Franz von Papen

Franz von Papen
Almanya Şansölyesi
Görev süresi
1 Haziran 1932 - 17 Kasım 1932
Yerine geldiği Heinrich Brüning
Yerine gelen Kurt von Schleicher
Kişisel bilgiler
Doğum 29 Ekim 1879(1879-10-29)
Ölüm 2 Mayıs 1969 (89 yaşında)
Obersasbach, Batı Almanya
1933 yılında Papen Hitler ile birlikte
Franz von Papen Nürnberg Uluslararası Askerî Ceza Mahkemesi'nde

Franz Joseph Hermann Michael Maria von Papen (29 Ekim 1879 - 2 Mayıs 1969), Adolf Hitler'in 1933 yılında iktidara gelmesinde önemli rol oynayan Alman devlet adamı ve diplomat. Aynı zamanda 1939-1944 yılları boyunca Türkiye'deki Alman büyük elçisiydi. Almanya-Türkiye ilişkilerini geliştirmekte önemli katkıları olmuştur. Savaş bittikten sonra Müttefik Devletler'e teslim oldu. Ertesi gün Amerikan askerleri tarafından tutuklandı.[1]

Gençliği

Toprak sahibi varlıklı bir Katolik aileden geliyordu.[2] I. Dünya Savaşı başında askeri ateşe olarak Washington, DC'ye atandı. Casusluk ve sabotaj olaylarına adı karışınca, 1915'te ABD hükümetinin isteği üzerine geri çağrıldı. Savaşın sonuna değin Filistin'de, Osmanlıların 4. Ordu'sunda kurmay başkanı olarak görev yaptı. Yıldırım Orduları Grubu komutanlığına getirilen General Falkenhayn'la birlikte yaptığı bir gezide Filistin cephesindeki durumun kritik olduğu, İngilizlerin bir yere toplayabilecekleri üstün kuvvetlerle cepheyi yarabilme ihtimallerinin bulunduğu ortaya çıktı. Bu gezi neticesinde Falkenhayn, ordularının Bağdat'ın geri alınması için Irak Cephesinde kullanılması fikrinden cayarak durumu İstanbul ve Berlin'e bildirmiştir.

Siyasi hayatı

İlk yıllar

Savaştan sonra Almanya'ya dönerek siyasi yaşama atıldı. 1921-1932 arasında Reichstag (Parlamento) üyeliğinde bulundu. Katolik Merkez Partisi'nin aşırı sağ kanadından olan Papen'in kralcılar, eski soylular, büyük iş çevreleri ve Alman ordusu ile bağları olmakla birlikte siyasi yandaşı yoktu. Bu nedenle Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg'un danışmanı General Kurt von Schleicher'in entrikaları sonucunda başbakanlığa getirilmesi (1 Haziran 1932) kamuoyunda tam bir şaşkınlık yarattı.

Hitler ile ittifak

Parlamento desteği olmayan sağcı ve otoriter bir hükümet kuran Papen, parlamentodaki ikinci parti durumundaki Nazileri yatıştırmak için 15 Haziran'da Nazilerin milis gücü Sturmabteilung (SA) çalışmalarına yeniden izin verdi. 20 Temmuz'da Prusya'daki Sosyal Demokrat hükümeti görevden aldı. Dış ilişkilerde ise Almanya'nın Versailles Antlaşması'yla kabul ettiği tazminat yükümlülüklerini fiilen iptal etti. Kasım 1932'de yapılan seçimlerin ardından güvenoyu alamayınca istifa etti. Başbakanlığa getirilen Schleicher'in de hükümeti kuramaması üzerine Hitler'le uzlaştı (4 Ocak 1933) ve Hitler'i başbakan yapması için Hindenburg'u ikna etti.[3]

Tasfiye

Hitler'in başbakanlığındaki hükümette başbakan yardımcılığı görevini üstlenen Papen; önemli bakanlık görevlerine arkadaşlarını getirerek Nazileri denetim altında tutabileceğine inanıyordu. Kısa bir süre sonra yaptığı yanlışı kavradıysa da Hitler'e hizmet etmeyi sürdürdü. 30 Haziran 1934'te Hitler'in SA'ya karşı giriştiği temizlik harekatından sonra güçlükle kurtuldu ve üç gün sonra görevinden istifa etti. Bu dönemde Marburg Üniversitesinde yaptığı rejimi eleştiren Marburg Konuşması yüzünden Nazilerin tepkisini çekmiştir.[4]

Elçi

Daha sonra büyükelçi olarak Avusturya'ya gönderildi ve 1938'e değin süren bu görevi sırasında Almanya'nın Avusturya'yı ilhak etmesi sürecinde Nazilere yardımcı oldu. Türkiye büyükelçisi olarak görev yaptığı 1939-1944 arasında Türkiye'nin Müttefiklerle ittifak kurmasını engellemeye çalıştı. Bu dönemde 24 Şubat 1942 tarihinde Ankara'da başarısız bir suikastin hedefi olmuştur.[5]

Ağustos 1944'te Papen, Türkiye'den Almanya'ya geri geldikten sonra Hitler ile son bir görüşme yaptı. Burada, Hitler Papen'e Askeri Liyakat Şövalye Haçı madalyası ile ödüllendirdi.[6]

Savaşın ardından

10 Nisan 1945'te Papen, ABD Ordusu'ndan Üsteğmen Thomas McKinley[7] ve 194. Planör Piyade Alayı üyeleri tarafından kendi evinde, oğlu Franz Jr ile birlikte yakalandı ve tutuklandı. McKinley, Franz von Papen ve ailesi ile birlikte akşam yemeği bulunmak için köşküne gitti. McKinley, bir fotoğraf çıkardı ve Papen'e verdi. McKinley, sonra Papen'e artık onun esiri olduğunu söyledi; Papen ise "Amerikalılar'ın benim gibi 65 yaşındaki bir adamdan ne istediğini bilmiyorum!" şeklinde cevap verdi. Bununla birlikte, McKinley oturdu ve onu esir almadan önce Papen ile akşam yemeği yedi. Bundan sonra esir kampına götürülmüştür.

Franz von Papen Savaş suçlusu olarak Nürnberg Savaş Suçları Mahkemesindeki sanıklardan biri olarak yargılandı. Özellikle Avusturya'nın Anschluss sırasında yaptığı eylemlere ilişkin suçlandı. Soruşturma sırasında, Mahkeme Papen'i Avusturya işgali iddialarını destekleyecek hiçbir somut kanıt bulamadı. Nürnberg Davaları'nda suçsuz bulunduysa da[8] bir Alman mahkemesi tarafından, Nazi olduğu için 8 yıl hapse mahkûm edildi. 1949'da temyiz başvurusu üzerine serbest bırakıldı ve para cezasına çarptırıldı.

1950'li yıllarda yeniden siyasete atılmaya çalışsa da başarısız olunca anılarını yazmaya başladı. Yukarı Swabia'daki Benzenhofen Kalesi'nde yaşadı. 24 Temmuz 1959'da, Papa XXIII. Ioannes tarafından Papal Chamberlain unvanı kendisine iade edildi. Papen, aynı zamanda Malta Şövalyesi ünvanı aldı ve kendisine IX. Pius Papalık Büyük Haç Nişanı verildi.

Papen geçmişte yaptığı politikalarını savunarak kitap ve anılarından bir dizi yayınladı. 1930-1933 yıllarının yanı sıra, batı Soğuk Savaş siyaseti ile ilgilenmiştir. Papen, "bilge ve devlet adamı" olarak Schuman Planını övdü ve Batı Avrupa'nın ekonomik ve askeri birleşme ve bütünleşmesine inanıyordu.[9]

Franz von Papen 2 Mayıs 1969 tarihinde, Batı Almanya'da, Obersasbach'da, 89 yaşında hayatını kaybetti.[10]

Eserleri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ Louis H. Brereton, The Brereton Diaries, ss. 419
  2. ↑ Dönemle ilgili makale (İngilizce) 12 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir
  3. ↑ Kershaw, Ian, Hitler: 1889-1936, Hubris 1998 s.411
  4. ↑ Konuşmanın tam metni (Almanca) 12 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir
  5. ↑ Suikastin Sovyetler Birliği tarafından yapıldığı iddia edilse de Nazilerin de Türk-Sovyet ilişkilerini baltalamak için suikast gerçekleştirmiş olabileceğine dair iddialar bulunmaktadır
  6. ↑ Franz von Papen, Memoirs, p. 532.
  7. ↑ Hagerman, [compiled by Bart (1993). War stories : the men of the airborne (First bas.). Paducah, Ky.: Turner Pub. Co.. s. 276. ISBN 1563110970. http://www.amazon.com/War-Stories-Bart-Hagerman/dp/1563110970/ref=sr_1_1?s=books&ie=UTF8&qid=1402532330&sr=1-1&keywords=9781563110979.
  8. ↑ Papen hakkındaki karar (İngilizce) 12 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir
  9. ↑ Franz von Papen, Memoirs, pgs. 586–587.
  10. ↑ Robert S. Wistrich, Who's Who in Nazi Germany, p. 189.
Siyasi görevi
Önce gelen:
Heinrich Brüning		 Almanya Şansölyesi
1932		 Sonra gelen:
Kurt von Schleicher
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/26/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.