Karakulak

Karakulak
Korunma durumu: Asgari endişe (LC)

Bilimsel sınıflandırma

Alem:	Animalia (Hayvanlar)
Şube:	Chordata (Kordalılar)
Sınıf:	Mammalia (Memeliler)
Takım:	Carnivora (Etçiller)
Alt takım:	Feliformia (Kedimsiler)
Familya:	Felidae (Kedigiller)
Alt familya:	Felinae (Küçük kediler)
Cins:	Caracal Gray, 1843
Tür:	C. caracal

Binominal adı

Caracal caracal
Schreber, 1776

Dağılımı

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Karakulak ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Wikispecies'te Karakulak ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

Karakulak (Caracal caracal), kedigiller (Felidae) familyasından yahşi bir hayvan türü. Dış görünümü ile vaşağa çok benzeyip Step vaşağı, Mısır vaşağı gibi adlarla da anılmış olsa da daha sonraları moleküler DNA çalışmaları ile, tamamen farklı bir tür olup Afrika altın kedisi ve Serval ile yakın akraba olduğu gösterilmiştir.^[1] Türkiye'de bulunan yabani kedilerden biridir. Türkçe isminden uyarlanma ^[2] olan Latince ismi Caracal caracal, TÜBİTAK tarafından geliştirilen bilgisayar işletim sistemi Pardus 2007.2 sürümüne de adını vermiştir.^[3]^[4]

Etimoloji

Latince ismi Türkçeden gelmektedir. Orta Asya'daki Türkler tarafından kulak çevresindeki siyahlıktan ötürü bu şekilde adlandırılmıştır. Yapılan araştırmalarda dünyaya Orta Asya 'dan Türkler ile yayıldığı kanıtlanmıştır.

Özellikleri

Ortalama ağırlıkları erkeklerde 12–18 kg, dişilerde ise 8–13 kg arasındadır. Omuz yükseklikleri 40–50 cm, vücut uzunlukları 75–90 cm'dir. Bunun dışında 30–35 cm uzunluğunda bir kuyruğa sahiptir. Karakulak'ın kuyruğunun üst kısmında etrafında beyaz tüylerden oluşmuş püskül bulunan siyah bir çizgi vardır. Rengi genelde kahverengi tondadır ve üzerinde gri ya da beyaz benekler bulunur. Karakulağın kulaklarının ucunda sivri tüy kümecikleri vardır. Kulaklarının üst kısmının kenarları siyah tüylüdür.

Davranış ve Beslenme

Yetişkin karakulaklar çift halinde ya da tek başlarına yaşayabilirler. Erkek karakulaklar 19 ile 220 kilometrekare arası çok geniş alanlar üzerinde dolaşmaktadırlar. Dişi karakulak ise kendi bölgesi olup olmamasına bağlı olarak, 5 kilometrekare ile 57 kilometrekare arasında değişen, erkek karakulaklara göre çok daha küçük alanlarda yaşamaktadırlar. Dişiler aktif olarak diğer dişilere karşı kendi topraklarını savunurlar.

Daha çok geceleri avlandığı için avlandığı pek sık görünmez. En çok tavşan, tarla faresi ve sincap gibi kemirgenleri avlar. Ender olarak da meyve yediği görülür. Hatta ceylan, antilop ve yavru deve kuşlarını avladığı görülebilir. Avladığı hayvanların iç organlarını yemezler.

Kendilerini gizlemekte ustadırlar, bir karakulak zemine karşı dümdüz olabilir ve hareketsiz kalabilir, tüylerinin rengi onlara çok iyi bir kamuflaj sağlayabilir.

Karakulaklar avlarına 5 metreye kadar yaklaşır ve sıçrayarak avlarını yakalamak için hamle yaparlar. Karakulaklarda diğer kediler gibi avlarını dişleriyle boğarak öldürürler. Büyük hayvanları pençeleri ile yan yatırırarak boğazından ısırırlarken, daha küçük avlarını ise enselerinden ısırarak öldürüler. Karakulaklar tek bir öğünde avlarının tüm etlerini tüketemezler. Özelliklede büyük avlarda daha sonra bitirmek için geri dönerler. Hatta bazılarının ağaçlarda avlarını gizlediği bile gözlemlenmiştir.

Korunma

Bir avcı tarafından öldürülmüş karakulak, Karakum Çölü, Türkmenistan

Karakulaklar kolayca evcilleştirilebilir. Zaman zaman bir evcil hayvan izlenimi verir. İnsanlarla birlikte yaşamaya kolayca adapte olurlar. Afrika'daki çiftçiler bu hayvanı hoş karşılamazlar çünkü çoğu zaman telleri aşarak çiftçilerin tavuk ve diğer kümes hayvanlarını yerler.

Doğada düşük yoğunlukta bulunmaları ve iyi gizlenmeleri sebebi ile vahşi yaşamda görülmeleri çok zordur. Türkiye'de ilk kez Ağustos 2002'de Batur Avgan tarafından fotoğraflanan karakulak, Temmuz 2009 ve Ocak-Nisan 2010 dönemlerinde Antalya Güllük Dağı Milli Parkı'nda karakulakların ekolojisi üzerine Batur Avgan'ın yürüttüğü arazi çalışmaları sırasında yeniden görüntülenmiştir.Tür üzerine detaylı koruma ve araştırma projelerinden olan ve 2007 yılından bu yana, Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma bölgesinde Biyolog Yasin İlemin tarafından yürütülen çalışmalar çerçevesinde ise özellikle karakulakların aktivite özellikleri üzerine sonuçlar elde edilmiştir.

Günümüzde Anadolu'nun belirli bölgelerinde Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü tarafından fotokapanlarla takip edilmektedir. Sayısı çok az olmakla birlikte, avlanılması kesinlikle yasaktır. Zira Eylül 2011'de Çevre ve Orman Bakanlığı ile Merkez Av Komisyonu tarafından çıkarılan kanuna göre, Anadolu karakulağının Türkiye sınırları dahilinde herhangi bir şekilde avlanması, 13.000 TL para cezasından başlayan yaptırımların yolunu açmaktadır.^[5]

Alt türler

Caracal caracal caracal, Doğu Afrika ve Güney Afrika
Caracal caracal algira, Kuzey Afrika
Caracal caracal damarensis, Namibya
Caracal caracal limpopoensis, Botswana
Caracal caracal lucani, Gabon
Caracal caracal michaelis, Türkmenistan
Caracal caracal nubicus, Etiyopya, Sudan
Caracal caracal poecilictis, Batı Afrika
Caracal caracal schmitzi, Batı Asya, İran, Arabistan, Pakistan, Hindistan, Türkiye

Kaynakça

↑ Johnson et al.. The Late Miocene Radioton of Modern Felidae: A Genetic Assessment. s. 73 - 77, Science Vol. 311.
↑ "Varlıkları biliniyordu, görüntülemiyordu". Zaman. http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=879832. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009.
↑ "Türk kedisi'nin son numarası". Zaman. http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=779018. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009.
↑ "Pardus 2007.2 Caracal caracal". ozgurlukicin.com. 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120119081649/http://www.ozgurlukicin.com:80/haber/pardus-20072-caracal-caracal/. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009.
↑ http://www.yabantv.com/haber/7469-yasak-avin-bedeli

Familya: Kedigiller (Felidae)

Bu şablon nesli tükenmiş türleri içermemektedir.

Alt familya: Küçük kediler (Felinae)

Acinonyx	Çita (A. jubatus)
Caracal	Karakulak (C. caracal)
Catopuma	Borneo altın kedisi (C. badia) • Asya altın kedisi (C. temminckii)
Felis	Evcil kedi (Felis catus) • Gri kedi (F. bieti) • Sazlık kedisi (F. chaus) • Pallas kedisi (F. manul) • Benekli kedi (F. margarita) • Kara ayaklı kedi (F. nigripes) • Yaban kedisi (F. silvestris)
Leopardus	Pantanal kedisi (L. braccatus) • Pampa kedisi (L. colocolo) • Geoffroy kedisi (L. geoffroyi) • Şili orman kedisi (L. guigna) • And kedisi (L. jacobitus) • Pampas kedisi (L. pajeros) • Oselo (L. pardalis)
Leptailurus	Serval (L. serval)
Lynx	Kanada vaşağı (L. canadensis) • Bayağı vaşak (L. lynx) • İber vaşağı (L. pardinus) • Doru vaşak (L. rufus)
Pardofelis	Mermer kedisi (P. marmorata)
Prionailurus	Pars kedisi (P. bengalensis) • Iriomote kedisi (P. iriomotensis) • Yassıbaş kedi (P. planiceps) • Paslı kedi (P. rubiginosus) • Balıkçı kedi (P. viverrinus)
Profelis	Afrika altın kedisi (P. aurata)
Puma	Puma (P. concolor) • Yaguarundi (P. yagouaroundi)

Alt familya: Büyük kediler (Pantherinae)

Neofelis	Dumanlı pars (N. nebulosa) • Borneo dumanlı parsı (N. diardi)
Panthera	Aslan (P. leo) • Jaguar (P. onca) • Pars (P. pardus) • Kaplan (P. tigris) • Kar parsı (P. uncia)

This article is issued from Vikipedi - version of the 11/6/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.