Çankaya

Başlığın diğer anlamları için Çankaya (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Koordinatlar: 39°55′28″K 32°53′8″D / 39.92444°K 32.88556°D

Çankaya
—  İlçe  —
Türkiye'de bulunduğu yer
İl genelindeki konumu
Kızılay Meydanı
Koordinatlar: 39°55′28″K 32°53′8″D / 39.92444°K 32.88556°D
Ülke	Türkiye
İl	Ankara
Coğrafi bölge	İç Anadolu
Coğrafi bölüm	Yukarı Sakarya
Yönetim
- Kaymakam	Aydın Ergün
- Belediye başkanı	Alper Taşdelen (CHP)
Yüzölçümü
- Toplam	1,157 km^2 (0,4 mi^2)
Rakım	1,000 m (3 ft)
Nüfus (2015)[1]
- Toplam	922,536
- Kır	-
- Şehir	922,536
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
Posta kodu	06650
İl alan kodu	0312
İl plaka kodu	06
İnternet sitesi: cankaya.bel.tr Çankaya

Çankaya, Türkiye Cumhuriyeti'nin İç Anadolu Bölgesi'nde, Ankara ili'ne bağlı bir ilçe.^[2] Ankara ilinin orta kesiminde bulunan ilçe,^[3] Ankara'nın başkent olması ile birlikte Türkiye'nin yönetim merkezi durumuna gelmiştir.^[2] Çankaya, yerleşik nüfusu 913.715 kişi itibarıyla Ankara'nın ve Türkiye'nin nüfus bakımından en büyük ilçesi konumundadır. Türkiye'nin en kalabalık ilçesi olarak pek çok ilden nüfusu daha fazladır.^[4] Gün içinde nüfusu iki milyona kadar çıkabilmektedir.^[2] 102 lise ve on üniversitesi ile ilçe önemli bir eğitim kentidir.^[5][6]

Tarihçe

Ayrıca bakınız: Ankara tarihi

Çankaya sırasıyla Hatti, Hititler, Frigyalılar Lidyalılar, Pers İmparatorluğu, Makedonya Krallığı, Galatlar, Roma İmparatorluğu, Doğu Roma İmparatorluğu, Büyük Selçuklu İmparatorluğu, Anadolu Selçuklu Devleti, Ahiler ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerini yaşamıştır.^[7] 19. yüzyılda önemini kaybeden yerleşim, 20. yüzyılın başlarında Bağdat Demiryolu'nun yapılması, daha sonra Mustafa Kemal Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı'nı buradan yönetmesi ile gelişti. Ankara'nın 13 Ekim 1923 tarihinde yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti olmasının ardından gelişen Çankaya, 1936 yılında ilçe statüsüne erişmiştir.^[8]

Coğrafya

Çankaya, İç Anadolu Bölgesi'nin kuzeybatısındaki Yukarı Sakarya Bölümü'nde yer alır. Çankaya'nın doğu ve kuzeydoğusunda yine Ankara ili'ne bağlı Mamak ve Altındağ, güneyinde Gölbaşı, batısında ise Etimesgut ilçeleri bulunur.^[9] Çankaya, Orta Anadolu'nun düzlükleri ortasında kayalık bir alanda kurulmuştur. Bu kayalık alan, artık kentin merkezinde küçük bir ada niteliğindedir. Bu adayı yükseltiler çevreler, ortada bir çanak bırakırlar. Eskiden bataklık olan bu çanak, Cumhuriyet döneminde kurutularak yerleşime açılmıştır.^[10]

İklim

İlçede karasal iklim hüküm sürmektedir. Kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları sıcak ve kuraktır. Kışları kuru bir ayaz görülür. İlkbahar mevsiminde kırkikindi olarak adlandırılan yükselim yağışları düşer. İç Anadolu Bölgesi'nde Türkiye'nin en az yağış alan bölümü^[11] olduğu için ilçede yılın üçte biri güneşli geçer.^[10] Ankara il merkezi'nin yıllık yağış ortalaması 404,5 milimetredir. En çok yağış 51,8 mm ile mayıs ayında düşerken, en az yağış 14,4 mm ile ağustos ayında düşer.^[12]

Ankara iklimi
Aylar	Ocak	Şubat	Mart	Nisan	Mayıs	Haziran	Temmuz	Ağustos	Eylül	Ekim	Kasım	Aralık	Yıl
En yüksek sıcaklık rekoru,  °C	16	19	25	30	33	37	40	42	35	32	24	17	42
Ortalama en yüksek sıcaklık, °C	1	4	10	15	20	24	27	28	24	18	10	4	15
Ortalama sıcaklık, °C	0,4	1,9	6,0	11,2	15,9	19,9	23,4	22,9	18,5	12,9	6,6	2,3	10
Ortalama en düşük sıcaklık, °C	−6	−5	−1	3	6	9	12	12	8	3	−1	−3	3
En düşük sıcaklık rekoru,  °C	−31	−31	−27	−11	−6	2	3	3	−2	−8	−18	−25	−31
Ortalama yağış, mm	40	31	36	51	52	39	17	15	18	32	36	48	415
Kaynak: Worldweather.org[13] Weatherbase.com,[14][15]

Nüfus

Botanik Parkı

Kuğulu Park

Ankara ilinin en yüksek nüfusa sahip ilçesi olan Çankaya'nın nüfusu 2015 sayımlarına göre 922.536 kişidir.^[16] İlçe ayrıca Türkiye'nin de nüfus bakımından en büyük ilçesi konumundadır. 2000 nüfus sayımında 769.331 olan nüfus 15 yılda yaklaşık 153.205 kişi artmıştır. Bir milyona yaklaşan nüfusun 442.058'i erkek; 472.443'ü kadındır. Nüfusun tamamı kentte yaşar.^[16]

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1965[17]	496.953	470.454	26.499
1970[18]	683.210	653.290	29.920
1975[19]	927.809	895.005	32.804
1980[20]	968.668	921.882	46.786
1985[21]	667.351	665.128	2.223
1990[22]	714.330	712.304	2.026
2000[23]	769.331	758.490	10.841
2007[24]	792.189	792.189	veri yok
2008[25]	785.330	785.330	veri yok
2009[26]	794.288	794.288	veri yok
2010[27]	797.109	797.109	veri yok
2011[28]	813.339	813.339	veri yok
2012[29]	832.075	832.075	veri yok
2013[30]	914.501	914.501	veri yok
2014[31]	913.715	913.715	veri yok
2015[32]	922.536	922.536	veri yok

Eğitim

Yüksek nüfusu nedeniyle birçok ilköğretim okulu ve liseye sahip olan Çankaya genel olarak bir öğrenci kenti görünümündedir. İlçede yüzden fazla ilköğretim kurumunun yanında,^[5] onlarca lise bulunmaktadır.^[6]

Üniversiteler

Çankaya'daki on bir adet üniversitede yüz bini aşan öğrenci yüksek öğrenim görmektedir.^[33] Türkiye'nin önemli üniversitelerinden birçoğu ile birlikte vakıf üniversiteleri ilçede yer almaktadır.^[34] Dünya'nın en iyi bin üniversitesi listesinde, Türkiye'den dereceye giren iki üniversiteden biri Çankaya'dadır.^[35] Kentte birçok üniversitenin yanı sıra, üniversite hastaneleri, fakülteler gibi üniversite alt kuruluşları bulunmaktadır. Çankaya'daki üniversitelere sadece Ankara'dan değil, Türkiye'nin dört köşesinden ve ülke dışından öğrenciler gelmektedir.^[36][37][38] Çankaya'daki üniversiteler şunlardır:

Devlet: Ankara Üniversitesi^[39], Gazi Üniversitesi^[40], Hacettepe Üniversitesi^[41], Orta Doğu Teknik Üniversitesi^[42]

Vakıf: Bilkent Üniversitesi^[43], Çankaya Üniversitesi^[44], TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi^[45], Ufuk Üniversitesi^[46], İpek Üniversitesi^[47], TED Üniversitesi^[48]

Askeri: Kara Harp Okulu^[49]

Kültür

Müzeler

Ayrıca bakınız: Ankara'daki müzeler

Pembe Köşk

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün mozolesinin bulunduğu Anıtkabir, Atatürk'e ait eşyaların da sergilendiği bir müze olarak ilçe sınırları içerisinde yer alır. İsmet İnönü Evi, Türkiye Cumhuriyeti 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün 1925’ten 1973’te ölümüne kadar 48 yıl yaşamış olduğu yer olarak, müze biçiminde varlığını sürdürmektedir. Orta Doğu Teknik Üniversitesi içerisinde yer alan ODTÜ Bilim ve Teknoloji Müzesi'nin kuruluş amacı; MÖ 7000 yılından beri Anadolu'da gelişen teknolojinin tarihini belgelemek ve günümüz teknolojisini sergilemektir. Türkiye Büyük Millet Meclisi yerleşkesinde yer alan Atatürk ve Meclis Müzesinde, 1920 ve 30'lardan kalma, Meclis, İnkılaplar ve Atatürk ile ilgili çeşitli belge ve fotoğraflar teşhir edilmektedir. Beşevler'de yer alan Atatürk Eğitim Müzesinde, Türk Eğitim Tarihi ile ilgili belge, eşya, kitap teşhir salonları, kütüphane ve Başöğretmen Atatürk arşivi bulunmaktadır. MTA Tabiat Tarihi Müzesinde, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü'nün kuruluşundan bugüne kadar yapılmış jeolojik çalışmalar sırasında bulunan mineraller, taş örnekleri, fosiller sergilenmektedir. TRT Müzesinde, 1981 yılında eski radyo malzemeleri toplanarak sergilenmektedir. Jandarma'nın tarihini ve bugününü her yönüyle tanıtmak ve korumak amacıyla kurulan Jandarma Müzesi, Jandarma Eğitim Komutanlığı içerisinde yer almaktadır. ^[50] İlçede ayrıca Gazi Üniversitesi bünyesinde Gazi Üniversitesi Resim Heykel Müzesi ve Gazi Üniversitesi Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi, Ankara Üniversitesi bünyesinde Oyuncak Müzesi bulunur.^[51]

Şenlikler

İlçe, Ankara'da gerçekleştirilen kültürel organizasyonların merkezi konumundadır. Bu faaliyetlerin birçoğu geleneksel hale gelmiştir. Çankaya'daki sinema alanındaki önemli organizasyonlardan biri Ankara Uluslararası Film Festivali'dir.^[52] 1998 yılından beri düzenlenen festival, belgesel, uzun film ve kısa film yarışmaları barındırır. Yaklaşık 17 dalda ödül dağıtılır.

Tiyatro alanındaki önemli bir şenlik, Toplumsal Araştırmalar Kültür ve Sanat İçin Vakıf tarafından 1996 yılından beri gerçekleştirilen Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali'dir.^[53]

Kore'de Savaşan Türkler Anıtı

Bunların haricinde Çankaya'da 1983'ten beri Ankara Uluslararası Müzik Festivali^[54] ve 1996'dan beri de Ankara Caz Festivali gerçekleştirilir.^[55]

Anıtlar

Ayrıca bakınız: Ankara'daki anıtlar ve heykeller

Çankaya'da irili ufaklı birçok tarihî ya da modern anıt bulunmaktadır. Bunların en önemlilerinden biri Kızılay Meydanı'ndaki, Emniyet Anıtı olarak da bilinen Güvenpark Anıtı'dır. Anıt, 1935 yılında Prof. C. Hozlmeister ve Prof. J. Thorak'a yaptırılarak Türk Polis Teşkilatı'na hediye edilmiştir. Projesi Prof. C. Hozlmeister tarafından çizilen anıtın kabartma ve heykelleri Prof. J. Thorak ve Anton Hanak tarafından yapılmıştır.^[56] Özellikle Kızılay çevresindeki Sakarya ve Yüksel Caddelerinde birçok heykel bulunmaktadır. Bunların başlıcaları Taşankara ve Barış Heykeli'dir. Heykeltıraş Burhan Alkar tarafından 1979'da taştan yapılan Barış Heykeli, Sakarya Caddesi yaya bölgesinde bulunmaktadır. Genç bir kız ile erkeğin birlikte uçurdukları güvercin, özgürlük ve barışı simgelemektedir.^[57] Bu heykel gibi Taşankara da Danimarkalı heykeltıraş Jørgen Haugen Sørensen tarafından 1992 yılında yapılmış ve Sakarya Caddesi yaya bölgesine konmuştur.^[57]

4.30 metre yüksekliğindeki mermer Mimar Sinan Anıtı ise Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nin önünde bulunmaktadır. Eserde Mimar Sinan kendine özgü kıyafetleriyle ayakta dururken resmedilmiştir. Bu anıt 1956 yılında heykeltıraş Hüseyin Anka Özkan'a yaptırılmıştır.^[58]

Modern yapı ve yapıtlar

Çankaya'da 80'li yıllardan itibaren inşa edilen önemli eserler arasında, sadece ilçenin değil Ankara'nın da simgesi olan Atakule, Kocatepe Camisi ve Hitit Güneş Kursu Anıtı sayılabilir. Atakule İş Merkezi, Ankara'nın başkent oluşunun 66. yıldönümü nedeniyle 13 Ekim 1989'da açılmıştır. Ankara'nın ilk, Türkiye'de açılan ikinci alışveriş merkezi olan Atakule, 125 m yüksekliğe ve kulenin tepesinde döner restorana sahiptir.^[59]

Kocatepe semtindeki Kocatepe Camisi'nin yapımına 1967 yılında başlanmış ve 1987 yılında bitirilmiştir. 88 m uzunluğunda dört minaresi vardır.^[60]

Çankaya Köşkü

1924 - 2014 yılları arası Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları'nın ikamet etmiş olduğu köşktür. 2014 yılından itibaren Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları'nın resmî konutunun Cumhurbaşkanlığı Külliyesi olmasıyla Çankaya Köşkü artık Türkiye Cumhuriyeti Başbakanları tarafından kullanılmaktadır. Çankaya Köşkü, Ankara'nın merkezi olan Kızılay Meydanı'nın yaklaşık 5 kilometre güneyindedir ve rakımı 1,071 metredir.

Ankara'nın yüksek bir tepesinde yer alan köşk, Kasabyan adlı bir Ermeni tüccar tarafından 1800'lü yılların son çeyreğinde bir bağevi olarak yaptırıldı. Sonrasında kentin zengin ailelerinden Bulgurzadeler'in eline geçti. Ankara Müftüsü Rifat Efendi'nin gayretleriyle halk arasında 4500 lira toplanıp, Bulgurzade Tevfik Efendi'den satın alınan köşk, Mustafa Kemal Atatürk'e hediye edildi.

Mustafa Kemal Atatürk, 1921 yılında buraya yerleşmiştir. 1924 yılında Mimar Vedat Bey ve Mimar Arif Hikmet Bey'in yapmış olduğu ilavelerle köşk bugünkü halini almıştır.^[61][62]

Altyapı

Ulaşım

Ankara Kent Metro Ağı Haritası

İlçe Ankara'nın merkezinde bulunmaktadır.^[51] Ankara Şehirlerarası Otobüs Terminali ilçe sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe içi ulaşımı kolaylaştıran 4 adet faal, 2 adet de inşaat halinde olan metro vardır.^[63] Metro güzergâhları Dikimevi - Söğütözü, M1 Kızılay - Batıkent, M2 Kızılay - Koru , M3 Batıkent - Törekent,M4 Gar - Gazino, M5 Gar - Esenboğa Havalimanı hatları üzerinde konumlanmıştır. Bu metrolar Çankaya'yı, Yenimahalle, Altındağ, Etimesgut, Sincan, Keçiören, Pursaklar, Çubuk ilçelerine bağlar. Yapımına 1992 yılında başlanan Ankaray metrosundan Ankara Şehirlerarası Otobüs Terminali'ne direkt geçiş vardır.^[64][65] Sincan-Kayaş Banliyö Tren Hattı'nın ilçe üzerinden geçen istasyonları mevcuttur. İlçeye hava kuzeyyolu ile ulaşımı şehir merkezine 28 km mesafede bulunan, Çankaya'nın kuzeydoğusundaki Esenboğa Uluslararası Havalimanı ile mümkündür.^[66]

Yönetim

İdari bölünme

1936 yılında Ankara'nın merkez ilçesi olan Çankaya, 1983 yılında Çankaya, Altındağ, Yenimahalle, Mamak ve Keçiören olmak üzere beş ilçeye bölünmüştür. 1984 yılında Ankara Büyükşehir Belediyesi kurulmuş, Çankaya da bu belediyeye bağlı bir metropol olmuştur.^[67] İlçe bir belediye başkanlığına ve bir kaymakamlığa bağlıdır. İlçede 124 tane mahalle vardır.^[68]

Kaymakamlar

#	Ad	Başlama Tarihi	Bitiş Tarihi	#	Ad	Başlama Tarihi	Bitiş Tarihi
1	Haluk Nihat Pepeyi	28 Şubat 1936	6 Haziran 1938	2	Daniş Yurdakul	6 Ocak 1938	10 Kasım 1941
3	Necmettin Ergün	1 Aralık 1941	2 Nisan 1942	4	Cemal Dinç	27 Ağustos 1942	3 Kasım 1943
5	Cemal Gönenç	6 Ocak 1944	8 Şubat 1947	6	Ekrem Güvenç	13 Şubat 1947	10 Mayıs 1949
7	Asım Sağıroğlu	11 Mayıs 1949	15 Kasım 1951	8	İbrahim Öztürk	5 Mayıs 1954	1 Aralık 1955
9	M. Kemal Yılmaz	20 Ocak 1956	28 Mayıs 1960	10	Selahattin Özaltan	8 Mayıs 1960	25 Ekim 1961
11	Faruk Cemal Vefkioğlu	20 Kasım 1961	27 Ocak 1965	12	S. Zeki Köseoğlu	12 Ağustos 1965	30 Kasım 1968
13	Ömer Haliloğlu	13 Kasım 1968	6 Ekim 1971	14	Tacettin Özünçer	6 Ekim 1971	29 Eylül 1977
15	Agah Büyüksağış	12 Aralık 1977	15 Şubat 1978	16	Fevzi Baysan	19 Haziran 1978	7 Aralık 1979
17	İ. Cahit Ertan	18 Şubat 1980	11 Nisan 1984	18	N. Kemal Eren	17 Eylül 1984	15 Eylül 1988
19	Çetin Yücel	15 Eylül 1988	3 Eylül 1992	20	T. Fikret Saygılı	3 Eylül 1992	21 Mart 1994
21	A. Namık Tekin	8 Haziran 1994	19 Eylül 1996	22	E. Selçuk Botsalı	19 Eylül 1996	17 Ekim 2001
23	M. Yıldırım Kadıoğlu	17 Ekim 2001	6 Kasım 2006	24	M. Hulusi Arat	7 Kasım 2006	18 Eylül 2011
25	Mehmet Ali Yıldırım	18 Eylül 2011	8 Ekim 2014	26	Aydın Ergün	8 Ekim 2014	- [69]

İlçe 1936 yılında ilçe statüsüne kavuştuğundan beri 26 tane kaymakam görev başına gelmiştir. İlk kaymakam H. Nihat Pepeyi 1936 ile 1938 yılları arasında görev yapmıştır. İlçede şu ana dek hiç kadın kaymakam olmamıştır. İlçenin şu anki kaymakamı Mehmet Ali Yıldırım'dan sonra 2014'te göreve başlayan Aydın Ergün'dür.^[69]

Belediye başkanları

Yıl	Ad	Parti
1984	Erdoğan Yavuzlar	ANAP
1989	M. Doğan Taşdelen	SHP
1994	M. Doğan Taşdelen	SHP
1999	Haydar Yılmaz	CHP
2004	Muzaffer Eryılmaz	CHP
2009	Bülent Tanık	CHP
2014	Alper Taşdelen	CHP[70]

Çankaya Belediye Başkanlığı, 1963 yılından itibaren yapılan on seçimin yedisinde CHP tarafından kazanılmıştır. Geriye kalan üç yönetimin ikisi bağımsız, biri Anavatan Partisi'ne mensuptur. Belediye başkanlığını son yapılan seçimler sonucunda CHP'li Alper Taşdelen kazanmıştır.^[70]

Kardeş kentler

Kardeş kentler:

• Berlin, Almanya
• Sidney, Avustralya
• Havana, Küba
• Köln, Almanya
• Girne, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
• Bangui, Orta Afrika Cumhuriyeti
• Ulan Batur, Moğolistan
• Guangzhou, Çin
• Üsküp, Makedonya

Ön protokol imzalayanlar:

• Toronto, Kanada
• Atina, Yunanistan
• Kiev, Ukrayna
• Seul, Güney Kore
• Ramallah, Filistin^[71]

Görüntüler

• 
  Anıtkabir
• 
  Kocatepe Camisi
• 
  Gençlik Caddesi'nden bir görünüm. Caddenin bir kısmı Maltepe'de bir kısmı da Anıttepe semti sınırları içerisinde bulunmaktadır.
• 
  Atakule
• 
  Hitit Güneş Kursu Anıtı
• 
  100. Yıl mahallesinden bir görünüm.
• 
  Çukurambar

Ayrıca bakınız

• Türkiye Büyük Millet Meclisi
• Anıtkabir
• Kızılay Meydanı
• Kocatepe Camii

Kaynakça

• Küçük Asya'nın Bin Yüzü: Ankara, Dost Yayınları, ISBN 975-298-173-9
• Ankara, Başkentin Tarihi, Arkeolojisi, Mimarisi, Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları, ISBN 975-95848-3-2
• Antik Ankara, Haluk Sargın, ISBN 975-288-886-0
• Turistik Ankara, Mehmet Hengirmen, Engin Yayınları, ISBN 975-320-123-0

Dipnotlar

1. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCUb56d. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
2. "Çankaya Kaymakamlığı sitesi İlçe Tanıtımı bölümü". 13 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20091213220553/http://www.cankayakaymakamligi.gov.tr:80/index.asp?id=IlceTanitim&gs=on. Erişim tarihi: 1 Nisan 2009. 
3. Resim:Ankara districts.png görüntüsünde görüldüğü gibi
4. Bu illere örnek olarak; Tunceli, Hakkâri ve Karaman sayılabilir.
5. "Çankaya Milli Eğitim Müdürlüğü ilkokullar sayfası". 14 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20080914120717/http://cankaya.meb.gov.tr:80/index.asp?frame=&part=0&page=okullar/resmi.htm. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009. 
6. "Çankaya Milli Eğitim Müdürlüğü liseler sayfası". 14 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20080914120717/http://cankaya.meb.gov.tr:80/index.asp?frame=&part=0&page=okullar/resmi.htm. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009. 
7. (Türkçe) Dünya Tarihi Atlası. ODTÜ Yayıncılık. ISBN 975-95848-3-2. 
8. "Çankaya Kaymakamlığı Tarihçesi". 13 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20091213220553/http://www.cankayakaymakamligi.gov.tr:80/index.asp?id=IlceTanitim&gs=on. Erişim tarihi: 9 Nisan 2009. 
9. Resim:Ankara districts.png görüntüsüne göre
10. "Çankaya Belediyesi". 19 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090519225119/http://www.cankaya-bld.gov.tr:80/cankayada_yasam_dogalyapi.asp. Erişim tarihi: 5 Nisan 2009. 
11. "Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Aylık ve Yıllık Ortalama Yağış Dağılışı (1960-2000) sayfası". 27 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20101127021933/http://meteor.gov.tr/veridegerlendirme/ortalama-yagis-dagilisi.aspx. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2009. 
12. "Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara'nın Yıllık Toplam Yağış Verileri sayfası". 13 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140413034620/http://www.meteor.gov.tr/veridegerlendirme/yillik-toplam-yagis-verileri.aspx?m=ANKARA. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2009. 
13. Worldweather.org
14. http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=82171&refer=&units=metric
15. Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü
16. "TUİK istatistikleri". https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. 
17. "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BspSJqIL. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
18. "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtmjtxgL. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
19. "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtoO3ifh. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
20. "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuI3su7. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
21. "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtwAeII8. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
22. "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtxrwMwA. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
23. "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtzoGkrY. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
24. "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1c5d9z. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
25. "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3QVFyx. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
26. "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCdwopR. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
27. "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEhFz2e. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
28. "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGJ4Lkg. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
29. "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxNK01Q. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
30. "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUYkgDG. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
31. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCUb56d. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
32. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
33. "Çankaya Belediyesi resmi sitesi, kültürel yaşam bölümü". 8 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20091008130424/http://www.cankaya-bld.gov.tr:80/cankayada_yasam_kulturelyasam.asp. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009. 
34. "Örnek olarak ODTÜ dünyanın en iyi 438. üniversitesi seçilmiştir. Hürriyet Gazetesinin konuya ilişkin sayfası". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150402191641/http://www.hurriyet.com.tr/egitim/anasayfa/8264241.asp?gid=229&sz=27753. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009. 
35. "Hürriyet Gazetesi konuya ilişkin sayfası". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150402191641/http://www.hurriyet.com.tr/egitim/anasayfa/8264241.asp?gid=229&sz=27753. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009. 
36. "ODTÜ resmî sitesi, Erasmus ve Diğer Değişim Programları Yönergesi, Erasmus Kapsamında ODTÜ'ye Gelen Öğrenciler başlığı". 11 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130111012759/http://www.oidb.metu.edu.tr:80/yonetmelik/yonet/degisim.html. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009. 
37. "E. Yağcı'nın konuya ilişkin makalesi". http://193.140.216.63/200733ESED%20YA%C4%9ECI.pdf. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009. 
38. "Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi resmî sitesi, Sokrates/Erasmus başlığı". 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151226034135/http://www.edebiyat.hacettepe.edu.tr/?q=node/69. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009. 
39. "Ankara Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 20 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20121220015656/http://www.ankara.edu.tr:80/iletisim.php. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
40. "Gazi Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 16 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110516132244/http://www.gazi.edu.tr/iletisim.php. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
41. "Hacettepe Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 14 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120614210157/http://hacettepe.edu.tr:80/ortak/iletisim.php. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
42. "ODTÜ resmî sitesi, İletişim bölümü". 27 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20101127170620/http://odtu.edu.tr/about/contact.php. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
43. "Bilkent Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 2 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090202093552/http://bilkent.edu.tr:80/bilkent-tr/feedback/contact.html. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
44. "Çankaya Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 26 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131026123745/http://www.cankaya.edu.tr:80/index.php. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
45. "TOBB ETÜ resmî sitesi, İletişim bölümü". 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140426234035/http://www.etu.edu.tr/index.php?page=8888&lang=trTR. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
46. "Ufuk Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 22 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120822075126/http://www.ufuk.edu.tr:80/www/tr/. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
47. "İpek Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150402151138/http://www.ipek.edu.tr/Sayfalar/kampus-iletisim.aspx. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
48. "TED Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150402155245/http://www.tedu.edu.tr/tr-TR/Content/Iletisim.aspx. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2012. 
49. "Kara Harp Okulu resmî sitesi, İletişim bölümü". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160307082314/http://kho.edu.tr/haberlesme/index.htm. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
50. http://turkiyem.bidibidi.com/il_il_Turkiye/Ankara/Ankara-Bilgileri/ankaradaki-muzeler-10155.html
51. "Kültür Bakanlığı, Ankara'nın ilçeleri sayfası". 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160310144328/http://ankarakulturturizm.gov.tr/belgegoster.aspx?f6e10f8892433cffb0ed0aa5232e402f80427305de490274. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2009. 
52. "Film Festivali resmî sitesi". 21 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141221201335/http://www.filmfestankara.org.tr:80/. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009. 
53. "Tiyatro Festivali resmî sitesi". 21 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20111221135019/http://www.ankaratiyatrofestivali.org:80/index.php?. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009. 
54. "Müzik Festivali resmî sitesi". 23 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150223094213/http://www.ankarafestival.com:80/. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009. 
55. "Caz Festivali resmî sitesi". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160306220629/http://ankaracazfestivali.org/. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009. 
56. "ankaraheykelleri.com". 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160315044746/https://ankaraheykelleri.wordpress.com/2007/08/17/ulus-ataturk-aniti-tarihcesi/. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
57. Ankara Başkentin Tarihi, Arkeolojisi ve Mimarisi - ISBN 975-95848-3-2 - Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları - Sayfa:269
58. "Kültür Bakanlığı, Ankara'nın Anıtları sayfası". 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160309142310/http://ankarakulturturizm.gov.tr/genel/belgegoster.aspx?f6e10f8892433cffb0ed0aa5232e402fc9e1bf02621630fc. Erişim tarihi: 24 Ocak 2010. 
59. Mehmet Hengirmen (Türkçe). Turistik Ankara. Engin Yayınları. s. 86. ISBN 975-320-123-0. 
60. "T.C. Ankara Valiliği resmi sitesi, Camiler sayfası". 27 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20081227224714/http://www.ankara.gov.tr:80/turkce/konu_detay.aspx?uid=68. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2009. 
61. "Aksiyon dergisi, Kasapyan Köşkü'nden Çankaya'ya sayfası". 3 Eylül 2007. http://www.aksiyon.com.tr/detaylar.do?load=detay&link=17311. Erişim tarihi: 16 Haziran 2009. 
62. "Zaman gazetesi, Kasapyan Köşkü'nden Çankaya'ya sayfası". 4 Eylül 2007. http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=584051. Erişim tarihi: 16 Haziran 2009. 
63. Ego Genel Müdürlüğü'nün konuya ilşkin sayfası
64. Ego Genel Müdürlüğü'nün konuya ilşkin sayfası
65. "Ankara Büyükşehir Belediyesi, Ulaşım Rehberi sayfası". 30 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130530063008/http://www.ankara-bel.gov.tr:80/AbbSayfalari/Ulasim_Rehberi/Ulasim_rehberi.aspx. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2009. 
66. "Ankara Esenboğa Uluslararası Havalimanı resmi sitesi, Ulaşım sayfası". 24 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110324025941/http://www.esenbogaairport.com:80/2.php. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2009. 
67. "Çankaya Kaymakamlığı resmî sitesi". 8 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20080608194948/http://www.cankayakaymakamligi.gov.tr:80/index.asp?id=IlceTarihi&gs=on. Erişim tarihi: 29 Nisan 2009. 
68. "Çankaya Kaymakamlığı resmî sitesinin konuya ilişkin sayfası". 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160611201845/http://www.cankayakaymakamligi.gov.tr/default_B0.aspx?content=415. Erişim tarihi: 06 Eylül 2014. 
69. "Çankaya Kaymakamlığı resmî sitesi". 25 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20100225225400/http://www.cankayakaymakamligi.gov.tr:80/index.asp?id=Kaymakamlarimiz. Erişim tarihi: 28 Nisan 2009. 
70. "wikipedia". 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160129201110/https://tr.wikipedia.org/wiki/Ankara%27da_2014_T%C3%BCrkiye_yerel_se%C3%A7imleri. Erişim tarihi: 06 Eylül 2014. 
71. "Çankaya Belediyesi". http://www.cankaya.bel.tr/oku.php?yazi_id=98. Erişim tarihi: 06 Eylül 2014. 

Dış bağlantılar

• Çankaya Kaymakamlığı (Türkçe)
• Çankaya Belediyesi (Türkçe)
• Çankaya Millî Eğitim Müdürlüğü (Türkçe)
• YerelNET'te Çankaya (Türkçe)
• Çankaya ilçesinin ayrıntılı haritası (Türkçe)
• Çankaya Belde A.Ş. (Türkçe)