Haumea

Haumea

Sanatçılara göre Haumea cüce gezegeni ve uyduları Namaka ve Hiʻiaka. Uydular arası mesafe resimdeki orandan daha fazladır.
Keşif
Keşfeden  Michael E. Brown
 José Luis Ortiz Moreno
Keşif yılı 28 Aralık 2004 (Brown ve diğ.)
Temmuz 2005 (Ortiz ve diğ.)
Tanımlamalar
MPC tanımlaması (136108) Haumea
Diğer adları 2003 EL61
Küçük gezegen kategorisi cüce gezegen
plütoid
TNO,[1][2]
7:12 rezonans
Haumea ailesi[3]
Sıfat Haumean
Yörünge Özellikleri[4]
Dönem 30 Kasım 2008 (JD 2454800.5)
Günberi 34,721 AB
5,194 Tm
Günöte 51,544 AB
7,710 Tm
Yarı büyük eksen (a) 43,132 AB
6,452 Tm
Dışmerkezlik (e) 0,195 01
Yörünge süresi (P) 103.468 g
283,28 y
Ortalama yörünge hızı 4,484 km/sn
Ortalama anomali 202,67°
Yörünge eğikliği (i) 28,22°
Yükselen düğüm boylamı (Ω) 121,10°
Enberi açısı (ω) 239,18°
Uydular 2
Fiziksel özellikler
Boyutlar ≈1.960 × 1.518 × 996 km (Keck)[5]
Ortalama yarıçap 620+34−29[6]
~650 km (Hershel)[7]
690 km[8]
575+125−50 km (Spitzer)[9]
≈718 km (Keck)
Yüzey alanı ≈6,91×106 km2
Kütle (4,006 ± 0.040)×1021 kg[10]
0,00066 M⊕
Yoğunluk 2,6–3,3 g/cm3[5]
Yerçekimi 0,44 m/sn2
Kurtulma hızı 0,84 km/sn
Yıldız dönme süresi 0,163 146 ± 0,000 004 g
(3,915 5 ± 0,000 1 s)[11]
Beyazlık (albedo) 0,7 ± 0,1[5]
0,84 +0,1−0,2[9]
0,70–75[7]
Yüzey sıcaklığı <50 K[12]
Asteroit tayf sınıfı B-V=0.64, V-R=0.33[13]
B0-V0=0.646[14]
Görünür parlaklık  (V) 17,3 (karşı konum)[15][16]
Mutlak parlaklık  (V) 0,03 ± 0,43[4]

Haumea, küçük gezegen tanımı 136108 Haumea, Neptün'ün yörüngesinin ötesinde bulunan bir cüce gezegendir[17]. Sadece Plüton'un üçte biri kütlesindedir,[nb 1] 2004 yılında Caltech'ten Michael E. Brown önderliğindeki bir takım tarafından ABD'de bulunan Palomar Gözlemevi'nde ve 2005 yılında J. L. Ortiz önderliğindeki bir takım tarafından İspanya'da bulunan Sierra Nevada Gözlemevi'nde keşfedildi. İkinci iddiaya itiraz olması nedeniyle resmi değildir. 17 Eylül 2008'de, Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından cüce gezegen olarak kabul edildi ve Hawaii doğum tanrıçasının adı olan Haumea olarak adlandırıldı.

Haumea'nın aşırı şekil değiştirmesi bilinen cüce gezegenler arasında kendisini benzersiz yapar. Şeklinin doğrudan gözlemlenmemesine rağmen ışık eğrisinden yapılan hesaplamalar ve küçüğünden iki kat uzun olan ana ekseni ile bir elipsoit olduğu düşünülür. Yine de hidrostatik denge içinde rahat olması için yerçekiminin yeterli olduğuna inanılır. Bu onu cüce gezegen yapar. Bu uzanım onun yüksek yoğunluklu alışılmadık hızlı dönmesi ve yüksek yansıtabilirliği (kristalli buzun yüzeyinden) ile birlikte çarpma olaylarının sonucu olarak düşünülebilir. Bunlar Haumeayı büyük birkaç Neptün ötesi cisimler (TNO) ve bilinen iki büyük uydusu Hi'iaka ve Namaka'yı da içeren çarpışma ailesinin en büyük üyesi yapar.

Notlar

  1. ↑ Haumea Dünya'dan 1400 kat daha az bir kütleye sahiptir (Dünya'nın kütlesinin %0.07'si).

Kaynaklar

  1. ↑ "MPEC 2010-H75 : DISTANT MINOR PLANETS (2010 MAY 14.0 TT)". Minor Planet Center. 10 Nisan 2010. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140714152607/http://www.minorplanetcenter.org/mpec/K10/K10H75.html. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2010.
  2. ↑ Marc W. Buie (25 Haziran 2008). "Orbit Fit and Astrometric record for 136108". Southwest Research Institute (Space Science Department). 6 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141206034740/http://www.boulder.swri.edu/~buie/kbo/astrom/136108.html. Erişim tarihi: 2 Ekim 2008.
  3. ↑ D. Ragozzine, M. E. Brown (2007). "Candidate Members and Age Estimate of the Family of Kuiper Belt Object 2003 EL61". Astronomical Journal 134 (6): 2160–2167. arXiv:0709.0328. Bibcode 2007AJ....134.2160R. DOI:10.1086/522334.
  4. 1 2 "Jet Propulsion Laboratory Small-Body Database Browser: 136108 Haumea (2003 EL61)". NASA's Jet Propulsion Laboratory. 10 Mayıs 2008 son obs. http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=136108. Erişim tarihi: 11 Haziran 2008.
  5. 1 2 3 D. L. Rabinowitz, et al. (2006). "Photometric Observations Constraining the Size, Shape, and Albedo of 2003 EL61, a Rapidly Rotating, Pluto-Sized Object in the Kuiper Belt". Astrophysical Journal 639 (2): 1238–1251. arXiv:astro-ph/0509401. Bibcode 2006ApJ...639.1238R. DOI:10.1086/499575.
  6. ↑ Fornasier ve diğ. (2013)
  7. 1 2 E. Lollouch, et al. (2010). ""TNOs are cool": A survey of the trans-Neptunian region II. The thermal lightcurve of (136108) Haumea". Astronomy and Astrophysics 518: L147. arXiv:1006.0095. Bibcode 2010A&A...518L.147L. DOI:10.1051/0004-6361/201014648.
  8. ↑ D. Ragozzine, M. E. Brown (2009). "Orbits and Masses of the Satellites of the Dwarf Planet Haumea = 2003 EL61". The Astronomical Journal 137 (6): 4766. arXiv:0903.4213. Bibcode 2009AJ....137.4766R. DOI:10.1088/0004-6256/137/6/4766.
  9. 1 2 J. Stansberry, W. Grundy, M. Brown, et al. (2008). "Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope". The Solar System beyond Neptune (University of Arizona Press). arXiv:astro-ph/0702538. Bibcode 2008ssbn.book..161S.
  10. ↑ D. Ragozzine , M. E. Brown (2009). "Orbits and Masses of the Satellites of the Dwarf Planet Haumea = 2003 EL61". The Astronomical Journal 137 (6): 4766. arXiv:0903.4213. Bibcode 2009AJ....137.4766R. DOI:10.1088/0004-6256/137/6/4766.
  11. ↑ P. Lacerda, D. Jewitt and N. Peixinho (2008). "High-Precision Photometry of Extreme KBO 2003 EL61". Astronomical Journal 135 (5): 1749–1756. arXiv:0801.4124. Bibcode 2008AJ....135.1749L. DOI:10.1088/0004-6256/135/5/1749.
  12. ↑ Chadwick A. Trujillo, Michael E. Brown, Kristina Barkume, Emily Shaller, David L. Rabinowitz (2007). "The Surface of 2003 EL61 in the Near Infrared". Astrophysical Journal 655 (2): 1172–1178. arXiv:astro-ph/0601618. Bibcode 2007ApJ...655.1172T. DOI:10.1086/509861.
  13. ↑ Snodgrass, C.; Carry, B.; Dumas, C.; Hainaut, O. (Şubat 2010). "Characterisation of candidate members of (136108) Haumea's family". Astronomy and Astrophysics 511: A72. arXiv:0912.3171. Bibcode 2010A&A...511A..72S. DOI:10.1051/0004-6361/200913031.
  14. ↑ D. L. Rabinowitz ve diğ. (2008). "The Youthful Appearance of the 2003 EL61 Collisional Family". The Astronomical Journal 136 (4): 1502. arXiv:0804.2864. Bibcode 2008AJ....136.1502R. DOI:10.1088/0004-6256/136/4/1502.
  15. ↑ "AstDys (136108) Haumea Ephemerides". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. 27 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120327081408/http://hamilton.dm.unipi.it/astdys/index.php?pc=1.1.3.0&n=Haumea. Erişim tarihi: 19 Mart 2009.
  16. ↑ "HORIZONS Web-Interface". NASA Jet Propulsion Laboratory Solar System Dynamics. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150910021447/http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi?find_body=1&body_group=sb&sstr=2003EL61. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2008.
  17. ↑ "IAU names fifth dwarf planet Haumea". IAU Press Release. 17 Eylül 2008. http://www.iau.org/public_press/news/detail/iau0807/. Erişim tarihi: 17 Eylül 2008.

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 10/12/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.