Edirne (il)
Koordinatlar: 41°40′37″K 26°33′20″D / 41.67694°K 26.55556°D
<tr class_"mergedrow">
| Edirne | ||||||||||
| — İl — | ||||||||||
Yukarıdan aşağıya, soldan sağa: Selimiye Camii,
Meriç Köprüsü, Ali Paşa Çarşısı, Lozan Anıtı, Trakya Üniversitesi (eski Tren Garı), Eski Cami, Belediye Binası, Tarihî Lokomotif |
||||||||||
 |
||||||||||
| Koordinatlar: 41°40′37″K 26°33′20″D / 41.67694°K 26.55556°D | ||||||||||
| Ülke | Türkiye | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bölge | Marmara Bölgesi | |||||||||
| İdari birimler | 9 ilçe | |||||||||
| Yönetim | ||||||||||
| - Belediye Başkanı | Recep Gürkan[1] (CHP) | |||||||||
| - Vali | Günay Özdemir[2] | |||||||||
| Yüzölçümü | ||||||||||
| - Toplam | 6,098 km2 (2,4 mi2) | |||||||||
| Rakım | 62 m (203 ft) | |||||||||
| Nüfus (2014) | ||||||||||
| - Toplam | 400,280 [3] | |||||||||
| - Yoğunluk | 63,7/km² (165/sq mi) | |||||||||
| [3] | ||||||||||
| Zaman dilimi | DAZD (+2) | |||||||||
| - Yaz (YSU) | DAZD (+3) | |||||||||
| Alan kodu | (+90) 284 | |||||||||
| Plaka kodu | 22 | |||||||||
| İnternet sitesi: Edirne Belediyesi Edirne Valiliği | ||||||||||
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Edirne, Türkiye Cumhuriyeti'nin Marmara Bölgesi'nin Trakya yakasında yer alan, doğuda Kırklareli ve Tekirdağ, güneyde Çanakkale ve Ege Denizi, batıda Evros (Yunanistan) ve kuzeyde Hasköy (Bulgaristan) ile çevrili ildir.
Edirne ilinin geneli düzlük olup il sınırları içerisindeki herhangi bir yükselti 500 metreyi aşmadığı için ilde dağ bulunmamaktadır. Korudağ Edirne'de bilinmesine rağmen bu yanlış bir bilgidir. %25'i ormanlık olan ve topraklarının %57'sinde tarım yapılan ilin en önemli akarsuyu, Karaağaç hariç olmak üzere Türk-Yunan sınırını çizen Meriç'tir.
İlin iklimi güneyden kuzeye doğru çıkıldıkça sertleşir; Ege Denizi'ne kıyısı olan güney kesiminde daha çok ılıman Akdeniz iklimi yaşanırken il merkezinin de bulunduğu kuzey kesiminde sert kışlarıyla kendini gösteren karasal iklim hâkimdir.
Etimoloji
Edirne adı, kentin Latince ve Yunanca ismi olan Hadrianoupolis (Hadrianus'un kurduğu şehir, Hadrianus'un şehri) sözcüğünün Türkçede Edrenebol, Edrene ve Edirne olarak evrimleşmesiyle bugünkü hâlini almıştır. Başka bir ihtimal de, gene Hadrianoupolis'ten türetilmiş olan, şehrin Bulgarca adı Odrin'den evrimleşmiş olmasıdır.
Kültür ve eğitim
1357'den beri düzenlenen Kırkpınar Yağlı Güreşleri yaz aylarında birçok yerli ve yabancı turisti çeker.
Cumhuriyet'in kuruluşu ile beraber Edirne'de eğitim kurumları da hızlı bir gelişme göstermiş, son yıllarda Edirne, eğitimde gelişmişlik düzeyi açısından Türkiye'nin önde gelen kentleri arasına girmiştir. Edirne'de okur-yazar oranı cumhuriyet dönemi boyunca Türkiye genelinin üzerinde olmuştur. Son yıllarda gerçekleştirilen kurslarla okur-yazarlık oranı %99'a ulaşmıştır.
2014 yılı itibarıyla bünyesinde 39.696 öğrenciye eğitim veren Trakya Üniversitesi de Edirne'de yer almaktadır.[4]
Folklor
Edirne ilinde Trakya'nın diğer illerindeki gibi 9/8'lik ritmin ağır bastığı halk türküleri yaygındır. Diğer Ardında Sümbüllü Bağlar, Karakuşun Yüksektendir Oyunu, Kızılcıklar Oldu Mu, Evreşe yolları dar, Püskül Pencereden Uçtu, Yüksek Yüksek Tepelere Ev Kurmasınlar vardır.
Edirne ilinde yaşayanların, kendilerine özgü kıvrak ezgilerle bezeli ve yöre düğünlerinin ayrılmaz bir parçası olan Roman havaları da Edirne folklorunun tamamlayıcı bir parçasını oluşturur. Bunların en tanınmışları: Güm Güm Teke, Kako Sali, Anako, Yağmur Yağdı, Maşa Satarım gibi.
Görülecek yerler
Edirne il merkezinde tarihi yapılar Türkiye'nin diğer kentlerine nispeten daha iyi korunmuştur. Kentte görülecek yerler Roma-Bizans dönemi ve Osmanlı-Türk dönemi adı altında iki ayrı başlık altında toplanabilir.
Roma-Bizans dönemi
Kentin tarihinin bu kısmından günümüze fazla eser kalmamıştır; şehirde bu döneme ait biricik yapı, 19. yüzyıl sonlarına kadar ayakta kalmış Roma dönemine ait Hadrianopolis surlarının yıkıntıları ve de eskiden üzerinde 1893 yılında inşa edilmiş ve 1953 senesinde depremde zarar gördüğü ve kentin silüetini bozduğu gerekçesiyle dönemin belediye reisince dinamit kullanılarak yıktırılmış bir de saat kulesi bulunan Makedonya Kulesi'dir. Makedonya Kulesi adı Osmanlının ünlü seyyahı Evliya Çelebi'nin Seyahatnâme adlı eserinde geçmektedir.
Osmanlı-Türk dönemi
Kent bu dönemden kalma yapılar bakımından oldukça zengin olup bunlar dini ve sivil yapılar olmak üzere iki altbaşlıkta toplanabilir.
Dinî yapılar
Bu yapılar içerisinde en görkemlisi klasik Osmanlı mimarisinin doruk noktası sayılan ve Mimar Sinan'ın 'ustalık eserim' dediği Selimiye Camii'dir (1575). Bunun dışında Eski Cami (1414) ve Üç Şerefeli Cami (1447) klasik dönem öncesi Osmanlı mimarisinin anıtları olarak kent merkezini süslemektedir. Şehirde görülebilecek diğer tarihî camiler Muradiye Camii (1426), Ayşekadın Camii, Darülhadis Camii, Defterdar Camii, Hıdır Ağa Camii, Gazimihal Camii ve Şahmelek Camii'dir.
Edirne kentinin biraz dışında yer alan İkinci Beyazıt Kulliyesi (1488) mimarisiyle olduğu kadar zihinsel engellilerin tedavi edildiği, günümüzde Sağlık Müzesi olarak kullanılan şifahanesi ile de dikkat çekmektedir.
Ayrıca kentte Kaleiçi'nde bulunan İtalyan Kilisesi, Kıyık'ta bulunan Sveti Georgi Bulgar Kilisesi ve Kirişhane'de bulunan Sveti Helena-Konstantin Kilisesi günümüze kadar gelmiş ve ayinler hâlâ yapılmaktadır.
Kaleiçinde bulunan Edirne Büyük Sinagogu vardır. Türkiye sınırları içerisindeki en büyük ve Avrupa'nın 3. büyük sinagogu olan yapı, 26 Mart 2015 tarihinde 46 yıl aradan sonra yeniden ibadete açılmıştır.[5]
Sivil yapılar
Sivil yapılar içerisinde anıtsal niteliğe sahip olanların başında Edirne'nin köprüleri gelir; bunların en eskisi Tunca Irmağı üzerindeki Gazi Mihal Köprüsü'dür (1420). Bu köprü yakınında Yıldırım ve Seferşah isminde iki küçük köprü daha bulunur. Kent merkezinden Karaağaç'a giden yol üstünde ilk karşılaşılan köprü Tunca Köprüsü (1615), ikincisi ise Meriç nehri üzerinde kurulu Meriç veya Mecidiye Köprüsü'dür (1842).
Edirne'deki en uzun köprü, il merkezi dışında Ergene nehri üzerinde yer alan ve ilçe merkezine ismini vermiş olan Uzun Köprü'dür.
Günümüzde bir kısmı otel olarak kullanılan tarihî Rüstem Paşa Kervansarayı (1554) da Edirne'nin görülmesi gereken anıtlarından birini teşkil eder. Bu binada yapılan restorasyon çalışması, 1980'de Ağa Han Ödülü almıştır.[6]
15. yüzyıldan kalma Edirne Sarayı, 93 Harbi'nde cephanelik olarak kullanılmış ve kentin düşeceğinin anlaşılmasından sonra cephaneler Rusların eline geçmesin diye havaya uçurulmuştur. Bu patlamadan sonra sadece Adalet Kasrı denilen kısmı sağlam kalmıştır. Kalıntıları Kırkpınar Yağlı Güreşlerinin düzenlendiği Sarayiçi semtindedir.
Edirne'de bulunan sivil tarihî yapılar arasında sayıları hızla azalan eski Edirne evleri de önemli yer tutar. Çoğu Kaleiçi semtinde bulunan ve neredeyse tümü ahşap olan bu evlerin bazıları son yıllarda restore edilmektedir.
Demografi
| Edirne il nüfus bilgileri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
| 1965[7] | 303.234 | 43 | %34 102.171 201.063 %66 | |
| 1970[8] | 316.425 | 45 | %4 | %38 119.978 196.447 %62 |
| 1975[9] | 340.732 | 48 | %8 | %40 135.792 204.940 %60 |
| 1980[10] | 363.286 | 47 | %7 | %42 153.236 210.050 %58 |
| 1985[11] | 389.638 | 48 | %7 | %46 178.610 211.028 %54 |
| 1990[12] | 404.599 | 47 | %4 | %52 210.421 194.178 %48 |
| 2000[13] | 402.606 | 47 | -%0 | %57 230.908 171.698 %43 |
| 2007[14] | 396.462 | 48 | -%2 | %66 259.809 136.653 %34 |
| 2008[15] | 394.644 | 48 | -%0 | %66 262.039 132.605 %34 |
| 2009[16] | 395.463 | 48 | %0 | %67 264.213 131.250 %33 |
| 2010[17] | 390.428 | 48 | -%1 | %67 261.920 128.508 %33 |
| 2011[18] | 399.316 | 48 | %2 | %68 272.294 127.022 %32 |
| 2012[19] | 399.708 | 48 | %0 | %69 276.579 123.129 %31 |
| 2013[20] | 398.582 | 48 | -%0 | %70 279.508 119.074 %30 |
| 2014[21] | 400.280 | 48 | %0 | %71 283.845 116.435 %29 |
| 2015[22] | 402.537 | 48 | %1 | %72 289.433 113.104 %28 |
Türkiye İstatistik Kurumunun 2013 adrese dayalı nüfusa sayımı verilerine göre Edirne'nin ilçeleri nüfusa göre sıralanmıştır.[23]
| Sıra | İlçe isimleri | Şehir nüfusu | Kır nüfusu | Toplam |
| 1 | Merkez | 150260 | 13788 | 164048 |
| 2 | Keşan | 59510 | 20379 | 79889 |
| 3 | Uzunköprü | 40366 | 24667 | 65033 |
| 4 | İpsala | 8358 | 20636 | 29021 |
| 5 | Havsa | 8833 | 11415 | 20248 |
| 6 | Meriç | 2820 | 11962 | 14782 |
| 7 | Enez | 3793 | 6704 | 10497 |
| 8 | Süloğlu | 3887 | 3993 | 7870 |
| 9 | Lalapaşa | 1654 | 5540 | 7194 |
| Toplam | 279508 | 119074 | 398572 | |
|---|---|---|---|---|
Kaynakça
- ↑ http://www.edirne.bel.tr/s/baskanin-ozgecmisi-1.html
- ↑ Ntv.com.tr, Valiler Kararnamesi Yayımlandı, Erişim:01 Haziran 2016
- 1 2 http://rapory.tuik.gov.tr/06-08-2015-22:55:05-666882658530472902003021794.html
- ↑ http://oidb.trakya.edu.tr/pages/ogrenci-sayilari#.VcUpz_krLIU
- ↑ "BÜYÜK EDİRNE SİNAGOGU 46 YIL SONRA YENİDEN İBADETE AÇILDI". Milliyet. 26 Mart 2015. http://www.milliyet.com.tr/buyuk-edirne-sinagogu-46-yil-sonra-yeniden-edirne-yerelhaber-696148/. Erişim tarihi: 27 Mart 2015.
- ↑ http://webarsiv.hurriyet.com.tr/2004/10/29/544880.asp
- ↑ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bspe9p06. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btn7Bf1e. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtpYbEcc. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuTXweU. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtwSccP3. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bty8WvlO. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu0Axmd3. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1pqGzC. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3d02Ml. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCpA1Pi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEujexy. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGmTarI. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ↑ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxVaXoE. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUn1B5m. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCqPDb6. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ↑ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUn1B5m. Erişim tarihi: 27 Mart 2015.
Dış bağlantılar
| ||||||||||
