Kıyı boyu sürüklenme

Kıyı boyu sürüklenme şeması
1=plaj
2=deniz
3=kıyı boyu akım yönü
4=gelen dalga
5=çalkantı
6=dalganın geri çekilmesi

Kıyı boyu sürüklenme, sedimentlerin taşınması ile oluşur (kil, silt, kum ve çakıl). Bu işlem,sörf bölgesine yakın veya kıyı bölgesinde meydana gelir. Bu süreç aynı zamanda kıyı boyu taşıma veya kıyı sürüklenmesi olarak da bilinir.

Kıyı boyu sürüklenmekıyı sistemin birçok yönünden etkilenir. Sörf bölgesinde meydana gelen süreçler büyük ölçüde çökellerin birikimi, erozyonu etkileyen ve kıyı boyu akımlar ile kıyı boyu taşımaya neden olan eğimli kırılma dalgaları üretebilir.

Genel bakış

Kıyıların değişim aşamaları

Kıyı boyu sürüklenme bir kıyı şeridi gelişiminde büyük bir rol oynar ,tortul tabakada hafif bir değişiklik olduğunda, rüzgar yönü veya herhangi bir diğer kıyı etkisi kıyı boyu sürüklenmeyi önemli ölçüde değiştirebilir. Bir plaj sistemi veya profilinin oluşumu üzerinde etkilidir. Bu değişiklikler, kıyı sistemi içinde, bir faktör oluşturmaz, aslında kıyı boyu sürüklenme dağılımını ve etkisini etkileyebilir. Kıyı sistemi içinde meydana gelen çok sayıda değişiklikler vardır. Bunlardan bazıları:

• 1. Jeolojik değişiklik: arkaplaj değişiklikleri ve burunların ortaya çıkması
• 2. Sediment bütçe değişiklikleri: çalkantı hizalama, sahillerde sediment kaynaklarının tükenmesi sürüklenme anahtarı
• 3. İnsan müdahalesi: uçurum koruma, müstakil dalgakıranlar,kıyıyı oyulamalara karşı koruyacak şekilde yerleştirilen engeller

Tortul yığınlar

Tortul tabakalar , Bir sistem içinde çukurlar ve tortul kaynaklara karşılık,tortul yığınlar yer alır. Oluşan bu çökelti kaynakları ve çukur örnekleri, herhangi bir kaynaktan meydana gelebilir.Bunlar;

• Nehirler
• Lagünler
• Arazi kaynaklarını aşındırarak
• Yapay kaynaklar örneğin; beslenme
• Yapay lavabolar mesela maden çıkarma
• Açık deniz taşımacılığı
• Kıyıda tortul birikimi

Doğal özellikler

Bu bölüm insanlar tarafından meydana gelmeyen kıyı boyu sürüklenme özelliklerinden oluşur.

Denize uzanan kara parçaları

. Denize uzanan kara parçaları,kuzey uçtaki kıyı boyu sürüklenme bittikten sonra oluşmuşturBuzul devri.

Bu kara parçaları, kıyı boyu sürüklenme boyunca baskın yöndeki noktadan geçtiklerinde oluşurlar ve aynı tarafa yön değiştirmezler. Bunlar baskın yöndeki sürüklenmenin yanı sıra, yüksek dalga akıntı hareketlerinden de etkilenir.

İnsan etkileri

Bu bölümde doğal olmayan yollarla meydana gelen kıyı boyu sürüklenme şekilleri gösterilmiştir.

Erozyon önleyici setler

.Swanage Bay, UK

Kıyı erozyonunu durdurmak için kıyı şeridi boyunca eşit aralıklarla ve birbirine çapraz olarak yerleştirilen kıyı koruma yapılarıdır. Bu koruma yapılarında üç farklı tasarım vardır. Bunlar :

• Zizzaklı koruma yapıları: dalga kırılması ile oluşan yıkıcı akıntıları dağıtmak
• 'T' şeklindeki koruma yapıları:dalga yüksekliğini azaltmak
• 'Y' şeklindeki koruma yapıları

Kaynaklar

• Brunn, P.(ed) (2005). Port and coastal engineering developments in Science and technology. South Carolina: P.Brunn.
• Hart, D.E; Marsden, I; Francis, M (2008). "Chapter 20: Coastal systems". In Winterbourne, M; Knox, G.A; Marsden, I.D et al. Natural history of Canterbury (3rd edn). Canterbury University Press 30p. pp. 653–684.
• Kirk, R.M; Lauder, G.A (2000). "Significant coastal lagoon systems in the South Island, New Zealand". Science for conservation. DOC 46p. pp. 13–24.
• Michel, D; Howa, H.L (1997). "Morphodynamic behaviour of a tidal inlet system in a mixed-energy environment". Physical chemical earth 22. pp. 339–343.
• Peterson, D; Deigaard, R; Fredsoe, J (2008). "Modelling the morphology of sandy spits". Coastal engineering 55. pp. 671–684.
• Reeve, D; Chadwick, A; Fleming, C (2004). Coastal engineering-processes, theory and design practice. New York: Spon Press.
• Soons, J.M; Schulmeister, J; Holt, S (1997). "The Holocene evolution of a well nourished gravelly barrier and lagoon complex, Kaitorete "Spit", Canterbury, New Zealand". Marine Geology 26. pp. 69–90.