Karaoğlan (çizgi roman)

Karaoğlan

Karaoğlan'ın 1 Haziran 1966 tarihli 122. sayısının ön kapağı
Editör Suat Yalaz
Tür Çizgi roman
Fiyat 100 kuruş
İlk sayı 1 Nisan 1963
3 Ocak 1962'de Akşam Gazetesi'nde tefrika edildi
Yayım sıklığı Haftalık
Ülke Türkiye Türkiye
Dil Türkçe
Resmî internet sitesi

Karaoğlan, ilk kez 1 Nisan 1963'te Türkiye'de yayımlanmaya başlayan, Suat Yalaz'ın yazıp çizdiği haftalık tarihi çizgi roman dergisidir. Farklı dönemlerde değişik yayınevleri tarafından yeniden yayımlanan dergi en son 2000'li yıllarda bir kez daha yayımlanmıştır. Dergi haline gelmeden önce de ilk kez 3 Ocak 1962'de Akşam Gazetesi'nde tefrika edilmiştir.

Yayın öyküsü

İlk sayısı 1 Nisan 1963 tarihinde çıkan derginin yayımcısı bizzat Suat Yalaz'dı. 240x170 mm boyutlarındaki 32 sayfalık bu dergi 3. hamur kağıda siyah beyaz olarak basılıyordu. 25 Mayıs 1982'de eski maceraları renklendirilerek Güçlü Yayıncılık tarafından yeniden çıkartılmaya başlandı. Bu haftalık serinin ilk sayısı promosyon olarak Güneş Gazetesi tarafından ücretsiz verilmişti. Sadece 16 sayfa hacmindeki bu dergi biraz daha büyük boyuttaydı ve ortalama 10'ar sayı bir arada ciltler halinde de bayilere verildi. 1990'larda Tay Yayınları tarafından da bir seri Karaoğlan yayımlandı. Ocak 2000'de ise bu kez Leman Yayınları Karaoğlan'ı aylık yayımlamaya başladı. Sadece 4 sayı çıkan kitap tarzında yayımlanış bu Karaoğlanlar 235x170 mm boyutlarındaydı ve 142 sayfaya iki renkli (fonlar uçuk sarı) basılıyorlardı. Son olarak da 2000'li yıllarda Lâl Kitap tarafından 57 kitaplık bir serisi yayımlandı.

Karaoğlan nasıl doğdu

Karaoğlan'ın gerçek öyküsü, 1956'da başlar. Abdullah Ziya Kozanoğlu, Kızıltuğ adlı öyküsünü, Resimli Mecmuada tefrika eder. Kızıltuğ'da ortaya çıkan Otsukarcı ve oğlu Kaan, maceradan maceraya koşan Orta Asya'lı kahramanlardır.

1959'da Akşam gazetesinde, Kızıltuğ'un çizgiromana dönüştürülmesi gündeme gelir ve bu iş için genç ressam Suat Yalaz düşünülür. 19 Ağustos 1959'da başlayan Kızıltuğ büyük ilgi görür ve devamına karar verilir. Kızıltuğ'un devamı niteliğindeki "Cengiz Han'ın Hazineleri", kahramanı Kaan'ın ismiyle çizilir.

Kaan, Karaoğlan'ın son ismini almadan geçirdiği bir dönemdir. Suat Yalaz, toplam dokuz adet Kaan macerası hazırlar.

Bu maceralar, Cengiz Han'ın Hazineleri, Tibet Canavarı, Altın Saçlı Kız, Kız Kulesi Kahramanı, Hülagu'nun Gözdesi, Ağahan'ın Yüzüğü, Alagoya'nın Ölümü, Altın Hançer, ve Bozkurt'un İntikamı'dır.

Kozanoğlu, bu maceralardan başka Kaan yazmayınca, Suat Yalaz kahramanın adını değiştirir ve Karaoğlan böylece doğmuş olur. "Asya Kaplanı" adlı ilk Karaoğlan macerası, 1963 başında dergi olarak yayına başlar.

Kaan'dan Karaoğlan'a geçiş kolay olmuştur; yani kahnaram farklı bir çizgiyi gerektirmemekte ve tiplerin çoğu hazırdır. Karaoğlan, ana karakterini Kaan'dan almıştır. Otsukarcı, Baybora'ya, Çakır'sa Çalık'a dönüşmüştür.

Karaoğlan atletik, deli-dolu, gözüpek ve mert bir Uygur genci olarak tanıtılır ilk başlarda. Bir kahramanda bulunması gereken tüm özelliklere sahiptir. Göçebedir ve bir yerde uzun süre kalmaz. Bu da maceraların geçtiği haritayı genişletmektedir. Zaman içinde Çin'den Hindistan'a, Bizans'tan Altaylar'a uzanır bu maceraların coğrafyası.

Karaoğlan, erkek çocuklara törenle ad koyulan bir dönemde yaşar, ama böyle bir tören göremez; daha birkaç aylıkken annesi öldürülür, babası yaralı bir şekilde oğlunu kurtarabilir ve onu bir ormancıya emanet eder. Ormancı da bebek kendilerine ait olmadığından ona bir isim vermez. Ama kara, gür saçlarından dolayı onu Karaoğlan diye çağırırlar.

Suat Yalaz, birçok maceranın temellerini Türk tarih ve folklorundan almış, bir o kadar da yabancı kaynaklardan yararlanmıştır. Dede Korkut'tan Pardanyanlar'a, Demir Maskeli Adam'dan efsanelere kadar geniş kaynak vardır Karaoğlan maceralarının altyapısında.

Karaoğlan'da kullanılan dile de büyük özen gösterilmiştir. Bazı maceralarda o dönemin dili tercih edilir.

Karaoğlan içerdiği erotizmle, küçükler kadar büyüklerin de ilgisini çeker. Bu, Karaoğlan'a olgun ve gerçekçi bir görünüm kazandırır.

Karaoğlan, diğer yabancı örneklerde çok iyi işleyen bir mekanizmayı da hiç bozmadan kullanır ve aynı başarıyı yakalar. Bu, sertlik ve mizahın uygun bir dozda karıştırılmasıdır. Gerginliği azaltan, okura soluk aldıran mizah, yan karakterlerin (Çalık ve Balaban) davranış biçimlerinden kaynaklanır.

Suat Yalaz'ın yarattığı çizgi roman "Karaoğlan" anısına PTT'nin 2006 yılında bastırttığı pul serisi ve bu pulların üzerinde bulunduğu ilk gün kartı. Pullar 1.200.000 adet basılmıştır.

Karaoğlan'daki psikolojik tahlillerse, edebi bir derinlik ve değer kazandırmaktadır. İnsanlar yalnızca iyiler ve kötülerden oluşmaz. Aralıkta pek çok insan yapısından söz edilebilir. "İnceyılan Hanı" adlı maceranın kötü Düşes Berthe'si, Karaoğlan'in peşine takılıp Urfa yöresini dolaşmaya başlar. Burada yaşayan yerli halkı, tanıdıkça kişiliği değişmeye başlar. "Kul Bakay'ın Mezarı" adlı maceradaysa çocuk Karaoğlan'ı kaçıran bir uğru ile çocuk arasında sert başlayan ilişki, giderek karşılıklı sevgiye dönüşür. (Benzeri bir öykü de yıllar sonra "Perfect World" adlı filmde işlenir.)

Karaoğlan öyle tutulur ki, Suat Yalaz ister istemez eserini filme dönüştürme kararı alır. Yarışma ve kampanyalarla Karaoğlan'ı canlandıracak biri aranmaya başlanır. Sonuçta Suat Yalaz, tesadüfen Kartal Tibet'i bulur. "Altay'dan Gelen Yiğit", "Baybora'nın Oğlu" ve "Camoka'nın İntikamı" peşpeşe çevrilir.

Dönemin sosyal ve politik ortamı da Karaoğlan'ın birçok macerasına yansır. Örneğin, "Mor Kahküllü Şehzade"de, 1970'lerin başında İsmet İnönü üstündeki politik baskıların arttığı dönemde, Yalaz İsmet Paşa'nın bu durumundan esinlenerek Kazılık Koca'yı ortaya çıkrır ve bu Dede Korkut öyküsünü, dönemin siyasi olaylarına denk düşürür. 1980'lerde yurtdışında resmi görevlilerimize Ermeni saldırılarının arttığı ve toplumsal öfkenin de büyüdüğü bir dönemde çizilen "İnceyılan Hanı"nda, Ermeni-Türk ilişkileri incelenir ve dengeli bir yaklaşımla anlatılır.

Tarzı

Suat Yalaz "Karaoğlan"ı resimlemeye başladığı zaman başlangıçta Kanada asıllı ABD'li çizgi roman sanatçısı Hal Foster'ın çizgilerinden fazlasıyla etkileniyordu. Özellikle de Foster'ın 1937 yılında çizmeye başladığı, konusu 5. yüzyılda Kral Arthur döneminin İngilteresinde geçen "Prince Valiant"ından çizgi ve tarz olarak çok etkilenmişti. Yalaz, Orta Asya folklor ve geleneklerine dayanan Karaoğlan temalarının arasına, Orta Çağ Avrupasında geçen ve Batı'ya ait bir çizgi romanın tarzını ustalıkla yedirmeyi başarmıştı. Haftalık periyodlarla çıkan dergisini baskıya yetiştirebilmek için zaman zaman çizimlerde kendisine Abdullah Turhan, Nezih Dündar ve Metin Erginaslan yardımcı oluyordu[1].

Suat Yalaz "Karaoğlan"ın bazı maceralarında kahramanlarını konunun geçtiği dönem ve mekânda konuşulduğu varsayılan bir dille konuşturmayı tercih etmişti. Bunun maceraya ayrı bir ağırlık katacağını düşünüyordu. "Karaoğlan"ın bir başka özelliği ise, döneminde çıkan başka çizgi romanlarda hiç rastlanmadığı bir şekilde cinselliğe ve erotizme oldukça yüksek bir dozda yer vermiş olmasıdır[1].

Karakterler

Bayırgülü.

Karaoğlan'ın yayın kronojisi

İlk kez 18 Ağustos 1959'da Akşam Gazetesi'nde tefrika edilen ve yine ilk defa 1 Nisan 1963 tarihinde dergi formatında yayımlanan Karaoğlan, Milliyet, Güneş ve Takvim gibi gazetelerde de yayımlandıktan sonra 2000'li yıllara gelininceye kadar Türkiye'de birkaç yayınevi tarafından defalarca dergi ve kitap formatlarında yayımlandı. Karaoğlan'ın Türkiye'deki yayın kronolojisi şöyledir:

Yıl Yayımcı Kaç sayı çıktı Sıklık Renk Notlar
1959 Akşam Gazetesi günlük siyah-beyaz 18 Ağustos 1959'da ilk gazete tefrikası. Öyküleri Abdullah Ziya Kozanoğlu yazıyor, Suat Yalaz resimliyordu. Romanın bazı bölümlerini Galip Bülkat çizmişti. İlk maceranın adı "Cengiz Han'ın Hazineleri"ydi ve Tefrikalar bir yıl kadar sürdü[2][3]
1963 Suat Yalaz 17 sayı haftalık siyah-beyaz 240x170 mm 32 sayfa
1964 Suat Yalaz 186 sayı haftalık siyah-beyaz 240x170 mm 32 sayfa
1967 Suat Yalaz 151 sayı haftalık siyah-beyaz 240x170 mm 32 sayfa
1969 Milliyet Gazetesi günlük renkli Gazete tefrikası birer sayfalık formatta
1973 156 sayı haftalık siyah-beyaz
1982 Güneş Gazetesi 1 sayı haftalık renkli 16 sayfa ilk sayı gazeteyle ücretsiz verildi. Sonraki sayılar 20 TL
1982 Güneş Gazetesi Yayınları 158 sayı haftalık renkli Bunlar sonra 10 fasikül bir cilt olacak şekilde yeniden satışa verildi
1988 Tay Yayınları 20 sayı 15 günde bir siyah-beyaz Bunlar ertesi yıl ikişerli olarak 'büyük albüm' halinde yeniden kitapçılara verildi
1996 Takvim Gazetesi günlük alt yazılı (konuşma balonsuz) resimli roman formatında
2000 Leman Yayınları 4 sayı aylık iki renkli (siyah sarı)
2002 Lâl Kitap 57 sayı aylık

Karaoğlan maceraları

  1. Asya Kaplanı
  2. Baybora'nın Oğlu
  3. Altay'dan Gelen Yiğit
  4. Semerkand Casusu
  5. Buzlu Çöller Tilkisi
  6. Yeşil Ejder
  7. Kanlı Saltanat (Uğursuz Saltanat)
  8. Bizanslı Güzel Vasiliya
  9. Tek Gözlü Albız
  10. Asya'yı Titreten Korku
  11. Samara-Şeyhin Kızı
  12. Ötügen'in Üç Atlısı
  13. Sarı Bayrak
  14. Yavru Düşman
  15. Çöl Şeytanı
  16. Ölüm Yoldaşı
  17. Bizanslı Zarba
  18. Şeytan'ın Çakalları
  19. Çayır Korsanları
  20. Dokuz Tuğlu Kahraman
  21. Uzun Saçlı Kahraman
  22. Gökçe'nin Baykuşu
  23. Cengiz Han'ın Habercisi
  24. Bağan Tigin
  25. Ergenekon
  26. Kızıl Kule
  27. Tiyen-Şan Canavarı
  28. Kılıçların Gölgesinde
  29. Ölüm Süvarileri
  30. Uygur Güzeli
  31. Sarı Büyü
  32. Camoka'nın İntikamı
  33. Alamut Kalesi
  34. Kurt Başlı Sancak
  35. Tibet Fedaisi
  36. Ölüm Geçidi
  37. Yeşil Gözlü Dilber
  38. Kanlı Tuzak
  39. Kudüs İlahesi
  40. Üç Gözlü Mabut
  41. Kırbaç Altında
  42. Gök Han'ın Mirası
  43. Kafkas Çiceği
  44. Kaplan'ın Adaleti
  45. Ulah Han'ın Gazabı
  46. Dağlar Benimdir
  47. Dağlar Benimdir 2
  48. Fedailer Alayı
  49. Bozkurt Gelini
  50. Kara Panter
  51. Kara Panter 2
  52. Cengiz'in Gazabı
  53. Cengiz'in Gazabı 2
  54. Her Kılıç Bir Kın İçin
  55. Hind Yıldızı
  56. Dünyalar Hakimi
  57. Dağlar Fatihi
  58. Camoka'nın dönüşü
  59. Deniz Ejderi
  60. Düşman Uyumaz
  61. Sarı Baltuk Hocanın Sırrı
  62. Suruç Dağlarında
  63. İnsan Avı
  64. Ötügen'in Dört Atlısı
  65. Acuna Bedel Oğul
  66. Selçuklunun Şeref Sözü
  67. Tumanbay'ın Gelini
  68. Kayıp Ülke
  69. Fırat'ın Sahipleri
  70. Mor Kahküllü Şehzade
  71. Ullimalı Kanlı Sultan
  72. Çin Duvarlarında Dehşet
  73. Demir Maske
  74. Çakal Adamlar
  75. Bir Ölümcül Oyun Bozkaşi
  76. İnce Yılan Hanı
  77. Kul Bakay'ın Mezarı
  78. Banı Çicek
  79. Ya Devlet Başa Ya Guzgun Leşe
  80. Delice'nin 4 Kızı

Karaoğlan fotoromanları

Adı Yıl Yayımcı Notlar
Altay'dan Gelen Yiğit 1 Ocak 1967 Suat Yalaz 1965'te çevrilen aynı adlı Karaoğlan filminden alınmış fotoğraf karelerinden oluşturulmuştur. Fiyatı 5 Lira.
Baybora'nın Oğlu Şubat 1967 sonunda çıkacağı ilân edildi Suat Yalaz 1966'da çevrilen aynı adlı Karaoğlan filminden alınmış fotoğraf karelerinden oluşturulmuştur

Karaoğlan diğer dillerde

Karaoğlan "Kebir" adıyla Fransızca olarak da yayımlanmıştı ve en çok Cezayir'de satılıyordu.

Karaoğlan'ın bir başka özelliği, yurt dışında seri olarak yayımlanan ilk yerli çizgi roman olmasıdır. 1970 yılında çalışmalarını sürdürmek üzere Fransa'nın başkenti Paris'e yerleşen Suat Yalaz bu yıldan başlayarak Karaoğlan'ın Akşam'da çıkan tüm serüvenlerini ufak düzeltmeler yaparak 7 yıl boyunca "Kébir" adıyla, bir ara da "Changor" adıyla yayımladı[3][4][5]. Fransa'yla beraber Kanada ve Avrupa'nın bazı Fransızca konuşulan ülke ve bölgelerinde de dağıtıldı. Ama dergi özellikle de Fransa'yla kültürel bağları bulunan Cezayir, Fas ve Tunus gibi Kuzey Afrika ülkelerinde rağbet gördü. Yalaz'ın anlattığına göre Cezayir Fransa'yla kültürel bir çatışmaya girince Fransız yayınlarına ülkede kota ve boykot uygulandı. Bu dönemde Cezayir'e girebilen sayılı Fransız yayınlarından biri de "Kebir" di. Buna bağlı olarak "Kebir" in maceraları genelde Araplarla ilgiliydi. Yalaz'ın kendi sözleriyele "Kebir'in asıl başarısı Fransa'da değil Cezayir'de oldu". Bunun sonucunda da ayda bir çıkarken ayda iki defa çıkmaya başladı. Dergiler siyah beyaz ve küçük boydu.[6][7]

Karaoğlan'ın Fransa serüveni şöyle özetlenebilir:

Adı Seri Yıl Yayımcı Boyut Renk Notlar
"Changor" 1971 LUTECE 13 x 18 cm Monokrom
(siyah-beyaz) 		6 sayı yayımlanan karma dergide başka çizerlerin "Andoche" (eser: Béoc), "les Zamponi" (eser: Audiffren et Landrin) ve "le robot extra terrestre" gibi başka çizgi dizileri de yer alıyordu.
"Kébir" Birinci seri 1971-1974 SFPI 13x18 cm Monokrom
(siyah-beyaz) 		Cep tipi dergi 73 sayı yayımlandı. 63. sayıdan sonra sadece Cezayir'de dağıtıldı. Dergide ayrıca Arnao'nun çizdiği "Mol et Dendur" adlı mizahi çizgi bantlar da yer almaktaydı.
"Kébir" İkinci seri 1975-1977 SFPI 15,5x21 cm Yeşil-turuncu tonlamalı Cep tipi dergi 46 sayı yayımlandı. Dergide ayrıca Arnao'nun çizdiği "Mol et Dendur" adlı mizahi çizgi bantlar da yer almaktaydı.

Örnek olarak Fransa'da çıkan albümlerden biri şudur:

İngilizce'de yine "Kebir" adıyla çıkan Karaoğlan, yine 1970'li yılların sonunda Irak Kültür bakanının Suat Yalaz'ı Bağdat’a davet etmesinden sonra bu ülkede de "Çöl Kartalı" adıyla kısa bir süre Arapça olarak yayımlanmıştır.[8]

Bir de hazırlanan ama yayınlanmayan Rusça Karaoğlan albümü vardır. БОЭКАШИ (Bozkaşi) adlı bu albümün tanıtımları bile yapılmış ama basılamamıştı.

Karaoğlan filmleri

Suat Yalaz'ın yarattığı "Karaoğlan" çizgi karakteri Türkiye'de 1965 ve 1972 yılları arasında 7 defa sinemaya uyarlanmıştı. Bu filmlerin hemen hepsinde yönetmen Suat Yalaz, başrol oyuncusu ise Kartal Tibet'ti. İstisna olarak bu filmlerden sadece birini Mehmet Aslan yönetmiş, bir diğerinde de Karaoğlan rolünü Kuzey Vargın oynamıştı.[9]

Yıl Film Yönetmen Karaoğlan Rolü
1965 Karaoğlan - Altay'dan Gelen Yiğit Suat Yalaz Kartal Tibet
1966 Karaoğlan - Baybora'nın Oğlu Suat Yalaz Kartal Tibet
1966 Karaoğlan - Camoka'nın İntikamı Suat Yalaz Kartal Tibet
1967 Karaoğlan - Bizanslı Zorba Suat Yalaz Kartal Tibet
1967 Karaoğlan - Yeşil Ejder Suat Yalaz Kartal Tibet
1969 Karaoğlan - Samara Şeyhin Kızı Suat Yalaz Kuzey Vargın
1972 Karaoğlan Geliyor Mehmet Aslan Kartal Tibet
2013 Karaoğlan Kudret Sabancı Volkan Keskin

Ayrıca Karaoğlan'la ilgili iki Türk filmi daha vardır. Bunlar:

Yıl Film Yönetmen Oyuncular Notlar
1967 Akbulut Malkoçoğlu ve Karaoğlan'a Karşı Mehmet Aslan Tamer Yigit (Akbulut)
Figen Say 		Senaryosunu da Mehmet Aslan yazmıştır
1968 Karaoğlan'in Kardeşi Sargan Suat Yusuf Tarık Tibet, Esen Püsküllü Film Suat Yalaz'ın yarattığı karakterlere dayanmaktadır

Bunlardan başka 2002 yılında "Karaoğlan" adında bir TV mini dizisi de yapılmıştır.

Yıl Dizi film Yönetmenler Oyuncular
2002 Karaoğlan (TV mini dizisi) Cem Akyoldaş, Erdoğan Engin Kaan Urgancıoğlu (Karaoğlan), Serdar Gökhan (Baybora)

Kaynaklar

  1. 1 2 3 "Karaoğlan" (Türkçe). Çizgi Diyarı. 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140812090131/http://www.cizgidiyari.com/forum/i-i-j-k-l/419-karaoglan.html. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
  2. ↑ "Cengiz Han'ın Hazineleri - Suat Yalaz & Galip Bülkat - 1959" (Türkçe). kolibriozel.blogspot.com. 27 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151027183856/http://kolibriozel.blogspot.com/. Erişim tarihi: 21 Şubat 2013.
  3. 1 2 "Suat Yalaz" (Türkçe). suatyalaz.org. 30 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130730161231/http://suatyalaz.org. Erişim tarihi: 21 Şubat 2013.
  4. ↑ "KEBIR 1ere série n° 41 de juillet 1974" (Fransızca). Encyclopédie de la bande dessinee. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160103153552/http://www.bandedessinee.monespace.net/jklm/kebir1.html. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
  5. ↑ "CHANGOR n° 3 du 2eme trimestre 1971" (Fransızca). Encyclopédie de la bande dessinee. 4 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20100104101535/http://www.bandedessinee.monespace.net:80/imagecd/changor.html. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
  6. ↑ Hürriyet Gazetesi, 7 Nisan 1989 tarihli Kelebek Eki, Suat Yalaz Röportajı
  7. ↑ http://www.suatyalaz.com/index/id3.htm
  8. ↑ http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=294879
  9. ↑ http://www.imdb.com/find?s=all&q=karaoglan

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 11/16/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.