Dalaman Çayı

Dalaman Çayı

Dalaman Çayı'nın yanına kurulan uluslararası havaalanı

Dalaman çayı, Gölhisar ilçesinin güneyindeki Yeşilgöl dağlarından doğar, Ortaca ve Dalaman ilçe sınırlarını çizerek, Akdeniz'e dökülür^[1].

Dalaman çayı Akdeniz ve Ege bölgelerinin sınırını oluşturur. Toplam uzunluğu 229 km, havza alanı 3.500 km²'dir. Yukarı çığırında dar ve derin vadide hızlıca akan çay, aşağı çığırında taşıdığı alüvyonlarla Dalaman ovasını oluşturur. Ovadaki akış daha yavaştır. Çay üzerinde zorluk derecesi 3-4 olan, 26 km'lik alanda rafting yapılır. Dalaman havaalanın yapılmasından sonra turizm açısından daha da önemli hale gelmiştir^[2]. Üzerine Bereket barajı ve Akköprü barajı yapılmıştır^[1].

Dalaman çayı kaynağından çıktıktan sonra Akdağlar'dan doğan küçük akarsuları bünyesine katar. Doğu tarafından Hüsniye ve Gürlek çaylarını, batı tarafından Gökçay ve Ören çayını alır. Havzası geniş olmasa da, yağışın fazla olduğu yüksek dağlardaki karstik gür kaynaklarla beslendiğinden debisi yüksektir. Ortalama akım 43 m³/sn, en yüksek 1050 m³/sn'dir. 10 m³/sn ile en az akış Ağustos ayında gerçekleşir. Çaydan yılda 8,54 hm³ içme suyu, 9,21 hm³ sulama suyu kullanılır^[3].

Holosen devrinde üç defa yön değiştiren çay önceleri Köyceğiz körfezine doğru akmaktaydı. Dalaman çayı bu alanı taşıdığı alüvyonlarla doldurmuştur. Köyceğiz gölü bu sırada denizden ayrılmıştır. Bu alandaki Kaunos kenti bir liman iken bugün Dalyanların gerisinde kalmıştır. Güneye doğru yönelen çay Dalaman ovasını doldurmaya başlamıştır. Burada da antik Pisilis kenti liman özelliğini kaybetmiş ve terkedilmiştir. Ovadaki dolgu alanında denizden kopan Kocagöl, Küçükdalyan gölü, gibi kıyı set gölleri oluşmuştur. Çayın içinden aktığı Dalaman ovası oldukça verimli topraklara sahiptir. mısır, narenciye, buğday, pamuk, avakado, incir ve nar yetiştirilir^[4].

Kaynakça

1. ÖZDEMİR, Nedim ve ark. (2007). "Giriş". Dalaman Çayı Üzerindeki Bereket Hidro- Elektrik Santrali Baraj Gölü Suyunun Bazı Fiziko-Kimyasal Parametrelerinin ve Balık Faunasının Araştırılması. 5 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141205123419/https://www.ekoloji.com.tr/resimler/62-5.pdf. Erişim tarihi: 29 Kasım 2014. 
2. "Dalaman Çayında Rafting". raftingturlari.net. 26 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150526020704/http://www.raftingturlari.net:80/dalaman_cayinda_rafting.html. Erişim tarihi: 29 Kasım 2014. 
3. "DALAMAN ÇAYI". Muğla İl Çevre Durum Raporu. csb.gov.tr. 2011. 11 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140311005752/http://www.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/mugla_icdr2011.pdf. Erişim tarihi: 29 Kasım 2014. 
4. DOĞANER, Prof.Dr. Suna. "Dalaman ve Eşen Ovaları". Akdeniz Bölgesi Coğrafyası 2013-2014 Ders Notları. https://www.academia.edu/6207262/Akdeniz_B%C3%B6lgesi_Co%C4%9Frafyas%C4%B1_2013-2014_Ders_Notlar%C4%B1. Erişim tarihi: 15 Kasım 2014.