Ölen Galyalı
Ölen Galyalı (İtalyanca: Galata Morente) MÖ 230-220 yılları arasında Pergamon kralı I. Attalos tarafından Anadolu’da Kelt asıllı Galatlara karşı kazandığı zaferi kutlamak amacıyla yaptırılmış olduğu düşünülen heykelin Roma döneminde yapılan mermerden kopyasına verilen isimdir. Eserin kimin tarafından yapıldığı bilinmemekle beraber Pergamon sarayının heykeltıraşı Epigonus tarafından yapılmış olma ihtimali yüksektir.
Heykelde ölmekte olan bir Galyalı savaşçı olağanüstü bir gerçeklikle betimlenmiştir. Kelt asıllı Galyalı savaşçının tipik saç şekli ve bıyıkları belirleyicidir. Heykeldeki figür boyundaki metal kolye hariç çıplaktır, yenik savaşçı kalkan ve kılıcın yanında yerde yatmaktadır.
Bulunması
Heykelin Roma’da 17.yüzyılın başlarında Ludovisi Villa bölgesinde yapılan kazı çalışmaları sırasında bulunduğu ve 1623 yılında Ludovisi ailesi adına kaydedildiği bilinir. Heykel daha sonra Papa XII. Clemens tarafından Capitol Müzesine kazandırılmıştır. Roma sanatının önde gelen eserlerinden olduğu için Birinci Fransa İmparatorluğu sırasında Napolyon Bonapart’ın dikkatini çekmiş ve Louvre Müzesinde sergilenmek üzere alınmıştır. Napolyon Savaşlarının ardından eser İtalya’ya iade edilmiştir.
Keltlerin tasvir edilmesi
Heykel iki yönlü bir tasvir içermektedir. Bir yandan Galatlar özelinde Kelt kavimlerini yenen Pergamon Krallığına övgü düzülürken diğer yandan da cesur ancak mağlup düşman övülmektedir. Heykel Galyalıların genelde çok az giysi veya zırh giyerek savaşmalarına dair bilgi de vermektedir.[1] Galyalı savaşçının çıplak tasvir edilmesinin ardında savaşçı bir kavim olan Galyalıların kahramanca ölmeyi de bilmelerinin etkisi olduğu da iddia edilir.[2]
Etkileri
Antik dönemden günümüze gelebilen önemli eserlerden sayılan heykel çok sayıda sanatçıya ilham vermiş, sayısız kopyası ve benzeri yapılmıştır. Heykelin ilk keşfedildiği 17.yüzyılda ölmekte olan bir gladyatörü betimlediği sanılmıştır. Ayrıca bu dönemdeki sanat eleştirmenleri heykeldeki sanat kalitesi ve ifadelerin keskinliğinden etkilenmiş ve kesinlikle görülmesi gereken bir eser olarak tanımlanmıştır. Eseri görmeye giden romantizmin ünlü ismi Byron heykelle ilgili bir şiir yazmıştır.[3] Napolyon 1797 yılında Roma’yı işgal ettiğinde heykel Paris’e götürülmüş daha sonra halen sergilenmekte olduğu Roma’daki Capitol Müzesine geri getirilmiştir.
Kopyaları
Heykelin dünya çapında çok sayıda müzede sergilenen kopyaları bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Cambridge Üniversitesi Klasik Arkeoloji Müzesi, Birleşik Krallık- Courtauld Galerisi, Londra, Birleşik Krallık
Leinster House, Dublin, İrlanda
Berlin
Prag
Stockholm
Washington Tarih Topluluğu Müzesi, Tacoma, Washington, ABD- Redwood Kütüphanesi, Newport, Rhode Island, ABD
Ermitaj Müzesi, Sankt Peterburg, Rusya
Kaynakça
- ↑ Romalı tarihçi Polybius MÖ 225 yılında savaşılan Telamon Muharebesi sırasında bazı Galya kabilelerinin Roma karşısında çıplak savaştıklarını belirtmiştir. (Polybius, Histories II.28) Benzer bir aktarım Halikarnassos’lu Dionysius tarafından yapılmıştır
- ↑ ABD'li sanat tarihçisi Horst Waldemar Janson
- ↑ Byron, Childe Harold, Canto IV (1818), 140–141. dörtlükler