Boynuzlugiller

Vikipedi:Taksokutu
Boynuzlugiller

Bilimsel sınıflandırma
Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Mammalia (Memeliler)
Takım: Artiodactyla
(Çift toynaklılar)
Alt takım: Ruminantia
(Geviş getirenler)
Familya: Bovidae (Boynuzlugiller)
Gray, 1821
Alt familyalar
  • İmpalalar (Aepycerotinae)
  • Sığır antilopları (Alcelaphinae)
  • Ceylanlar (Antilopinae)
  • Sığırlar (Bovinae)
  • Keçiler (Caprinae)
  • Duikerler (Cephalophinae)
  • At keçileri (Hippotraginae)
  • Keçicikler (Neotraginae)
  • Su keçileri (Reduncinae)
  • Orman keçileri (Tragelaphinae)

Boynuzlugiller (Bovidae), gevişgetiren bir çift toynaklı familyası.

Bu 140 türden oluşan büyük familya sığır, koyun, keçi, manda, bizon, antilop ve ceylan gibi insanların uzun zamandır av ve ev hayvanı olarak faydalandığı birçok türü içermektedir.

Özellikler

En büyükleri olan ve 1000 kg ağırlığa varan bizondan en ufakları olan ve 5 kg ağırlığa varan dikdike kadar familyanın tüm 140 türünün ortak özelliği boynuzlara sahip olmalarıdır: Dört boynuzlu antilobun haricinde tüm boynuzlugillerin 2 adet boynuzu vardır. Bazı türlerde boynuzların boyu 1,50 m'yi bulur. Çoğu türde yalnızca erkeklerin boynuzları olur, dişilerin yoktur. Bu boynuzlar doğrudan kafatasına bağlı kemiktendir ve etrafları boynuz dokusu ile kaplıdır. Boynuzlugillerin boynuzları asla geyikgillerde ya da çatal boynuzlu antilopta olduğu gibi çatallı olmaz.

Boynuzlugillerin büyük bir çoğunluğu açık alanlarda yaşar ama ormanlarda veya dağlık alanlarda yaşayan türler de vardır.

Evrim tarihi

Evrim açısından boynuzlugiller çok genç bir familyadır. Kesin olarak boynuzlugillere ait olduğu tespit edilebilmiş en eski kalıntılar, Miyosen çağında yaşamış olan Eotragus cinsinden kalmadır. Bu hayvanlar bugünkü Cephalophinae familyasına ait antiloplara benzemiş, çok küçük boynuzları olmuş ve asla bir ceylandan daha büyük olmamışlardır. Daha ancak Miyosen çağında şekillenmeye başlayan familyanın bugün tanıdığımız en mühim kolları Pliyosen çağında gelişmiştir. Miyosen çağında yalnızca Avrupa, Asya ve Afrika'da yayılım göstermiş olan boynuzlugiller familyası Pleistosen çağının buzul devrinde Kuzey Amerika'ya da dağılmıştır. Güney Amerika ve Avustralya'da da hiçbir zaman yabani boynuzlugiller yaşamamıştır. Günümüzde evcil boynuzlugiller dünyanın her ülkesinde bulunmaktadır.

Sınıflandırma

Cephalophus monticola
Sylvicapra grimmia
Pelea capreolus
Madoqua kirki
Tragelaphus spekei
Tragelaphus strepsiceros
Tragelaphus strepsiceros
Oryx beisa
Addax nasomaculatus
Kobus megaceros
Aepryceros melampus'
Gazella thomsonii
Saiga tatarica
Bubalus bubalis
Syncerus caffer
Bos gaurus
Bos grunniens
Bison bison
Ammotragus lervia

Klasik sınıflandırma

Bu sınıflandırmada kullanılan kaynak: C. D. Simpson (Artiodactyls, in Anderson und Jones: Orders and families of recent mammals of the world, 1984).

Yukarıda kaynak olarak gösterilen kitabın basımı sırasında Pseudoryx ve Pseudonovibos cinsleri tanınmamaktaydı. Bu yüzden sonradan eklenmiştir. Ayrıca Sayga antilobu modern bilim dikkate alınarak keçi ve ceylanların arasına konulmuşdur.

Antiloplar belli bir gruba dahil değildir. Boynuzlugiller familyası içerisinde birçok uzun boynuzlu, zarif yapılı, tropik türler, akrabalıkları dikkate alınmadan antilop olarak adlandırılır.

Diğer sınıflandırma yolları

Wilson'un Mammal Species of the World (1993) başlıklı kitabında, Ceylan antilobu ilk kez keçicikler grubundan çıkarılıp Peleinae adlı ayrı bir alt familyaya konulmuştur. Bu tür Zoologların görüşüne göre boynuzlugillerin yaşayan en ilkel türüdür. Ayrıca bu kitapta Çiru ve Sayga keçimsilere değil ceylanımsılara ait olarak gösterilmiştir.

Diğer bir sınıflandırma deneyimi Gentry'nin The subfamilies and tribes of the family Bovidae (1992) başlıklı kitabında yapılmıştır. Gentry kladistik analizlerinden ve 112 türün iskelet özelliklerini araştırdıktan sonra Duiker ve sığırların farklılıklarına rağmen yakın akraba olduklarını ve birlikte Bovinae alt familyasına yerleştirilmeleri gerektiği sonucuna varmıştır. Ayrıca impala'yı sığır antilopları'na, ceylan antilobu ile saygayıda ceylanımsılara eklemişdir.

Kladistik sınıflandırma

Boynuzlugillerin kladogramı şu şekilde yapılır:

Bovidae
 |-- N.N.
 |    |-- Keçicikler (Neotraginae)
 |    `-- Ceylanımsılar (Antilopinae)
 `—N.N.
      |-- N.N.
      |    |-- N.N.
      |    |    |-- N.N.
      |    |    |    |-- Duikerler (Cephalophinae)
      |    |    |    `-- N.N.
      |    |    |         |-- Sığır antilopları (Alcelaphinae)
      |    |    |         `—Impalalar (Aepycerotinae)
      |    |    `-- N.N.
      |    |         |-- At keçileri (Hippotraginae)
      |    |         `—Su keçileri (Reduncinae)
      |    `-- N.N.
      |         |-- Orman keçileri (Tragelaphinae)
      |         `—Sığırlar (Bovinae)
      `-- Keçimsiler (Caprinae)

Yukarıda da açıklandığı gibi birden fazla sınıflandırma yöntemi vardır. Bu kladogram da bu farklı görüşlerin arasından yalnızca birini göstermektedir.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Boynuzlugiller ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Wikispecies'te Boynuzlugiller ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.
This article is issued from Vikipedi - version of the 3/13/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.