1954 Türkiye genel seçimleri

Türkiye genel seçimleri
Türkiye
1950 ←
 2 Mayıs 1954
 → 1957
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 541 sandalyesi için
Çoğunluk için gereken 271 sandalye
  Birinci parti İkinci parti Üçüncü parti
 
Lider Adnan Menderes İsmet İnönü Osman Bölükbaşı
Parti Demokrat Parti (1946) Cumhuriyet Halk Partisi Cumhuriyetçi Millet Partisi
Son seçim 408 sandalye, %55,2 69 sandalye, %39,6 Yeni parti
Sandalye 503 31 5
Sandalye değişimi artış 87 azalış 38 Yeni parti
Aldığı oy 5.313.659 3.193.471 480.249
Oy oranı %58,4 %35,1 %5,30
Değişim artış %3,2 azalış %4,5 Yeni parti

Seçimden önceki Başbakan

Adnan Menderes
Demokrat Parti (1946)

 Seçilmiş Başbakan

Adnan Menderes
Demokrat Parti (1946)

Oyların partilere göre dağılım pastası

1954 Türkiye genel seçimleri, 2 Mayıs 1954 tarihinde TBMM'de görev yapacak 10. dönem milletvekilleri için yapılan seçimlerdir.[1]

Liste usulü çoğunluk seçim sisteminin uygulandığı seçimlerde yaklaşık 9 milyon seçmen oy kullanmıştır. Demokrat Parti, oyların yüzde 58,4'ünü alarak 503 milletvekili, Cumhuriyet Halk Partisi %35,1'lik oranla 31 milletvekili, Cumhuriyetçi Millet Partisi 5 milletvekili çıkarırken, 2 kişi de bağımsız olarak toplam 541 milletvekili seçilmiştir.

Bu seçimde, DP'den 4 aday, iki seçim çevresinden seçilmiş, o tarihte uygulanan seçim yasası gereği, bu çevrelerden birinin milletvekilliğini tercih etmiştir. 9 milletvekili de DP listesinden bağımsız olarak seçilmiştir.

Seçim dönemi

Genel Seçimler 2 Mayıs 1954 pazar günü yapıldı. Seçimlere dört parti katıldı. DP ve CHP 64 vilayetin hepsinde, CMP 40 ilde, 16 Mayıs 1952'de kurulmuş olan ve ilk kez bir genel seçime katılan Türkiye Köylü Partisi (TKP) ise 19 ilde aday gösterdi.[2]

Sonuçlar

1954 genel seçimleri'nin sonuçları;[3]

Toplam Sandık 43.174
Toplam Seçmen 10.262.063
Toplam Kullanılan Oy 9.095.617
Geçersiz/Boş Oy 153.957
Katılım Oranı (%) 88,63
Milletvekili Sayısı 541

Seçimlerde liste usulu çoğunluk sistemi kullanıldı. DP 1950 seçimlerine göre oylarını artırırken CHP ise oy kaybetti. Meclise giren siyasi partilerden DP oyların 57,6'sını, CHP 35,4'ünü, CMP ise 4,9'unu aldı.[4] Uygulanan seçim sistemi nedeniyle DP oyların yüzde 57,6'sını almasına karşın Meclisin yüzde 94,82'sini kazandı. CHP ise oyların yüzde 35,4'ünü almasına rağmen Mecliste ancak yüzde 5,5 ile temsil edilebildi. Bu durum, 1950 seçimlerinde de uygulanmış olan liste usulü çoğunluk sisteminin eleştirilmesine yol açtı. Çünkü, 1954 seçimlerinde nisbi temsil esası uygulanmış olsaydı DP 281, CHP 211, CMP 32, Türkiye Köylü Partisi (TKP) 18 milletvekili kazanmış olacaktı.[5]

Partilere göre oy dağılımı

Parti Genel Başkan Oy % Sandalye +/–
Demokrat Parti Adnan Menderes 5.313.659 57,61 503 artış 87
Cumhuriyet Halk Partisi İsmet İnönü 3.193.471 35,36 31 azalış 38
Cumhuriyetçi Millet Partisi Osman Bölükbaşı 480.249 4,85 5 Yeni
Bağımsızlar 56.393 1,55 2 artış 1
Türkiye Köylü Partisi Tahsin Demiray 50.935 0,63 0 Yeni
Toplam 9.095.617 100,00 535 artış 48

İllere göre oy dağılımı[6]

İl DP CHP CMP Bağ TKP
Adana 107.447 99.741 2.618 8.178 316
Afyon 89.969 40.872 23.379 0 298
Ağrı 42.222 17.209 0 0 1.236
Amasya 49.015 35.825 4.322 0 163
Ankara 181.789 142.161 35.676 2.966 210
Antalya 82.337 46.824 0 0 4.751
Artvin 39.662 23.871 0 0 3.604
Aydın 105.569 53.677 3.641 0 238
Balıkesir 163.152 91.329 7.282 0 1.162
Bilecik 35.346 25.678 1.686 0 2.659
Bingöl 10.025 8.255 4.529 0 8.801
Bitlis 20.707 6.904 0 0 3.201
Bolu 85.819 31.390 5.511 0 484
Burdur 36.743 5.510 0 2.029 0
Bursa 158.361 76.363 15.724 0 1.336
Çanakkale 80.416 41.727 3.062 4.135 2.721
Çankırı 42.998 23.712 10.503 6.097 1.416
Çorum 92.332 51.246 0 0 9.232
Denizli 85.341 62.950 0 0 88
Diyarbakır 72.907 42.333 0 3.389 673
Edirne 62.916 35.624 3.821 0 346
Elazığ 48.992 32.133 1.399 1.784 985
Erzincan 35.719 33.321 0 0 517
Erzurum 99.304 47.013 20.065 0 149
Eskişehir 80.598 34.294 8.767 1.679 2.436
Gaziantep 83.026 58.834 0 0 925
Giresun 73.445 38.364 7.816 0 97
Gümüşhane 38.863 32.778 0 0 6.263
Hakkari 9.801 4.289 0 0 3.929
Hatay 76.136 48.746 2.034 0 8
Isparta 52.051 30.893 0 0 571
İçel 73.792 50.037 1.338 2.166 11.485
İstanbul 338.010 143.705 43.420 4.215 10.076
İzmir 230.522 145.871 0 374 0
Kahramanmaraş 65.777 43.501 3.781 5.498 1.210
Kars 61.573 79.426 18.400 0 2.335
Kastamonu 92.135 45.591 16.044 2.200 18
Kayseri 104.862 57.329 7.257 0 528
Kırklareli 56.105 31.926 1.845 0 214
Kırşehir 24.354 18.633 34.374 114 3.717
Kocaeli 127.578 60.860 12.008 798 1.184
Konya 164.002 106.497 30.376 4.397 715
Kütahya 87.140 35.144 12.658 0 752
Malatya 88.235 107.643 557 2.171 492
Manisa 151.569 76.069 7.195 0 0
Mardin 60.614 44.650 0 0 21.646
Muğla 64.467 41.755 0 0 119
Muş 12.807 8.485 0 0 12.413
Niğde 76.613 42.347 8.673 3.518 8.115
Ordu 77.361 62.785 0 0 0
Rize 52.952 19.264 4.000 0 0
Samsun 121.098 75.329 4.357 0 0
Siirt 33.097 14.583 0 0 2.653
Sinop 30.920 36.987 21.270 0 0
Sivas 117.204 98.996 7.071 0 0
Urfa 65.070 51.127 0 803 14.591
Tekirdağ 64.901 35.145 2.551 0 115
Tokat 80.537 65.380 0 0 0
Trabzon 94.121 53.957 4.225 0 0
Tunceli 17.024 19.567 0 0 0
Uşak 29.973 28.042 11.650 0 0
Van 33.637 18.507 0 0 0
Yozgat 79.733 45.653 7.862 0 4.250
Zonguldak 130.759 53.539 11.338 0 119

Seçim sonrası

Cumhuriyetçi Millet Partisi'nin meclisteki 5 milletvekilinin tamamını çıkardığı Osman Bölükbaşı'nın memleketi olan Kırşehir ili, 30 haziran 1954 tarihinde DP'li milletvekillerinin oylarıyla kabul edilen özel bir kanunla ilçe haline getirildi. Kırşehir vilayetinin kaldırılması ve Nevşehir kazasında Nevşehir adıyla yeni bir vilayetin kurulması hakkındaki 7 Temmuz 1954 tarihli ve 8748 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan kanunla Kırşehir eski kazaları Avanos, Kozaklı, Mucur ve Hacıbektaş'la birlikte yeni kurulan Nevşehir iline bağlandı. Kırşehir'in eski kazalarından Kaman, Ankara'ya; Çiçekdağı ise Yozgat'a bağlandı.[7] Daha sonraları Yassıada Yargılamaları'nda Adnan Menderes ve DP'nin diğer önde gelen yöneticileri Kırşehir'in ilçe yapılması davasından yargılanıp mahkum oldular. "Kırşehir'in siyasi sebeplerle kaza haline getirilmesi" DP yöneticilerinin yargılandığı anayasayı ihlal davasında yer alan yedi suçtan biri olarak yer aldı.[8]

Benzer şekilde, 14 Haziran 1954'te CHP'nin birinci olduğu Malatya ili de ikiye bölünerek Adıyaman ili oluşturuldu.[9][10]

Kaynakça

  1. ↑ 11954 Gen.Seçimleri 13 Mart 2012‎ 'da erişilmiştir.
  2. ↑ İsmet İnönü, Defterler (1919-1973), Haz. Ahmet Demirel, 1. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, Ankara, 2001, ISBN 978-975-363-951-1, s. 604.
  3. ↑ 1950 - 1977 Yılları Arası Seçim Çevresine Göre Milletvekili Genel Seçimi Sonuçları, ysk.gov.tr
  4. ↑ Erol Tuncer, Osmanlıdan Günümüze Seçimler (1877-2002), 2. Baskı, Toplumsal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı Yayınları, Ankara, 2003, ISBN 9759693585, s. 233-239.
  5. ↑ Metin Toker, İsmet Paşayla On Yıl (1954-1957), Birinci Cilt, 2. Baskı, Akis Yayınları, Ankara, 1966, s. 10.
  6. ↑ 1954 TBMM Gen.Seçimleri 13 Mart 2012‎'de erişilmiştir.
  7. ↑ Deniz Bölükbaşı, Türk Siyasetinde Anadolu Fırtınası - Osman Bölükbaşı, 1. Baskı, Doğan Kitap, İstanbul, 2005, ISBN 9789759917036, s. 190.
  8. ↑ Bölükbaşı, s. 192
  9. ↑ Ergün Ataoğlu, Adnan Menderes - Bir Başbakanın Trajik Sonu, 1. Baskı, Nokta Yayınları, İstanbul, 2008, ISBN 9944174688, s. 141.
  10. ↑ Alkan, Mehmet Ö.. Türkiye’de Seçim Sistemi Tercihinin Misyon Boyutu ve Demokratik Gelişime Etkileri. http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg23/alkan.pdf. Erişim tarihi: 7 Aralık 2015.

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/29/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.