Muammer Kaddafi

Muammer Kaddafi معمر القذافـي
Muammer Kaddafi 2009 senesinde Afrika Birliği zirvesinde
Libya Kardeşçe Lideri ve Devrim Rehberi
Görev süresi 1 Eylül 1969 - 23 Ağustos 2011
Başkan	Liste Abdül Ati el-Ubeydi Muhammed ez-Zaruk Receb Mifta el-Usta Ömer Abdül Rezzak es-Sawsa Muhammed ez-Zanati Miftah Muhammed K'eba İmbarek Şameh Muhammed Ebu El-Kasım al-Zuai
Başbakan	Liste Cadallah Azzuz et Talhi Muhammed ez-Zaruk Receb Cadallah Azzuz et Talhi Abuzer Ömer Dorda Abdül Mecid el Kud Muhammed Ahmed el Manguş İmbarek Şameh Şükrü Ganem Bağdadi Mahmudi
Yerine geldiği	Yeni makam
Yerine gelen	Mustafa Abdül Celil (Ulusal Geçiş Konseyi Başkanı)
Libya Devrim Komuta Konseyi Başkanı
Görev süresi 1 Eylül 1969 - 2 Mart 1977
Başbakan	Mahmud Süleyman el-Mağribi Abdüsselam Callud Abdül Ati el-Ubeydi
Yerine geldiği	İdris (Kral)
Yerine gelen	Kendisi (Genel Halk Kongresi Genel Sekreteri)
Genel Halk Kongresi Genel Sekreteri
Görev süresi 2 Mart 1977 - 2 Mart 1979
Başbakan	Abdül Ati el-Ubeydi
Yerine geldiği	Kendisi (Devrim Komuta Konseyi Başkanı)
Yerine gelen	Abdül Ati el-Ubeydi
Libya Başbakanı
Görev süresi 16 Ocak 1970 - 16 Temmuz 1972
Yerine geldiği	Mahmud Süleyman el-Mağribi
Yerine gelen	Abdüsselam Callud
Afrika Birliği Başkanı
Görev süresi 2 Şubat 2009 - 31 Ocak 2010
Yerine geldiği	Jakaya Kikwete
Yerine gelen	Bingu wa Mutharika
Kişisel bilgiler
Doğum	Muammer Muhammed Abu Minyar el-Kaddafi 7 Haziran 1942 Sirte, Libya
Ölüm	20 Ekim 2011 (69 yaşında) Sirte, Libya
Partisi	Libya Arap Sosyalist Birliği (1971–77) Bağımsız (1977–2011)
Eşi	Fatiha Nuri Safiye Kaddafi (1970-2011)
Çocukları	Muhammet Kaddafi (d.1970) Seyfülislam Kaddafi (d.1972) El Saadi Kaddafi (d.1973) Mutassım Kaddafi (d.1974) Hannibal Muammer Kaddafi (d.1975) Ayşe Kaddafi (d.1976) Saif Kaddafi (d.1982) Hamis Kaddafi (d.1983)
Dini	Sünni İslam
İmzası

Kral İdris'i devirmesinden kısa süre sonra 1969'daki Arap Birliği toplantısında. Ortadaki şapkalı ve üniformalı Kaddafi, solunda Birleşik Arap Cumhuriyeti (Mısır) Cumhurbaşkanı Cemal Abdulnâsır, sağında Suriye Devlet Başkanı Nureddin el Atasi.

Muammer Muhammed Abu Minyar el-Kaddafi (7 Haziran 1942, Sirte - 20 Ekim 2011, Sirte), eski Libya lideri. 1969 yılında yapmış olduğu darbe sonucu iktidara gelip, 1970'ten 1972'ye kadar Libya başbakanlığı, 1972'den 1979'a kadar ise Libya devlet başkanlığı görevini yürüttü. 1979-2011 yılları arasında Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi'nin Kardeşçe Lideri ve Bir Eylül Büyük Devriminin Rehberi unvanını kullanarak, resmî bir görevi olmadan toplam 42 yıl boyunca Libya'yı yönetti. Her ne kadar dünya kamuoyu tarafından bir diktatör olarak görülmüş olsa da Kaddafi bunu reddetmekte ve kendisinin Libya halkı için sadece bir rehber ve yol gösterici olduğunu söyledi. 2011 Libya İç Savaşı sonucunda kurduğu rejim devrildi ve halk tarafından linç edilerek öldürüldü.

Yaşamı

Askeri kariyeri ve darbe

1963 yılında Libya Üniversitesi Tarih Bölümü'nü bitirdi. Daha sonra Bingazi'deki Askeri Akademi'ye girdi. 1966 yılında mezun olduktan sonra İngiltere'ye giderek askeri alanda uzmanlık eğitimi gördü. 1956 yılında Arap milliyetçiliğinden etkilenerek anti-siyonist hareketlere katıldı. 1959 yılında okul arkadaşlarıyla birlikte ileride Özgür Subaylar Hareketi adını alacak gizli bir örgüt kurdu. 1969 yılında yüzbaşı rütbesine terfi etti. Bu gizli örgüte dayanarak, o sırada kaplıca tedavisi görmek üzere Türkiye'de bulunan Kral I. İdris'e karşı 1 Eylül 1969 tarihinde darbe yaptı. Albay rütbesi alarak Libya Silahlı Kuvvetleri komutanı oldu. Devrim Komuta Konseyi adına denetimi ele geçirip anayasal kuruluşları feshetti. İslam ilkelerine dayanan İslamî Sosyalizm kuracağını açıkladı. Arap Birliği için çalışacağını, bağımsız ülkelerle birlikte ırkçılığa, sömürgeciliğe ve toplumsal baskıya karşı çıkacağını söyledi. ABD'nin 7 Eylül 1969 tarihinde Kaddafi'yi tanıması üzerine kral görevini terk etti.

İzlediği siyaset

Cemal Abdülnasır'ı örnek aldı. Mısır'da gerçekleştirilen reformları kendi ülkesinde de uygulamaya başladı. 16 Ocak 1970 tarihinde yeni anayasa hazırlanınca başbakanlık ve savunma bakanlığı görevlerini üstlendi. İngiliz askeri üstlerini ve birliklerini ülkeden çıkardı. Petrol şirketleri ulusallaştırıldı. İtalyan ve Yahudi azınlığın mal varlığına el koyarak onları göçe zorladı. Cemal Abdülnasır'ın ölümünden sonra Arap dünyasında onun rolünü üstlenmeye çalıştı. Kimi Afrika ülkelerindeki Müslümanlara ve Arap ülkelerindeki sol eğilimli hareketlere destek oldu. SSCB'yle yakın ilişkiler geliştirdi. 1982-1983 yılları arasında Afrika Birliği Dönem Başkanlığı yaptı.

Türkiye ile ilişkiler

Kıbrıs Harekâtı sırasında Türkiye'ye askeri yardımda bulundu.^[1] Türkiye'yi ABD ve İsrail ile yakınlaşıp beraber hareket etmekle suçladı ve 1996 yılında Libya'yı ziyaret eden dönemin Türkiye Başbakanı Necmettin Erbakan'ı sert bir dille eleştirdi.^[2] Kaddafi, 1998 yılında Türkiye ile Suriye'nin arasının gerilmesinden sonra Türkiye'nin Kürt ayrımcılığı yaptığını ve İsrail'in Suriye'yi işgalini kolaylaştırmada öncü rol oynadığını ifade etti. Ayrıca Türkiye'nin Suriye'ye saldırması halinde, Libya'daki Türk şirketlerini kapatacaklarını ve yerine Yunan şirketlerinin çalışmasına izin vereceklerini açıkladı.^[3]

Son zamanları ve ölümü

2011 yılında Arap Baharı'nın etkisiyle ülkede bir iç savaş yaşandı. 23 Ağustos 2011 tarihinde Trablus'un düşmesiyle Kaddafi rejimi yıkıldı. 20 Ekim 2011 tarihinde, memleketi Sirte'de, Ulusal Geçiş Konseyi askerleri tarafından yakalandı. Halk tarafından linç edilerek öldürüldü. Sol kulak ile göz aralığının ortasında ve sağ alt karın boşluğunda kurşun izleri bulundu.^[4] Linç edilerek öldürülmesi bazı çevrelerde tepkiye sebep olmuştur.^[5] Kaddafi'nin cesedi "Afrika Pazarı" adı verilen bir pazardaki soğuk hava deposunda tutuldu ve isteyen insanlar Kaddafi'nin cesedi ile fotoğraf ve video çektirdiler.^[6] Kaddafi 25 Ekim 2011 tarihinde Sahra Çölü'nde kimsenin bilmediği bir yere gömüldü.

Ölümü hakkında söylenenler

• Birleşik Krallık Savunma Bakanı Philip Hammond, acımasız bir muameleye tabi tutulan Kaddafi’nin öldürülmesinin devrimi “lekelediğini” söyledi.
• ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'da Kaddafi’nin ölümü hakkında BM soruşturması açılmasını destekleyeceklerini söyledi.^[7] ve Öte yandan bir televizyon programında Kaddafi hakkında sarfettiği, "We came, we saw, he died!" sözleri büyük tepki buldu.
• Muammer Kaddafi'nin oğlu Mutassım Kaddafi'nin eski sevgilisi Vanessa Hessler Kaddafi'nin ölümüyle ilgili "Mutassım ile gerçek aşkı yaşamıştık. Ona ve babasına yapılanlara inanamıyorum. Libya’da fakirlik falan yok. Libyalı muhalifler ne yaptıklarını bilmiyorlar. Onlar çok iyi bir aileydi" dedi.^[8]
• Son olarak Muammer Kaddafi'nin muhalifler tarafından yakalandığı Sirte'de dönemin Fransa cumhurbaşkanı Sarkozy'nin görevlendirdiği ajan tarafından öldürüldüğü iddiaları ortaya atılmıştır.^[9]
• Dönemin İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi: Ajanslar, Kaddafi’nin yakalandığını söylüyor. Bunun anlamı; savaş bitti. İşte dünyanın ihtişamı böyle geçiyor.
• Polonya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Marcin Bosacki: Kaddafi’nin öldürülmesi diğer diktatörlere bir uyarı teşkil etmelidir. Libya’daki mahkemede veya Lahey’de yargılanamamasından üzüntü duyuyoruz. Umarız işbirlikçileri yargılanır. Libya halkını kutluyorum.
• İngiltere Başbakanı David Cameron: Libya halkı artık kendisine demokratik ve güçlü bir gelecek kurabilir.
• Dönemin Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev: Umarız Libya’da artık barış olacak ve Libya modern ve demokratik bir devlet haline gelecek.

Kaynakça

1. "Meğer Kaddafi!..". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160305073606/http://www.dha.com.tr/haberdetay.asp?Newsid=144847. Erişim tarihi: 2012-1-16. 
2. Komplo teorilerinde en son başyapıt
3. Libya'ya saldırılmış sayarım
4. http://www.milliyet.com.tr/42-yillik-zulmun-sonu-linc-oldu/dunya/dunyadetay/21.10.2011/1453172/default.htm
5. Milliyet (20 Ekim 2011). "Kaddafi öldürüldü" (Türkçe). Milliyet. http://dunya.milliyet.com.tr/kaddafi-olduruldu/dunya/dunyadetay/20.10.2011/1453068/default.htm. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011. 
6. Milliyet (21 Ekim 2011). "Kaddafi'yi böyle linç ettiler" (Türkçe). Milliyet. http://video.milliyet.com.tr/video-izle/Kaddafi-yi-boyle-linc-ettiler--Kn1LfPvibX7u.html. Erişim tarihi: 21 Ekim 2011. 
7. Haber Mekanı (24 Ekim 2011). "Libya’da lekeli başlangıç" (Türkçe). Haber Mekanı. http://www.habermekani.net/dunya/libyada-lekeli-baslangic.html. Erişim tarihi: 24 Ekim 2011. 
8. Milliyet. "Kaddafi aşkı işinden edecek" (Türkçe). Milliyet. http://www.milliyet.com.tr/fotogaleri/44794-yasam-kaddafi-aski-isinden-edecek/3. Erişim tarihi: 1 Kasım 2011. 
9. "Sarkozy’nin ajanı Kaddafi’yi öldürdü". hurriyet.com.tr. 30 Eylül 2012. 23 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130623135759/http://www.hurriyet.com.tr/planet/21590497.asp. Erişim tarihi: 06 Ekim 2012.