler getirmiştir. Bajazet rolü bir tenor şarkıcıya verilmiştir. Bu sonradan 18. ve 19. yüzyılda önem kazanacak tenor sesli şarkıcı rollerinden ilki olmustur. Tamerlano'den sonra tenor sesli şarkıcılara opera eserlerinde en önemli roller verilmeye başlanmıştır.

16. - 18. yüzyıl döneminde Batı Avrupa'da Türköri adlı bir moda akımı ortaya çıkmıştır. Osmanlı devleti ve Türklerin sanatı ve kültürü batı Avrupalılara gayet ekzotik görünmekte idi ve bunun için Turk kültür ve sanatı bazı batı Avrupalı sanatçılarda derin merak uyandırmakta idi. Bu meraklı batı Avrupalı sanatçılar egzotik buldukları Türk sanat ve kültüründen etkilenip Türk sanat ve kültürü taklit etmeye çalışmışlardır. İşte böylece Türköri adlı bir moda akımı batı Avrupa sanat çevrelerine yayılmıştır. Handel'in Tamerlano operası bu moda akımına gayet iyi uyup uygulayan bir kültür fenomeni olarak da görünmektedir.[6]

Fakat bu moda yalnlz Handel tarafından opera bestecilik sanatında akis goöstermemiştir. Hemen hemen Handel ile aynı dönemde yaşayan diğer bazi opera besteciler de bu modaya değişik yönlerden katılmışlardır. Handel'de benzer sekilde Türköri moda akımına katılan şu opera besteciler sayılabilir. Fransız tiyatro eseri yazarı Jacques Paradon'un 1676'da bastırdığı "Tamerlan, ou la Mort de Bajazet" kitabından uyaralama yapan Antoni Salvo'nun hazırladığı librettoyu kullanan Alessandro Scarlatti İl gran Tamerlano operası bestelemiş ve Eylül 1704'da bu opera Floransa'da sahnelenmiştir. 1711'da Agostin Piovene librettosunu yazıp Francesco Gasparini tarafından bestelenen "Tamerlano" operası Venedik'te sahnelenmiştir. Antonio Vivaldi yine Piovene'nin librettosunu kullanıp ve eskiden bestelediği değişik müziksel parçalarini birleştirp bir "pasticcio" tipi Bajazet (veye bazan "Tamerlano" adı verilen) eserini hazırlamış ve bu eser 1735'de Verona'da Carnaval sezonunda sahnelemiştir.

Bu eser ismi Timur ile ilgili olup tarihsel bir konunun işlenmesi sanılması tümüyle yanlış olacaktır. Handel ve diğer opera bestecilerinin ana amaçları tiyatro salonuna para ödeyip gelmiş olan seyircileri ses, şarkı ve çalgılarla eğlendirmek, ve ileride hazırlanacak ve sahnelenecek opera eserlerine yeniden seyirci çekmekti. Opera eseri bir kültür eseri olmakla beraber sonunda besteciye, tiyatroya, şarkıcılara ve müzikçilere para getiren seyirciye sağlanan bir ticari hizmet olarak görülmesi gerekmektedir. Bu özellikle eserlerine seyirci çekip para yapmak hedefiyle Almanya'dan İngiltere'ye Londra'ya göçmüş olan Handel için gayet açıkça görülmektedir. Onun için bu Tamerlano (Timur) eserinde Handel'in 1402'de Ankara Muharebesi sonunda Timur'a mağlup düşen Osmanlı Padişahı I. Beyazid'in bu esaret sırasında başından geçen olayları gerçekçi ve geçmiş tarihe uygun olarak ele almak gibi bir kaygısı bulunmamaktadır. Eserde rol verilmiş şahıslardan ancak ikisi (Beyazid ve Timur) tarihsel gerçeğe göre isimlendirilmiştir; diğer roller tamamiyle hayalidir. Eserde ele alınan olaylar tarihsel gerçeklerden gayet çok uzak ve seyiricinin hayal gücünü geliştirip onu eğlendirmek için bu esere konulmuştur.

Ses ve video kayıtları [7][8]

Ses kayıtları

Yıl Roller:
Tamerlano,Bajazet,
Asteria, Andronico,
Irene, Leone		 Orkestra Şefi,
Orkestra, koro		 Marka
1970 Gwendolyn Killebrew,
Alexander Young,
Carole Bogard,
Sophia Steffan,
Joanna Simon,
Marius Rintzler		 John Moriarty,
Copenhagen Oda Orkestrası		 CD: Parnassus
Cat:PACD96038/40
1984Henri Ledroit,
John Elwes,
Mieke van der Sluis,
René Jacobs,
Isabelle Poulenard,
Gregory Reinhart		 Jean-Claude Malgoire,
La Grande Écurie et La Chambre du Roy		 CD:The Sony Opera House
Cat: 88697527252
1985Derek Lee Ragin,
Nigel Robson,
Nancy Argenta,
Michael Chance,
Jane Findlay,
René Schirrer		 John Eliot Gardiner,
English Baroque Soloists		 CD: Warner Classics
Cat:2564698383
2007Nicholas Spanos,
Tassis Christoyannis,
Mata Katsuli,
Mary-Ellen Nesi,
Irina Karaianni,
Petros Magoulas		 George Petrou,
Patras Orkestrası		 CD: MDG Scene
Cat: MDG6091457
2014Xavier Sabata,
John Mark Ainsley,
Karina Gauvin,
Max Emanuel Cencic,
Ruxandra Donose,
Pavel Kudinov		 Riccardo Minasi
Il Pomo d'Oro		 CD: Naïve Records
Cat:
V5373

Video kayıtları

Yıl Roller:
Tamerlano, Bajazet,
Asteria, Andronico,
Irene, Leone		 Orkestra Şefi,
Orkestra ve koro		 Sahne yönetmeni Marka
2001Monica Bacelli,
Thomas Randle,
Elisabeth Norberg-Schulz,
Graham Pushee,
Anna Bonitatibus,
Antonio Abete		 Trevor Pinnock
The English Consort		 Jonathan Miller DVD: Arthaus Musik
Cat: 100703
2008Monica Bacelli,
Plácido Domingo,
Ingela Bohlin,
Sara Mingardo,
Jennifer Holloway,
Luigi De Donato		 Paul McCreesh
Teatro Real, Madrid		 Graham Vick DVD: Opus Arte
Cst: OA1006D

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ 2009/10 ile 2013/14 arasındaki 5 sezon için "Operabase" istatistikleri
  2. ↑ "List of Handel's works" ((İngilizce)). Handel Institute. 6 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150506082141/http://gfhandel.org:80/1to42.html. Erişim tarihi: 23-6-2014.
  3. ↑ "Tamerlano konu özeti" ((İngilizce)). Handel House Museum. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150910113236/http://www.handelhouse.org/discover/george-frideric-handel/opera-synopses/tamerlano.
  4. ↑ "Tamerlano konu özeti" ((İngilizce)). 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160311225034/http://www.naxos.com/mainsite/NewDesign/fintro.files/bintro.files/operas/Tamerlano(Tamburlaine).htm.
  5. ↑ Kobbé, Gustav. ( Earl of Harewood (ed.)) (1987 1.ed.),The Definitive Kobbé's Book of Opera. New York: G.P. Putnam's and Sons. (İngilizce)
  6. ↑ Meyer, Eve R., "Turquerie and Eighteenth-Century Music" (Yaz 1974). Eighteenth-Century Studies, Cilt:7( No:4), say.. 474-488.
  7. ↑ "Tamerlano ses ve video kayıtları". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160303220433/http://www.operadis-opera-discography.org.uk/CLHATAME.HTM. Erişim tarihi: 23-6-2014.
  8. ↑ "Tamerlano ses ve video kayıtları". 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160417170927/http://www.prestoclassical.co.uk/w/52112/George-Frideric-Handel-Tamerlano. Erişim tarihi: 23-6-2014.

Dış kaynaklar

Dış bağlantılar


This article is issued from Vikipedi - version of the 7/3/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.