Tekmen, Bozyazı
Genel özellikler
Tekmen, Mersin'in Bozyazı ilçesine bağlı bir mahalledir. Doğusunda Bozyazı'ya bağlı Tekeli beldesi Batısında Bozyazı ilçesi kuzeyinde Toros dağları ve güneyinde Akdeniz ile çevrilidir. Yüz ölçümü 25 km² olup nüfusu 2007 sayımına göre 3099'dur. Belde; Limanağzı mahallesi, Akdeniz Mahallesi ve Doğancılar mahallesi olmak üzere 3 mahalleden oluşur. Antalya-Mersin D-400 karayolu beldeden geçmektedir.
Coğrafi özellikler ve nüfus
Tekmen toros dağları ile Akdeniz arasında Türkiye'nin Akdeniz'deki Anamur burnundan sonra 2. en güney ucu olan Kızılburun'nun iki yakası ile doğusundan geçen Aksaz çayının batı kıyısında kurulmuştur. Aksaz çayı Tekeli beldesi ile sınırı oluşturur. Kızılburunun batı tarafında Akdeniz mahallesi doğu tarafında Limanağzı mahallesi kurulmuş. Aksaz çayı boyuna da Doğancılar mahallesi kurulmuştur. Aksaz çayı beldenin en büyük akarsuyudur. bunun yanında denize ulaşan küçük dereler de mevcuttur. Kuzeyinde bulunan dağlarla ile kızıl burun tarafları ve limanağzı mah ile akdeniz arasındaki zeytin kayası kızıl çam ormanı ve ormanın tahrip edildiği yerlerde yer yer makilikler mevcuttur. Bu manzarasıyla Tekmen yeşil ile mavinin birleştiği el değmemiş eşsiz bir güzelliğe sahiptir. Aksaz çayının aşağı kısmında oluşturduğu Aksaz ovası mahallenin en düz kısmıdır. Bunun dışında belde nin genel yapısı engebelidir. Zeytin kayası dağının bitip Aksaz ovasının başladığı yerde Aksaz çayının eski yatağında Sarıgöl oluşmuştur.
Tekmen'in nüfusu 2007 sayımına göre 3099'dur. 2000 sayımında 6580, 1997 sayımında 4652, 1990sayımında 3028, 1985 sayımında ise 2099'dur. Gerçek nüfusda aslında yavaşlayan bir artış vardır. Ama idareciler tarafından 1997 ve 2000 sayımlarında nüfus rakamının şişirildiği bellidir. Çünkü Tekmen dışarıya göç veren bir yer değildir. Ama iderciler haksız sayılmaz. Çünkü belediye merkezi idareden nüfus oranında yardım almaktadır. Tekmen'deki tek Turizm faaliyeti olan tatil siteleri 1990'dan sonra yapılmaya başlanmıştır. Yazın tatilcilerinde gelmesiya Tekmen'nin nüfusu 10.000 ne yaklaşmaktadır. Fakat kışın tatilciler dönünce nüfus azalıyor.Sayımlar kışın yapıldığından bu rakam nüfusa dahil olmuyor. Fakat Belediye bu sitelere hizmet götürmektedir.
Tekmen, halkı tarım ile geçimini sağlamaktadır. Beldede seracılık yapılmaktadır. Seralarda sebze ( salatalık, patlıcan, domates, biber, fasülye) ve muz yetiştirilmektedir. Yetiştirilen ürünler Tekmen Sebze halinde pazarlanır. Eskiden hayvancılık ve özellilede kıl keçisi yetiştiriciliği yaygınken günümüzde önemini yitirmiştir.Birkaç aile bu işi yapmaktadır. Bir sahil kasabası olmasına rağmen Tekmen'de balıkçılık yapılmamaktadır.Turizm ile ilgili tatil siteleri vardır.
Tarih
Tekmen; yerleşimler çok eskiye dayanır. Akdeniz mahallesine mikelai ve zeytin kayasında eski yerleşimlerin izine rastlamak mümkün.Tekmen'in bu günkü halkı Teke Türkmenlerine dayanır. Teke Türkmenleri Oğuz boylarından Salur boyunun bir koludur. Teke Türkmenleri XIII.yy başlarına kadar Hazar denizinin dogusunda bugün kuzeyi Kazakistan güneyi Türkmenistan sınırları içerisinde kalan Mangışlak bölgesinde yaşadılar. XIII.yy başlarında (1215) Mogol baskısı üzerine Anadolu'ya göç etmiş ve Antalya bölgesine yerleşerek burada Isparta bölgesinde kurulan Hamidogulları beyliğinin bir kolu olarak Teke Beyliği' ni kurmuslardır. Bu beylik Yıldırım Beyazit devrinde (1389~1402)Osmanlı idaresine girmişse de 1402 Ankara savaşından sonra tekrar kurulmus ve 1426 da tekrar Osmanlı egemenliğine girmiştir. Fakat Antalya bölgesinin adı devletin yıkılışına kadar Teke Sancağı (ili) adıyla anıldı. Tekelilerin konargöçer olması ve devletin onları iskan etmek istemesi ayrıca sürülerinin tarımla ugrasan yerleşiklerin tarlasına zarar vermesi yüzünden Osmanlı idaresiyle anlaşmazlıga düştüler. Bu durundan yararlanmak isteyen bir başka Türkmen devleti hükümdarı olan Şah ismail'in etkisine girdiler. Bu etki neticesinde 16.yy başlarında Tekeliler Şahkulu Baba Tekeli'nin önderliğinde büyük bir isyan başlattılar. isyanı bastıran Osmanlı idaresi birçok Tekeliyi katletti. Bir kısmı Anadolunun muhtelif yerlerine dagılırken bir kısmı da İran'a (Güney Azerbaycan) göc etmis ve Safevi devletinde etkin olmuslardır. Tekelilerin bir kısmıda Anadoluya göc etmemis ve Mangışlakta kalmıstır. Buradaki Tekeliler 19.yy. başlarında Hive Özbeklerinin baskısı ile Merv bölgesine göç etmiştir. Bugün Türkmenistan'ın 5 vilayetinden biri olan Merv (Mary) vilayetini Tekeliler oluşturur. Resmi kayıtlara göre Teke Türkmenleri Anamur bölgesine 1708'de yerleştirilmiştir. Bu tarihte Tekmen,İçel Sancağının Anamur kazasına bağlıolarak merkezi bugünkü Tekeli kasabası olarak kurulan Tekeli mahallesinin bir mahallesi olmuştur. Bu köy 1945'de 5 köye bölünmüştür. Bunlar Çubukkoyağı, Bahçekoyağı, Aksaz, Gözce ve Tekmenteke köyleridir. Bu bölünmüşlük halk diline 5 muhtarlık Tekeliler diye geçmiştir. Böylece Tekmen,Tekmenteke adıyla Anamur ilçesine bağlı bir mahalle durumuna geldi. 1989'da Belediye teşkilatı kuruldu, Tekmenteke'nin adı Tekmen olarak değişti ve Tekmen 3 mahalleye ayrıldı. Ayrıca Bozyazı'nın Anamurdan ayrılıp ilçe olmasıyla Bozyazı'ya bağlandı. 1989 da yapilan belediye baskanligi seçimini Anavatan Partisi adayi Mehmet ŞAH kazandi ve Tekmen Belediyesinin kurucu baskanu oldu. 1994 belediye seçimlerini yine Anavatan Partisi adayi Mehmet ŞAH kazandi. 1999 secimlerini ise Milliyetci Hareket Partisi adayi İbrahim SAFİ kazandi ve Şah dönemi sona erdi. 2004 de yapilan secimlerde ise yeni kurulan ve Adalet ve Kalkinma Partisinden aday olan Mehmet ŞAH kazan ve 5 yıllık aradan sonra Şah dönemi tekrar başladı. 2009 da yapilan seçimleri ise Milliyetci Hareket Partisi adayi olan Tekmen Merkez Camii eski Mehmet TAŞ kazandi. 2009 seçimleri Tekmen Belediyesi için yapilan son seçimdi. 2013 de çikarilan bir kanunla 2014 yılı itibariyle Tekmen Belediyesinin tüzel kişiligi kaldırıldı ve Tekmen mahalle olarak Bozyazı İlçe Belediyesine bağlandı. Tekmen Belediyesine bağlı Akdeniz, Limanağzı ve Doğancılar Mahalle Muhtarlıkları da kaldırıldı.Bozyazi İlçe Belediyesi de Mersin Büyükşehir Belediyesine bağlandı.
Resmi kurumlar
Tekmen'de belediye teşkilatı 1989'da kurulmuştur. Belediye binası Limanağzı mahallesindedir. Belediyiye bağlı Sebze ve Meyve Toptancı Hali ve Düğün Salonu vardır.
Tekmen Lisesi, Tekmen İlköğretim Okulu, Hüseyin Hüsnü Tekışık İlköğretim okulu, Doğancılar İlköğretim okulu ve Tekmen Halk Kütüphanesi beldedki resmi eğitim kurumlarıdır. Ayrıca bir adet özel ortaöğretim erkek öğrenci yurdu mevcuttur.
Tekmen sağlık ocağı, beldedki tek sağlık kurumudur. Beldede bir adet eczane de mevcuttur.Beldede 5 adet camiide mevcuttur.
İktisadi hayat
Tekmen halkının temel geçim kaynağı tarımdır. 1970'li yıllara kadar Tekmen'in halkının temel geçim kaynağı hayvancılıktı.Bölgenin coğrafi özelliklerine en iyi uyum sağlayan ve bölge halkına isim veren kıl keçisi besleniyordu. 1970'lerden itibaren gerek nüfus artışı gerekse ekonomik ve sosyal koşullar sebebiyle hayvancılık yerini tarıma bırakmaya başladı.ilk olarak açık da sebze yetiştirilmeye başlandı.Su sorunu sebebiyle bu tarihlerde sulama kooperatifi kurularak sulama kanalları yapıldı.Yetiştirilen ürünler ise kamyonlarla Mersin'e gönderiliyor Mersin halinde pazarlanıyordu. Tekmenli çiftçi hiç malını sattağı komisyoncuyu görmeden 200 km uzakta malını satıyordu. Kamyon şöförleri bu ticarete aracılık yapıyordu. Kamyoncuyada kira ödüyordu. 1970'li yılların sonuna doğru Tekmende birkaç plastik sera yapıldıysa da o zamanlarda plastik seralar tutulmadı ve bir bir yıkıldı.
1980'li yılların ortalarına doğru ilk cam seralar Tekmen'de görülmeye başladı. Kışın sebze yetiştirilmesine ve yüksek fiyatla pazarlanmasına olanak sağlaması cam serayı rağbeti arttırdı.
1990'lı yılların başında cam sercılık açık sebze yetiştiriciliği geride bıraktı. Tekmen adeta şantiyeye dönüştü. Her yerde sera inşaatı vardı. Diğer yandan önceleri sera için dışarıdan ustalar getirilirken Tekmen artık kendi sera ustalarını yetiştirmişti. Bu dönemde Tekmen'de 5 adet demir doğrama dükkânı açılmıştı. 1990'lı yılların ortalarına doğru açık sebze yetiştiriciliği sona erdi. Tekmen sulama kooperatifi alandaki açık sebzeler 1995'de son kez su verdi. Bu arada seracılıkla zenginleşen çiftçiler kendi su kuyularını açmaya başlamasıyla kooperatife olan talep azaldı. Diğer yandan tarımda modernleşmeye başlamıştı. Kimyasal ilaç ve gübre çeşitlenmiş ve kullanımı yaygınlaşmıştı.1995 Tekmen'de ilk ziraat dükkânı açıldı. Yine bu tarihte Tekmen'de Sebze hali açılmıştı. Çiftçi artık malını kime sattığını biliyor fiyatta müdahil oluyordu. Ayrıca kamyonculara kira vermek zorunda değillerdi.
1990'lı yılların sonuna doğru cam seracı inşası azaldı. Türkiye'nin ekonomik koşulları değişmiş cam ve demir fiyatları artmış sebze eski günlerdeki gibi para etmez olmuştu. Daha önce bir çiftçi yaptığı seranın borcunu yaptığı sera ile 1 yılda öder iken 1990lı yılların sonunda 4 yılda öder olmuştu. Halk elindeki sera ile yetinir yeni sera yapmaz olmuştu. Demir doğrama dükkânları bir bir kapandı.
2000'li yıllara gelindiğinde yeni bir olgu Tekmen ekonomisini canlandırdı: Muz seracılığı. Muz serasında cam yerine plastik kullanıldığı için daha ekonomikti. Yeni sera alanı ise aksaz ovası idi. 1990'lı yılların başına kadar kışları buğday yazları fıstık ekilen ovada fıstık tarımı 1990'ların ortasına doğru terk edildi. Bu verimli arazide getirsi düşük buğday tarımı yapılıyordu. Muz serası için en uygun yer ova idi. 2000'li yılların ortalarına doğru bu kez alan şantiyeye dönüştü. 5 yıl içerisinde neredeyse bütün ova sera oldu.
Diğer yandan halde canlılık arttı. Ürünlerdeki çeşitlilik Tekmen halini cazib kıldı. Komisyoncu sayısı arttı. Halde özellikle Karaman kökenli komisyoncu sayısı fazla idi. Önceleri Mersinli komisyonculara mal satan Tekmenli kendi içindende komisyoncu çıkardı. Ama bunun yanında komisyonculuğa teşebbüs eden birkaçıda iflas etti. Komisyonculuk işinde muvaffak olan Tekmenliler de önceleri Mersin'e mal taşıyanlardı. Bugün Tekmen'de 10 komisyonevi, 2 muz sarartma tesisi, 1 ardiye vardır.
Komisyoncuların fiyat konusunda anlaşmazlığa düşmeleri üzerine bu işi aşmak için kendi aralarında dernek kurmaları üzerine Tekmenli çiftçilerde kendi derneklerini kürdular. Diğer yandan her mahalledede muhtarların öncülük ettiği birer tarımsal kalkınma koooperatifi kuruldu.
Artan seralara ilişkin olarak Tekmen zirai ilaç ve gübre bayiileri içinde cazip bir yer oldu. 2000'li yılların başından itibaren zirai ilaç bayiileri artmaya başladı. Günümüzde (Mart 2009) Tekmen'de 6 zirai ilaç bayii vardır.
18 Aralık 2010 tarihinde dolu faciasından sonra cam seraların camları paramparça, naylon seralara ise birçok delik açılmıştır.Yaklaşık 100 seranın zarar görmüştür.
| ||||||