Basarab Hanedanı

Basarab Hanedanı
Ülke Eflak Prensliği
Mülk Eflak
Unvanlar Prens
(Voyvoda, Hospodar)
Kuruluş 1310
Kurucu I. Basarab
Son Hükümdar Alexandru Coconul
(Drăculeşti Hanedanı)
III. Vladislav
(Dăneşti Hanedanı)
Yıkılış 1627
Milliyet Kumanlar, Ulahlar
Romanya tarihi
Antik Çağlar
Orta Çağ
Yeni Çağ
20. yüzyıl
Diğer Konular

Basarab Hanedanı. Eflak Prensliği'nin Kıpçak kökenli ilk hanedanlığı. 1330'lu yıllarda ortaya çıkan ilk Romen devleti olan Eflak'ın kurulmasında ve yönetiminde Kıpçaklar etkili rol oynamışlardır.

Basaraba Hanedanı bugünkü Romanya'nın Eflak bölgesinde kurulmuş ilk prensliktir. Eflak devletinin temelini oluşturan prensliktir. Kurucusu ve ilk hanedanı Basarab adında Kıpçak Türkleri soyundan gelen biridir. Son hükümdar ise Alexandru Coconul'dur. 1310 yıllarında kurulan bu prenslik, etnik olarak Kıpçaklara dayanmaktadır ve bu yüzden Türki hanedanlıklar içerisinde gösterilmektedir.

Eflak devletinin kurulması

1310 yılında Kıpçak soylu Basarab tarafından kurulan Eflak Prensliği

Eflak (ya da Wallachia; Rumence'de: Ţara Românească or "The Romanian Land") Romanya'nın tarihi ve coğrafi bir bölgesidir. Bölge, Tuna nehri'nin kuzeyi ile Karpatların güneyi arasında yer almaktadır.

Eflak ilk kez bir prenslik olarak 1330 yılında Basarab tarafından Macar kralı I. Charles'a karşı bir ayaklanma sonucu kuruldu. Basarab, Kıpçak soyundan gelen bir askerdi. 1415 yılında Eflak prensliği, Osmanlı denetimini kabul etti.

Basarab I ve kökeni

Basarab I Eflak prensliğinin ilk kurucusu ve hükümdarıdır ve Kıpçak soyundan gelmektedir. Eflak bölgesini 1310 yılında Macarlar'dan alarak prenslik kurdu ve1352 yılına kadar prensliği yönetti. Aynı zamanda Basarab, Eflak devletinin atası olarak kabul edilir (Întemeietorul) Çünkü Eflak prensliğinin kurulmasında ve yaratılmasında onun büyük rolü olmuştur. Bu yüzden Basarab hanedanlığı, bugünkü Romanya devletinin kökeni olarak görülür. Çünkü, yönetici tabakası ve halkın çok az miktarı Kıpçak soylu olsa da, halkın çoğu Ulah'dı.

Kıpçak soyundan gelen Basarab I

Basarab adı muhtemelen Kıpçak dilinden gelmektedir ve Ata kral anlamına gelmektedir. Büyük ihtimalle Basar sözcüğü "Zafer kazanan(muzaffer)", ab=apa sözcüğü ise "kumandan" anlamına gelmektedir. Bugün Basarabya adını taşıyan bölgenin adı da Basarab I'den gelmektedir.

Basarab'ın babası, Thoctomerius, büyük olasılıkla, Macaristan Krallığı'nın vassalı olan Eflak prensliğinin ilk voyvodasıydı. Bu yüzden Basarab Macaristan Krallığı'nın vassalı konumundaydı. Ancak 1324-1325 yılında Macar kralına başkaldırdı. Macar kaynaklarına göre 1324-1325 yılları Charles I'e denk gelmektedir [1] ve yaklaşık bir yıl sonra, 18 Haziran 1325 tarihli bir yazıda, artık o "Transalpine Bazarab" olarak kralın kutsal tacına vefasızlık etmekle anılıyordu.[2] Bu savaş, aynı zamanda Viyana Kroniklerine(resmi kayıtlar) de geçmiştir.

Basarab'ın babasının ismi Thoctomerius da bir Kıpçak ismiydi, ve Tok-temir(Toktamış, Toktimur?) anlamına gelmekteydi. ve 13. yüzyılda yaygın olarak kullanılan Kıpçak ve Tatar ismiydi.

Boyar Kavramı

1390'da Eflak Prensliği
1493'te Eflak'da bir şehir

Kıpçak-Basarab sülalesi Eflak Prensliği'nin kurulmasında en önemli rolü oynadı. Prensliğin ilk yıllarında prensler bu sülaleden seçildi. Basarab sülalesi Moldova'daki Muşatin sülalesi ile çok yakın ilişki içerisindeydi. Basarab sülalesinin hanedanlığa getirdiği özellik, resmi seçim sistemiyle Eflak prensinin seçilmesiydi. Seçim Boyarlar Konseyi adı verilen toplantıda seçiliyordu. Boyar Konseyi hanedanlığın gayri meşru olanlar dahil erkek üyelerden oluşmaktadır, Seçimde adaylar askeri hünerlerini de sergilemekteydi. Alexandru I Aldea'nın seçiminden sonra Konsey, Basarab sülalesinin alt kolları olan Dăneşti ve the Drăculeşti sülalesinin husumeti nedeniyle ikiye bölündü ve seçilen her iki prens, kendini yasal gördü. Basarab sülalesi Dăneşti ve the Drăculeşti sülalerine bölündü ve gittikçe Ulahlaştı. Daha geç dönemde ortaya çıkan Craioveşti sülalesi tüm Konseyin devamı olduğunu iddia etti. Seçilen prensler her zaman sülalelerinin ismini kullandılar, Dan I, Dan II gibi.

Boyar Sözcüğü

Boyar sözcüğü Slavca yüksek seviyedeki aristokrat üyeler, aristokrat sınıf anlamına gelmekte ve Bulgar/Eflak/Moldova/Polonya ve Rus prensliklerinde devlet sisteminin bir parçasıydı. Söz konusu prenslikler "boyar" sözcüğünü değiştirmeden kullandılar. Bu sözcük aynı zamanda bu sınıftan gelen bazı insanların soyadını oluşturmaktadır; Rusya'daki "Pajari" soyadı gibi [3].

Kıpçak ve Peçenek kavimlerinin kullandığı boyar sistemi Bulgar, Doğu Slav ve Rus prenslikleri tarafından olduğu gibi alındı.

Boyar sözcüğü, Kuman/Peçenek yani Türki orijinli bir kelime olup, "boy" ve "ar" sözcüklerinin birleşmesinden meydana gelmektedir. Bu yüzden Boyarın, Güçlü/Ari Boylar, Kabileler anlamına geldiği düşünülmektedir.[4] Bunun dışında Rusça veya Bulgarca'dan geldiğini iddia edenler de vardır.

Bugün Slav dünyasında kendisinin boyar aristokrasisinden geldiğini ileri sürmek bir ayrıcalıktır ve boyarlar devletin üst kademelerinde ve askeri de kilit noktalaradadır.

Eflakta Boyar Aristokrasisi

Günümüzde Ulahça'da boyar, yüksek sınıf anlamında kullanılmaktadır. Boyar aristokrasisinden gelenler politik hayatta öne çıkmakta, askeri, adli ve sivil hayatta süreci belirlemektedir.

Yıllar boyunca boyar sınıfı Eflakta, imtiyazlar elde etti. Feodal bir sistemin ortaya çıkmasına neden oldu. İmtiyazları elinde toplayan boyarlar, kendi çevrelerindeki oturan sıradan insanları kontrolleri altına aldılar ve sonsuz araziler elde edip istedikleri gibi kurallar, vergiler koydular. pek çok parçaya bölünen boyar grupları, prensleri istedikleri gibi kullandılar. 16. yüzyıldan sonra boyar aristokrasisi, geleneksel prensleri dikkate almamaya başladı.

18. yüzyılda boyar aristokrasisi, Yunan kültüründen etkilendi ve dönüşüm yaşadı. 1900'lü yıllardan sonra kurulan yeni Roman devletinde elit kesimi oluşturdular. 1918 yılında Boyar aristokrasisinden kalan büyük arazi parçaları(60.000 km2) 1,5 milyon köylüye transfer edildi.

Eflak Prensliği'nin hanedanları

Hükümdar Yıllar Soyu Not
Thoctomerius 1290-1310 Basarab ya da Tihomir adında Kıpçak soylu ilk hükümdar. Basarab'ın babası. Radu Negru ismindeki kişinin ise Thoctomerius ya da Basarab'ın mahlası olduğu söylenir.
Eflak Prensliği'nin doğuşu
Basarab I 1310-1352 Basarab Thoctomerius'un oğlu. Kıpçak soyundan; bağımsız Eflak prensliğinin ilk hükümdarı. Eflak'ın atası olarak bilinir.
Nicolae Alexandru 1352-1364 Basarab Basarab I'in oğlu.
Vladislav I 1364-1377 Basarab Nicolae Alexandru'nun oğlu. ; Vlaicu-Vodă adıyla da bilinir.
Radu I 1377-1383 Basarab Nicolae Alexandru'nun diğer oğlu.
Dan I 1383-1386 Dăneşti Radu I'in oğlu.
Mircea the Elder 1386 - 1418 Basarab Radu I'in oğlu
Vlad I the Usurper 1394-1397
Mihail I 1418-1420 Basarab Mircea the Elder'in oğlu.
Dan II 1420 - 1421 Dăneşti Dan I'in oğlu.
Radu the Bald 1421 Basarab Mircea the Elder'in oğlu
Dan II 1421 - 1423 Dăneşti
Radu II Chelul 1423 Basarab
Dan II 1423-1424 Dăneşti
Radu II Chelul 1424-1426 Basarab
Dan II 1426-1427 Dăneşti
Radu II Chelul 1427 Basarab
Dan II 1427-1431 Dăneşti
Alexandru I Aldea 1431-1436 Basarab sülalesinin sonu.
Vlad II Dracul 1436 - 1442 Drăculeşti Mircea the Elder'in gayri meşru çocuğu ve Dracul soyundan. Bundan sonra Basarab ailesi son bulmaktadır. Drăculeşti ve Dăneşti olmak üzere ikiye ayrılır ve Ulahlaşır. Eflak Prensliği ise değişik sülalelerle 1856'ya kadar sürer.

Kaynakça

  1. ↑ Woiuodam nostrum Transalpinus, Vasary, s. 150
  2. ↑ Bazarab Transalpinum sancte regie corone infidelem, Vasary, p. 150
  3. ↑ Behind the names: Pajari
  4. ↑ Vasmer's Etymological Dictionary (Russian)

Kaynaklar

Avrupa hanedanları
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/1/2015. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.