Theofano (II. Romanos'un eşi)

Başlığın diğer anlamları için Theofano sayfasına bakınız.

Theofano, Bizans imparatoriçesi. II. Romanos ve II. Nikeforos'un karısı, I. Yannis Çimiskes'in sevgilisi, II. Basileios ve VIII. Konstantin'in annesidir. Theofano, 10. yüzyıl Bizans tarihinde önemli bir rol oynamıştır. Oğulları küçük iken taht naipliği yapmıştır.

İmparatoriçe olması

Yunan asıllı olarak^{[1][2][3][4][5]} Mora bölgesi Lakonia civarındada^[6] muhtemelen Sparta'da doğmuştur.^[7]. Theofano'nın ilk adı Anastasia ya da daha yakın olarak Anastaso'dır^[8], Craterus ismi verilen fakir bir taverna bekçisinin kızıdır.^[9][10]. Velihat prens Romanos, ona aşık oldu ve yaklaşık 956 yılında onunla evlendi. Evlilikten sonra Theofano ismini almıştır, Makedonyalılar Hanedanı'nın azize imparatoriçesi VI. Leon'un karısı Theofano'dan sonra ikinci Theofano'dır.

Kayınpederi İmparator VII. Konstantin'i zehirlediğine dair dedikodular vardır. Konstantin, 959 yılında öldü fakat ölmeden önce uzun bir süre yüksek ateşten muzdarip olmuş, zehirlendiğine dair bir kanıt yoktur. Romanos'un karısına bağlılığı ve onun tavsiyelerini dinlemesi kısa iktidarında Theofano'nun imparatoru yönetmesine neden olmuştur.

Nikeforos Fokas ile işbirliği

15 Mart 963 tarihinde, İmparator II. Romanos 26 yaşında aniden öldü. Tekrar, Theofano'nın onu zehirlediğine dair söylentiler başladı. Çok genç iki çocuğu bulunan, İmparatoriçe tacı giymis olan, hiçbir asil veya zengin aileye bağlı bulunmayan bir kadının kocasını öldürmekten her şeyi kaybetmek dışında en ufak bir kazancı yoktu. Oğulları II. Basileios ve VIII. Konstantin velihattılar ve Theofano taht naibi oldu. İktidarını güvence altına almak için zamanın en güçlü generali Nikeforos Fokas ile işbirliği yapması gerektiğini anladı. Ordu çoktan Nikeforos'u Caesarea'da imparator ilan etmişti, Nikeforos 15 Ağustos'ta Konstantinopolis'e girdi, kanlı sokak savaşlarından sonra Josef Bringas'ın (Romanos döneminde baş danışman olmuş hadım saray görevlisi) direncini kırdı ve 16 Ağustos günü Ayasofya'da tac giydi. Theofano ile evlenerek, Makedonyalılar Hanedanı ile akraba oldu ve hükümdarlığını meşrulaştırmıştır.

Evlilik, Nikeforos'un Theofano'nun çocuklarından bir ya da daha fazlasının vaftiz babası olmasının dini ilişkiyi bozması nedeniyle tartışmalara neden oldu. Patrik Polyeuctus, ilk önce evlilik meselesinin çözülmesi gereğiyle Nikeforos'un kutsal sunağı öpmesine izin vermedi. Vaftiz babalığı konusundaki sorunu çözmek için, Nikeforos bir konsil topladı. Bu konsil, ilgili kuralın İkonoklast V. Konstantin döneminde yayınlandığını bu nedenle geçersiz olduğunu ilan etti. Polyeuctus, konsili meşru kabül etmedi ve Nikeforos'u Theofano ile evliliğini bitirmesi konusunda ısrar edip, onu aforoz etti. Bardas Fokas ve bir kişi Nikeforos'un Theofano'nun çocuklarından hiç birinin vaftiz babası olmadığına dair yemin ettiler. Bunun üzerine Polyeuctus, Nikeforos'u kiliseye tekrar kabül edip Theofano'yu karısı olarak bıraktı.^[11]

İhanet

Çok kısa süre sonra, genç ve parlak general Yannis Çimiskes'in sevgilisi oldu. İkisi daha sonra Nikeforos'a karşı komploya giriştiler. 10 Aralık 969'u 11 Aralığa bağlayan gece bir suikast düzenleyip Nikeforos'u öldürttüler. I. Yannis Çimiskes imparator oldu.

Düşüşü

Theofano, yeni imparatorun karısı olma umudunu yanlış hesaplamıştı. Konstantinopolis Patriği Polyeuktos, bu suçu cezalandırmak için Yannis'ten tövbe edip katilleri (imparatorun yardımcıları ve arkadaşları) cezalandırmasını ve Theofano'yı saraydan çıkarmasını istedi. Yannis, Patriğin isteklerine uyması için zorlandı ve ancak ondan sonra imparator olarak tac giymesi için kiliseye girmesine izin verildi.

Theofano, önce Prinkipo (bazen Prote olarak bilinir) adasına sürgüne gönderildi. Muhtemelen oğullarının tahta geçmesi ile Konstantinopolis'e geri dönmüştür.

Çocukları

Theofano ve II. Romanos çiftinin en az üç çocuğu olmuştur:

1. II. Basileios
2. VIII. Konstantin
3. Anna Porphyrogenneta, Kiev-Rus Çarı I. Vladimir ile evlendi.

Kaynakça

1. McCabe, Joseph (1913). The empresses of Constantinople. R.G. Badger. s. 140. OCLC 188408. "(Theophano) came from Laconia, and we may regard her as a common type of Greek." 
2. Diacre, Léon le – Talbot, Alice-Mary – Sullivan, Denis F. (2005). The History of Leo the Deacon: Byzantine Military Expansion in the Tenth Century. Dumbarton Oaks. s. 99–100. ISBN 0884023249. "Nikephoros himself claimed that he wished to maintain his customary moderate lifestyle unaltered, avoiding cohabitation with a wife. And he took in marriage the wife of Romanos, who was distinguished in beauty, and was indeed a Laconian woman." 
3. Bury, John Bagnell – Gwatkin, Henry Melvill – Whitney, James Pounder – Tanner, Joseph Robson - Previté-Orton, Charles William - Brooke, Zachary Nugent (1923). The Cambridge medieval history. Camb. Univ. Press. s. 67–68. OCLC 271025434. "The new ruler, Romanus II… took possession of the government, or rather handed it over to his wife Theophano. We have already seen who this wife was. The daughter of Craterus, a poor tavern-keeper of Laconian origin, she owed the unhoped-for honour of ascending the throne solely to her beauty and her vices." 
4. Durant, Will – Durant, Ariel (1950). The Story of Civilization: The age of Faith; a history of medieval civilization - Christian, Islamic, and Judaic - from Constantine to Dante: A.D. 325-1300.. Simon and Schuster. s. 429. OCLC 245829181. "Perhaps Romanus II (958-63) was like other children, and did not read his father's books. He married a Greek girl, Theophano; she was suspected of poisoning her father-in-law and hastening Romanus' death" 
5. Hyslop, R. (2008). Varangian. Cuthan Books. s. 545. ISBN 0955871824. "Theophana, a Greek inn-keeper's daughter, married the emperor Romanus II in 958. She was alleged to have murdered this husband to marry the general Nicephorus" 
6. Goodacre, Hugh George (1957). A handbook of the coinage of the Byzantine Empire. Spink. s. 203. OCLC 2705898. "Theophano, in spite of her accomplishments, was but of the humblest birth…she came from Laconia, no doubt bringing with her thence the peerless beauty of the Greek type. Romanus II and Theophano were married about the year 956" 
7. Miller, William (1964). Essays on the Latin Orient. A. M. Hakkert. s. 47. OCLC 174255384. "The Emperor Constantine Porphyrogenitus, who wrote about the middle of the tenth century, has left us a favourable sketch of the Peloponnese as it was in his day.. His biography represents that city (Sparta) – of which the contemporary Empress Theophano, wife of Romanos II and Nikephoros Phokas, was perhaps a native." 
8. Davids, Adelbert (2002). The Empress Theophano: Byzantium and the West at the Turn of the First Millennium. Cambridge University Press. s. 325. ISBN 0521524679. "The emperor Romanos II was married to the daughter of a merchant, called Anastaso, who took the name of Theophano at marriage" 
9. Bréhier, Louis (1977). The life and death of Byzantium. North-Holland Pub. Co. s. 127. ISBN 0720490081. "Anastasia, daughter of Craterus, of illustrious parentage according to the panegyrist, but a former barmaid nicknamed Anastaso according to the other chronicles. Not only did Constantine approve this marriage, but he had it celebrated with great splendour in the church of Hagia Sophia and gave his daughter- in-law" 
10. Diehl, Charles (1927). Byzantine portraits. A.A. Knopf. OCLC 1377097. "Her father, Craterus, of Laconian origin, was an obscure plebeian who kept a public-house in one of the slums of the capital. She herself, before her marriage, was called Anastasia, or more familiarly, Anastaso" 
11. Norwich, John Julius. Byzantium: The Apogee. New York: Alfred A. Knopf: 1992, p. 192-194

Kaynaklar

• History of the Byzantine State by Georgiy Ostrogorskiy
• Norwich, John Julius (1991) (İngilizce). Byzantium: The Apogee. Londra: Penguin. s. 30-39. ISBN 0-19-504652-8.