Kateb Yacine
Kateb Yacine (d. 6 Ağustos 1929, Konstantin, Cezayir - ö. 28 Ekim 1989, Grenoble, Fransa), Fransızca yazan Cezayirli şair, roman ve oyun yazarı.
Fransız sömürge okullarında öğrenim gördü. 1945'te Setif'teki ayaklanmanın (Sétif ve Guelma katliamı) kanlı bir biçimde bastırılması sırasında tutuklandı. Bu olay okul yaşamına son vermekle birlikte, ona ileride yapıtlarında kullanacağı malzemeyi sağladı. Cezayir, Avrupa ve Uzakdoğu'yu dolaşan Yacine, gazetecilikten dok işçiliğine kadar çok çeşitli işlerde çalıştı. Bu deneyimler hem yapıtlarına malzeme oluşturdu, hem de écrivain errant (gezgin yazar) olarak tanınmasına yol açtı. Yacine 1954'te Cezayir Savaşı çıkınca Cezayir Ulusal Kurtuluş Cephesi'ne (FLN) katıldı.
İlk romanı Nedjma (1956; Necma, 1991), Fransız dilindeki Kuzey Afrika edebiyatına yön veren yapıtlardan biridir. Fransız sömürge yönetimi altındaki Cezayir'e egemen olan şiddet ve parçalanmışlık ortamında geçen romanda klan içi çatışmalar anlatılır.
Roman, dört erkeğin aynı kadına, Nedjma’ya olan aşklarının simgesel bir öyküsüdür. Ağabeyiyle zorla evlendirilen Nedjma’ya, tıpkı Cezayir'e olduğu gibi söz hakkı tanınmaz. İslam sanatının geometrik formlarını üslubuna yansıtarak alışılmış roman yapısını kıran Yacine, Nedjma’nın kişiliğinde, geleneklerin ve sömürgeciliğin tüm baskılarına karşı bir özgürlük vaadi yaratır. Bu derin ve çok katmanlı roman, 20. yüzyıl Cezayir’inin çağdaş bir destanıdır.[1]
Roman öbür Kuzey Afrikalı yazarlar üzerindeki etkisini, yerel efsaneler ile yaygın dinsel inançları birleştirmesine, yeni bir Cezayir arayışını mitolojik bir bakışla ele alışıne ve o zamana değin Kuzey Afrika romanına egemen olan gerçekçi, dolaysız anlatımdan kopmasına borçludur. Romanda olay akışındaki sürekliliğin bolzulması ve birden çok anlatıcı kullanılması, birçok eleştirmen tarafından James Joyce ve William Faulkner'in tekniklerine benzetilmiş ve Yacine romana getirdiği bu yeniliklerle özellikle Tahar Ben Jelloun ve Mohammed Khaïr-Eddine gibi genç kuşak Faslı yazarları etkilemiştir.
Yacine'in Le Polygone étoilé (1966; Yıldızlı Poligon) adlı romanı, Le Cercle des représailles (1959; Misilleme Döngüsü) adlı oyunu ve çoğu şiiri de Nedjma ile aynı tema ve karakterleri ele alır. Sonraki oyunları ise farklı kaygılar taşır. Bunlardan L'Homme aux sandales de caoutchouc'un (1970; Kauçuk Sandaletli Adam) kahramanı Ho Şi Minh'dir. Son dönem yapıtlarında daha çok işçi sınıfının kapitalizme karşı mücadelesini konu alan Yacine'in bazı oyunları Fransa'da ve bir halk tiyatrosu kurduğu Cezayir'de sahnelenmiştir.